Edward Grey of Fallodon

[secesjonista]

"Może być, że w tym gabinecie nie ma mózgów pierwszej klasy,

ale są za to charaktery pierwszej klasy".

A. Bonar Law

Gray był dość nietypowym ministrem spraw zagranicznych, nie miał głowy do języków obcych, nie przepadał za wizytami dyplomatycznymi poza Wyspami. Powiada się o jego pracy w rządzie, że w niewielkim stopniu, tworzył coś samodzielnie. Raczej po prostu był kontynuatorem. Brakować mu miało mocarstwowej myśli Chamberlaina, erudycji Asquita czy patosu Gladstone'a, a jednak cieszyć się miał powszechnym podziwem, sympatią. Zarówno pośród polityków (w tym u ideowych

przeciwników) jak i u "zwykłych" Anglików. Po jego śmierci londyński "Times" pożegnał go zdaniem: "Móc powiedzieć o człowieku, że nie tyle znaczy to, co zdziałał, ile to czym był, to zaiste wysoki rodzaj hołdu". I wbrew pozorom nie było to ironiczne epitafium.

Cóż zatem pozostaje, z perspektywy czasu, po tej postaci?

Czy tylko: tenisista, autor poradnika wędkarskiego "Fly Fishing", miłośnik poezji Williama Wordswortha (por. jego odczyt "The Prelude" z maja 1923 r.)? Czy może jednak i polityk?

Liberałem był nieco nietypowym, w okresie wojen burskich stworzył ligę "liberałów-imperialistów" mających być opozycją dla little Englanders. W 1905 r. zadziwił elitę City swym przemówieniem, gdzie opowiadał się za zacieśnieniem stosunków z Francją, USA i... Rosją. Wreszcie 3 sierpnia 1914 r. wygłasza swą najważniejszą mowę, określoną przez speakera Izby Gmin (późniejszego lorda Ullswater) jako: "najbardziej wzruszające przemówienie, jakie kiedykolwiek usłyszał w Izbie".

Jakim był zatem człowiekiem prywatnie i jakim politykiem?