Valetudinarium

[Furiusz]

Pozostałości valetudinarium w Novae

Wegecjusz, Epitome de rei militaris 3.2 zwraca uwagę na zależność między zdrowiem żołnierzy na co dzień a zwycięstwem na polu bitwy. To udoskonalenie jakim jest stała służba medyczna w armii rzymskiej to wielki krok na przód i coś czego armie barbarzyńskie mogły tylko zazdrościć Rzymianom.

Plany szpitali legionowych i jednostek pomocniczych zebrano częściowo w tekście L. Press, Valetudinaria w rzymskich fortach, "Novensia" t.4 (1992), s. 7-29 - wszystkie one są do siebie mocno zbliżone, wyjątkiem są szpitale w mniejszych fortach gdzie z uwagi na brak miejsca istniały odstępstwa od planu albo ewentualnie nie udało się ustalić położenia valetudinarium (być może nigdy nie istniało a jego funkcję spełniała jakaś wydzielona część baraków obozowych).

Z kolei słów kilka na temat organizacji szpitali wojskowych i całej służby, na bazie materiałów epigraficznych i źródeł pisanych poświęcił D. Aparaschivei, Physicians and medicine in the Roman Army of Moeasi Inferior, "Dacia" t.56 (2012), s.99-118

Temat tak na marginesie rozważań które pojawiły się w temacie o antycznej medycynie i chirurgii czas już jakiś temu.

Zapraszam do dyskusji.

[Furiusz]

M. Korać, Medicus et chirurgus ocularis iż Wiminiacijum, "Starinar" t.37 (1986), s.53-70 to opis grobu, odkrytego jeszcze pod koniec XIX wieku w którym złożono szczątki ok 40 letniego mężczyzny wraz z zestawem narzędzi medycznych. Uznaje się (a przynajmniej autor uznaje), że jest to pochówek anonimowego medicus chirurgus legionis VII Claudiae. W skład odkrytych narzędzi wchodzą po parze brązowych szczypcy chirurgicznych (volsellae), dwie brązowe cyathiscomela (brak mi polskiego terminu), dwie łyżeczki do uszu (auriscalpium), dwie szpatułki (spathomela), sonda brązowa (specillum), zestaw do szycia ran (thece vulneraria) i brązowe ferrum candens.

Jeśli ktoś zechce to uzupełnić o sensowniejsze terminy polskojęzyczne będzie świetnie.

[secesjonista]

Co do: "cyathiscomela":

"Löffelsonde (lateinisch cyathiscomela) mit reich profiliertem Griff und olivenförmig verdicktem Ende. Der langovale Löffel diente vor allem zur Bereitung und Verabreichung von Medikamenten, doch konnte er mit seinen scharfen Rändern auch als Kürette zum Ausschaben verwendet werden".

/można zobaczyć na: www.arachne.uni-koeln.de/entity/1168930, czy: www.mambra.lu/metzler1975_j.htm/

Co do "ferrum candens" - to inaczej grecki: "kauterion", miał on różne kształty, na ogół był to rodzaj "szpikulca" z łopatką na końcu:

"The cautery was employed to an almost incredible extent in ancient times, and surgeons expended much ingenuity in devising different forms of this instrument. The cautery was employed for almost every possible purpose: as a 'counter-irritant', as a haemostatic, as a bloodless knife, as a means of destroying tumours, etc.".

/można zobaczyć na: www.exhibits.hsl.virginia.edu/antiqua/instruments/

Edit:

Czyli "ferrum..." - byłby to przyrząd do kauteryzacji (przyżegania), żelazo do wypalania,

a "cyathiscomela" - łyżka bądź sonda (zależy od użycia), sonda łyżkowa?