Mityczna postać Charona

[secesjonista]

Przy okazji czytania o różnych konotacjach kulturowych postaci w powieściach Tolkiena natknąłem się na postać Charona (chodziło o dopatrywanie się analogii z Cidranem).

"Otóż w stworzonym przez Wergiliusza w VI księdze Eneidy portrecie Charona (a była to postać, co warto przypomnieć, nie znana ani Homerowi, ani Hezjodowi) rzuca się w oczy, jeśli tak można się wyrazić, zwłaszcza długa, siwa broda".

/R. Piętka "Antyk w prozie J.R.R. Tolkiena", "Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae", XXI/1, 2011, s. 105/

U kogo zatem pojawiają się pierwsze wzmianki o Charonie i jak wyglądały wczesne jego wizerunki?

[Furiusz]

Ogólnie o idei przewoźnika, w tym najbardziej znanego czyli Charona:

L.V. Grinsell, The Ferryman and His Fee: A Study in Ethnology, Archaeology, and Tradition, "Folklore" 1957 t.68 z.1

Sporo o roli Charona i Hermesa:

Ch. Sourvinou-Inwood, "Reading" Greek Death, Oksford 1996

o recepcji postaci Charona

R.H. Terpening, Charon and the Crossing: Ancient, Medieval, and Renaissance Transformations of a Myth, Londyn 1985

Pierwsze pojawienie się w literaturze greckiej kogoś na kształt Charona to koniec VI wieku aC i twórczość Pindara. Pindar, Fragment 143 mówi o promie i rzece i przewoźniku.

Nawiązanie pojawia sie też i u Timoteosa z Mliteu, Fragment 786

Ajschylos, Siedmiu przeciwko Tebom, 854 ff

Eurypides, Alkestis, 252 ff i 361 i 439 ff

Arystofanes, Żaby od 180

O obolu pisze Strabon, Geografia, 8. 6. 12

O malowanym przedstawieniu Charon, jako starca, Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie, 10. 28. 1 i dalej

Mamy też, nieliczne, świątynie/sanktuaria poświęcone Charonowi: Strabon, Geografia, 14. 1. 11 i 14. 1. 44

[Furiusz]

Ach jeszcze co do przedstawień to np w katalogu muzeum pergamońskiego - Die Antikensammlung. Altes Museum, Neues Museum, Pergamonmuseum, Berlin 2012, s.135-136 można podziwiać przedstawienie wędrówki pośmiertnej człowieka. Po jednej stronie mamy młodego mężczyznę (pozbawiony brody) i Hermesa - ma on uskrzydlone obuwie i kadyceusz, jest starszy - posiada bowiem brodę i czapkę. Po drugiej stronie mamy zaś postać z brodą i czapką, w łodzi, w której domyślamy się Charona. Co ciekawe Charon na tym przedstawieniu jest bratem bliźniakiem Hermesa - wyglądają identycznie - różni ich czapka i szata oraz atrybuty (kadyceusz i łódź). Charon jest tu więc mężczyzną w sile wieku. Naczynie datowane jest na ok 440 aC.