Łucznicy w armii rzymskiej

[TyberiusClaudius]

Czy łucznicy byli w ogóle używani w armii rzymskiej? Nie mówię tutaj o kohortach pomocniczych. Jeśli byli to mniej więcej ilu (%)

[Furiusz]

No cóż musisz uściślić:

- w jakim czasie?

- co znaczy w armii rzymskiej bez kohort pomocniczych? Auxilia były integralną partią wojskowości rzymskiej to trochę tak jakby w wojsku USA bez marines

- co znaczy w ogóle?

- co znaczy łucznicy - chodzi konkretnie o łuki czy o oddziały używające broni dystansowej?

- mniej więcej ilu (%) odnosi się do czego?

[Furiusz]

Dobrze zacznijmy może od czasów armii imperialnej. Kojarzę kilka jednostek łuczniczych - cohors I Hamiorum sagittariorum, I Flavia Canathenorum sagitt, I Aelia Caesariensis sagitt, I Antiochensium sagitt, I Cretum eq sagitt, Cohors I Aelia Gaesatorum milliaria sagitt, II Chalcidenorum sagitt, I Cilicum eq sagitt, I Augusta Ituraerorum sagitt, I Thracum sagitt, I Tyriorum sagitt, III Augusta Cyrenaica sagitt, I Ascalonitanorum sagitt, I Flavia Chalcidenorum eq sagitt, I Damascenorum sagitt, II Italica voluntariorum c.R. sagitt[c], I Ulpia Petreorum eq sagitt, I Ulpia c.R. sagitt, I Augusta Thracum eq sagitt. Tak na szybko przerzucając pracę Holdera. sagitt - to sagittariorum czyli łuczników, eq to equitata - patrz temat cohortes equitata, cR to civium Romanorum - oddział rekrutowany z obywateli rzymskich, voluntariorum to oddział złożony z voluntarii - wyzwolonych niewolników (historia tego typu oddziałów sięga rewolty w Ilirii).

To dane na czasy Hadriana - z grubsza pewnie ponad 20 kohort, większość nie miała statusu milliaria zatem daje nam to ponad 10 000 ludzi.

Co do łuku to wykorzystywali Rzymianie albo łuk prosty albo refleksyjny z którego pozostały w zabytkach archeologicznych okładziny z poroża i kości. Groty strzał najczęściej albo lokalnego typu - dla danego oddziału albo trójlistne przejęte od Sarmatów. Do tego hełm, miecz czasem włócznia i zbroja - lorica squamata lub kolczuga (ale częściej to pierwsze o ile w ogóle). Uzbrojeniem i skutecznością oddziałów zajmuje się np P. Urde, The Bow and Arrow during the Roman Era, "Ziridava. Studia Archaeologica" t.27 (2013), s.183-196. Określenie skuteczności strzału na ok 200 m w przypadku zbroi na do 50 m - można do tego podchodzić dość ambiwalentnie.

Ciekawostką jest, że w forcie Micia w Dacji odkryto warsztat do produkcji łuczniczej. Dodać można D.W. McAllister, Formidable Genus Armorum: The Horse Archer of the Roman Imperial Army, 1993 - jest w necie oraz Pteculescu, The military equipment of oriental archers in Roman Dacia [w:] Limes XVIII. Proceedings of the XVIIIth International Congress of Roman frontier Studies, Londyn 2002

Warto też pamiętać o rzymskim systemie obrony - w przypadku limesu na fortach z nim związanych odkrywamy spora ilość pocisków do proc m.in. glinianych. M. Vujović, Clay slingshots from the roman fort Novae at Cezava (Serbia) [w:] Roman Military Equipment Conference; Waffen in Aktion; Akten des 16 Internationalen Roman Military Equipment Conference (Romec), pod red. P. von Zabern, Mainz 2009, s. 249-257 - można więc przyjąć, że obsada fortów była przyuczana do przynajmniej na najprostszym poziomie obsługiwania tej broni i nie istniała konieczność posiadania dużej ilości stałych formacji łuczniczych czy procarzy - chyba, że w regionach temu sprzyjających np na wschodzie. Sytuacja zmieniała się w trakcie wypraw - wtedy zwyczajnie gromadzono spore ilości kohort łuczniczych z różnych miejsc imperium, ewentualnie rekrutowano nowe.

[TyberiusClaudius]

A jaki mieli "system" naciągania? Grecki "prymitywny"?

[Furiusz]

Co przez zwrot system naciągania rozumiesz?

[TyberiusClaudius]

Lepszym słowem byłaby technika...

Jest technika

śródziemnomorska (trzy palce na cięciwie, strzała między kciukiem, a środkowym)

angielska (strzała tak samo, tylko dwa palce)

wschodnia (z zekierem)

i prymitywna, grecka (strzała trzymana kciukiem i wskazującym)

[Furiusz]

Ok rozumiem - sam sposób trzymania strzały przy jej naciąganiu zapewne był różny zależnie od miejsca pochodzenia konkretnego oddziału. Poszukaj Kolumny Trajana - gdzieś są na niej łucznicy rzymscy.

[TyberiusClaudius]

Nastąpiła pomyłka przy śródziemnomorskiej. Strzała między wskazującym, a środkowym...

Watson w "Żołnierzu Rzymskim", wspomina, że podczas szkolenia żołnierze uczyli się również strzelania z łuku. Po co? Aby żołnierz był wszechstronny? Aby w razie potrzeby umiał posługiwać się tą bronią?

[Furiusz]

Oczywiście - legioniści obsadzali wszak także stałe umocnienia.

[TyberiusClaudius]

No właśnie, tak myślałem. Ale dobrze się upewnić.