Egejskie początki Afrodyty?

[Furiusz]

Dość popularną wiedza jest to, że Afrodytę na Cyprze czczono w postaci anikonicznej mianowicie betylu, czyli mniej lub bardziej "niezwykłej" skały. Betyle w świątyni są przedstawiane m.in. na monetach z epoki rzymskiej gdzie czasem betylowi towarzyszy gwiazda - symbol Astarte. Motyw całkiem popularny¹. Ugruntowana w nauce wizja mówi, że kult ten na Cyprze (w takiej postaci) pojawił się koło IX wieku aC wraz z osiedleniem się tu kolonistów z Fenicji. W Lewancie betyle były dość popularne, dodatkowo potwierdzają to gwiazdy na monetach - symbol bliskowschodniej Astarte i dobrze znane słowa Herodota o karze dla Scytów².

Padła jednak i inna propozycja. Mianowicie najstarsze sanktuarium na Cyprze to świątynia w Starym Pafos, działająca nieprzerwanie od późnej epoki brązu po II wiek AD, kiedy uległa przebudowie. Powstanie tej świątyni zbiega się mniej więcej z napływem nowej ludności minojskiej. Na Krecie zaś, jak nam się wydaje, istniał zwyczaj czczenia betylów właśnie. Z tego też powodu. K. Zeman-Wiśniewska³ sugeruje, że być może i minojczycy mieli swój udział w "zainstalowaniu" na Cyprze anikonicznego kultu Afrodyty.

Autorka nie pisze tego wprost ale chyba na samym pomyśle mocno zaciążyło to, co nam się wydaje na temat minojskiej religii a zwłaszcza miejsca w niej bóstw kobiecych. W każdym razie ciekawa propozycja warta rozpatrzenia.

Co sądzicie? Spotkaliście się z podobnym pomysłem?

¹ P. Flourentzos, New Evidence on the aniconic iconography of Astarte-Aphrodite in Cyprus [w:] Classica orientalia. Esseys Presented to Wiktor Andrzej Daszewski on his 75th Birthday, Warszawa 2011, p. 175-182

² Herodot, Dzieje, 1.105

³ K. Zeman-Wiśniewska, The Aegean origin of the Aniconic Cult of Aphrodite in Paphos [w:] POCA 2005, pod red G. Papantonia, Oksford 2008, p. 61-64