Kybele-Magna Mater i Galli

[Furiusz]

Powszechnie wiadomym jest, że kult Kybele Rzymianie, którzy znali ją jako Magna Mater, sprowadzili z Frygii w 204 aC w związku z wojna punicką. Jest to też jeden z lepiej poznanych kultów tego typu, od strony teologicznej - a to dzięki doskonałemu źródłu jakimi sa m.in. pisma chrześcijańskich przeciwników pogaństwa m.in. Arnobiusa z Sicca ale tez np Katullusa.

Wiemy też, że w jej kulcie ważną role pełnili kapłani zwani galii i archigalli, których specyficzną cechą była kastracja.

P. Karković-Takalić, Vrijeme uvođenja i uloga arhigala u svjetlu natpisa L. Publicija Sintropa iz Kopra, "Archaeologia Adriatica" t.6 (2012), s.87-105 to ciekawy tekst na temat Lucius Publicius Syntropusa a w zasadzie jego inskrypcji nagrobnej z miejscowości Koper. sama inskrypcja jest datowana na I-III wiek AD i jest w sumie o tyle ciekawa jak i sam artykuł, że mówi nieco o pozycji jaką zajmowali owi kapłani i o tym jak ów kult Kybele mógł być na prowincji zakorzeniony.

Postaram się wkrótce dopisać coś jeszcze ciekawego. na razie zapraszam do dyskusji.

W. Burkert, Starożytne kulty misteryjne, Kraków 2014

A. Kohler, Der Wandel des Magna Mater-Kultes in Rom, Osnabrück 1999

M. Beard, The Roman and the Foreign: The Cult of the 'Great Mother' in Imperial Rome [w:] Shamanism, History, and the State, pod red. N. Thomas, C. Humprey, Michigan 1994

E. Lane, Cybele, Attis, and Related Cults: Essays in Memory of M.J. Vermaseren, Brill 1996

[secesjonista]

Dlaczego to właśnie w 204 r. p.n.e. kult ów stał się jednym z oficjalnych w Rzymie?

Czy miało to mieć z wojnami punickimi? Jakie to stowarzyszenia powstawały w Rzymie, których celem miało być propagowanie tego kultu?

Czy rzeczywiście dopiero za panowania Klaudiusza obywatele rzymscy mogli spełniać posługi kapłańskie w tym kulcie? Jakie funkcje w kulcie pełnili dendrophori?

[secesjonista]

Wedle przekazu Pauzaniasza nasza Kybele miała "powstać" w dość niezwykłych okolicznościach. Oto Zeus (Papas) zapładnia kamień zwany Agdos, z tego niezwykłego związku rodzi się hermafrodyta, potwór Agdistis. Bogowie kastrują go, a on przemienia się w naszą boginię.

Znane są inne mityczne wersje jej narodzin?

[Furiusz]

Dlaczego to właśnie w 204 r. p.n.e. kult ów stał się jednym z oficjalnych w Rzymie?

Opisuje to Liwiusz - skorzystano z przepowiedni sybilińskich które miały twierdzić, że jedynie wtedy uda się przepędzić wroga z ziemi italskiej. Kult ten był zresztą w okresie republiki bardzo mocno ograniczony administracyjnie - więcej M. Jaczynowska, Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987, s.63 - zabroniono bycia kapłanami Rzymianom i Rzymiankom, pozwolono jedynie raz do roku przeprowadzać uroczystą procesję, zabroniono ofiar zgodnie z rytuałem anatolijskim etc.

Jakie funkcje w kulcie pełnili dendrophori?

Taż sama Jaczynowska s.198 - Antoninus Pius otaczał także szczególną troską stowarzyszenia kultowe Wielkiej Macierzy, które tworzyli cannophori (nosiciele trzciny) i dendrophori (nosiciele drzewa - sosny, która była symbolem zmarłego Attisa).

[secesjonista]

No tak, ale dlaczego sosna?

[Furiusz]

J. Alvar, Rominaising Oriental Gods: Myth, Salvation and Ethics in cults of Cybele, Isis and Mithras, Brill 2008, s.70 przyp. 139 z ikonografii wynika, że Attis umarł właśnie pod sosną i stąd drzewo to mogło stać się jego symbolem.

[secesjonista]

Wedle niektórych przekazów to miał się nawet zamienić w to drzewo (: Owidiusz).

Na ile powszechną w czas Dies sanguinis była autokastracja?

[secesjonista]

Andrzej Gillmeister w swym artykule pt. "Metus gallicus i libri sibillini. Kilka uwag politycznych o społecznych przyczynach prodigium", podaje interpretację autorstwa Isolde Stark dlaczego kolegium decemviri sacris faciundis uznało, że właśnie sprowadzenie Matki Idajskiej z Pessinuntu pozwoli przepędzić wrogów:

"Sądzi ona, że w końcu III wieku Kybele była postrzegana przez Rzymian jako bóstwo nie tyle frygijskie, co czysto galijskie i jej sprowadzenie ma charakter podobny do evocatio bogini Uni z Wejów w 393 roku. Należy je zatem łączyć z przekonaniem charakterystycznym dla religijności czasów republikańskich, że przyjęcie bóstwa ważnego dla nieprzyjaciela do panteonu rzymskiego, powoduje wstrzymanie poparcia wobec dawnych wyznawców i przeniesienie jego na Rzymian. Argumentacja Stark opiera się na fakcie, że Pessinunt znajdował się w tamtym czasie pod władzą Galatów, blisko (dla Rzymian) spokrewnionych z Galami z Transalpiny, a jednocześnie na stwierdzeniu wpływów, jakie miał w Azji Mniejszej król Attalos I, przyjazny wówczas Rzymianom".

/"In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką", T. 1, Zielona Góra 2007, s. 16; za: I. Stark "Kybele – galijska bogini w Rzymie?", "Klio" 6, 2005/