Ruch Sabbataja Cwi - od Ma'asim zarim do apostazji

[secesjonista]

Bardziej zasadnym byłoby pisać o natanizmie niźli o sabbataizmie, to wreszcie Natan z Gazy "uczynił" Sabbataja Cwi - Mesjaszem. Jest niezwykle ciekawym jak człowiek chory psychicznie mógł stworzyć podstawy ruchu, który tak mocno wzburzył społeczność żydowską. Co ciekawe nawet jego wyznawcy (jak choćby Samuel Gandur) zdawali sobie sprawę ze stanu jego umysłu. Salomon ben Abraham z Aleppo, będąc zwolennikiem sabbataizmu, powiadał, że Sabbataj Cwi robił różne dziwne rzeczy, a ci którzy to widzieli mieli go za wariata. To co sabbatyści nazwali eufemistycznie Ma'asim zarim (czyli: zbijające z tropu, paradoksalne działania), były to po prostu czyny i zachowania obrażające prawo halachiczne.

W 1648 r. Sabbataj Cwi doznaje zstąpienia Ducha Świętego i doznaje Iluminacji, jednakże on sam nie miał zamiaru tworzyć jakiegoś nowego ruchu. Sabbataj Cwi udał się z Egiptu do Gazy by Natan odsłonił mu jego duszę, tymczasem Natan przekonał go wówczas by ten ogłosił się Odkupicielem. To Natan i Abraham Michael Cardoso stworzyli podstawy teologiczne klasycznego sabbataizmu. Natan w swej książce "Drusz ha-tannim", w zasadzie nie wyraża jeszcze żadnych idei, które można by uznać za heretyckie względem tradycji talmudycznej czy kabały luriańskiej. To co nowe to próba określenia prehistorii duszy Mesjasza i wskazanie nadrzędnej roli osoby Hioba.

Sabbataiści byli prześladowani czy krytykowani zarówno ze strony tradycjonalistów jak i przez ruch oświeceniowy. W tym kontekście zadziwiająco brzmi opinia, jaką wyraził Leopold Löw (ojciec żydowskiego ruchu reformatorskiego na Węgrzech), który mówiąc o swych kontaktach z sabbataistami na Morawach stwierdził, że ze wszystkich sił popierali oni ruch oświeceniowy.

Na czym polegała odmienność teologiczna sabbataizmu?

Jak wytłumaczono cel i znaczenie apostazji swego Mesjasza?

Czym odróżniały się nurty sabbataizmu radykalnego i umiarkowanego?

[secesjonista]

Słów kilka o rozprzestrzenianiu się sabbataizmu...

sekta szczególnie rozrastała się w Małopolsce i na Podolu (czyli po części na ziemiach pod panowaniem tureckim), gdzie wiodącą postacią był Chajim ben Salomon (znany bardziej jako: Chajim Malach). Ruch rozwijał się również na Bałkanach i we Włoszech, w tych ostatnich nurt sabbataizmu przybrał odcień dość umiarkowany w odróżnieniu od bałkańskiego gdzie do głosu doszły tendencje nihilistyczne, wsparcie doznał od takich uznanych już osób jak: Beniamin Cohen (w Reggio) czy uczeń kabalisty Mojżesza Zakkuto - Abraham Rovigo (w Modenie). Co ciekawe na Litwie ruch długo się nie utrzymał, pomimo działania takich osób jak: "Przebudzony" Heszel Coref z Wilna czy uznanego za proroka Cadoka ben Szemaria z Grodna. W Niemczech, to głównie uzyskanie wpływów w gminach w: Berlinie, Hamburgu, Mannheim, Fürth czy Dreźnie. Licznym był również ten ruch w Czechach i na Morawach, zwłaszcza ośrodek w Prostějovie.

I taka ciekawostka z terenu fodele, co stało się takiego w 1683 r. w Salonikach i dlaczego właśnie tam powstała grupa nazwana: "doenmeh"?