Oliwa z oliwek

[Furiusz]

To jeden z ważniejszych produktów spożywczych w tzw diecie śródziemnomorskiej. W czasach rzymskich do Italii sprowadzany był w dużych ilościach, wiemy wręcz, że jeszcze w IV-V wieku AD rejon Byzaceny w Afryce Północnej kwitł własnie dzięki produkcji oliwy i jej eksportowi do cesarstwa zachodniorzymskiego. Jak jednak wyglądała praca i produkcja w takiej tłoczni oraz szczegóły eksportu? jak owe zakłady produkcyjne były rozmieszczone etc to już wiemy znacznie gorzej.

Co nieco wiemy dzięki pismom św. Augustyna który, co wydaje się dość proste, wykorzystywał obraz tłoczni czyli torcular, jako alegorię do przygniecenia człowieka przez troski i ból. Tak też jest w Enarrationes in Psalmos 80.1-3 tegoż, przy czym jak stwierdza święty pracę taka widział na własne oczy i każdy w sumie ją widział gdyż było to zajęcie popularne.

na bazie tego zdawkowego opisu T. Kotula, Torcular - prasa oliwna św. Augustyna. Enarrationes in Psalmos, "Archeologia" t.31 (1980), s.61-67 odtwarza to jak wyglądała praca w takiej tłoczni. Biskup Hippony ma na myśli prace, w której tłoczenie odbywa się pod ciśnieniem drewnianej belki, prelum, opuszczonej na kamienne łożysko, gdzie rozłożono miazgę owocową już uprzednio pozbawiona pestek. Wspomina o koszach na miazgę, fiscnae, oraz o zbiorniku, lacus, do którego ściekała wyciśnięta oliwa rowkami biegnącymi wokół łożyska i kanalikami odpływowymi. Omawia poszczególne etapy produkcji oliwy, poczynając od prymitywnej, lecz skutecznej metody rozdeptywania oliwek nogami, conculcatio, w celu uzyskania miazgi owocowej, jeszcze z pestkami. Z kolei następowało, jak czytamy, lekkie uciskanie owoców w prasie, tribulatio, aby strącić gorzka, wodnistą ciecz, amurca. Dopiero potem odbywało sie właściwe tłoczenie (pressura i pandus u Augustyna), przy czym gęsty płyn wolnej już od amurki oliwy spływał do zbiornika pod łożyskiem prasy, gemellarium. Zasób uzyskanej w ten sposób oliwy przechowywano w chłodnych magazynach, apathecae. ibidem s.65

Co wiemy o znaczeniu, produkcji i dystrybucji oliwy w czasach rzymskich, zwłaszcza Imperium Romanum?

[secesjonista]

Od kiedy datuje się zakaz wywozu oliwy z terenów imperium?

Jaki podatek był nałożony na plantacje a jaki w porównaniu na pola ze zbożem?

Czy w Rzymie (traktowanym jako państwo) utrzymywano użycie oliwy do polepszenia jakości wełny, jak to było względem cienkowełnistej owcy zwanej tarentyńską (czy: grecką i attycką)?

/za: Z. Kaczmarek "Tkactwo w relacjach kulturowych Cesarstwa Rzymskiego z Barbaricum (I-III wiek n.e.)", Poznań 2013, Praca napisana pod kierunkiem Prof. zw. dr. hab. L. Mrozewicza/

[Furiusz]

Czy w Rzymie (traktowanym jako państwo) utrzymywano użycie oliwy do polepszenia jakości wełny, jak to było względem cienkowełnistej owcy zwanej tarentyńską (czy: grecką i attycką)?

Nie pamiętam gdzie to czytałem ale podobno na terenie półwyspu iberyjskiego, a wełna pochodząca z tych terenów miała być wysoko ceniona w Rzymie, oliwek używano przy hodowli owiec, do karmienia ich, do tego dochodzić miała jeszcze jakaś specyficzna woda, co razem miało dawać lepszej jakości (i koloru!?) wełnę, złocistą.

[secesjonista]

To trochę inne metody:

"Wełna tych owiec musiała być często (saepius) namaczana w winie i oliwie".

/tamże, s. 132; autorka opiera się na traktacie Kolumelli "De agricultura"/