Egejskie miecze i sztylety

[Furiusz]

Miecze i broń to temat interesujący wielu, mnie nieco mniej ale trudno jest nie zahaczyć o tą tematykę.

W przypadku mykeńskich mieczy jest jedna bardzo ciekawa kwestia - sposób ich użytkowania.

Co nieco o sposobie użytkowania mieczy z XV-XIV wieku aC pisał Molloy¹ inny przegląd - głównie typologii mieczy ale i tego, że były one przerabiane po zniszczeniu podaje ten sam autor². Najważniejsza konkluzja jest taka, że o ile walka odbywała się tak jak przedstawia się to na ikonografii mykeńskiej (najczęściej) to miecze te mają sens istnienia. W zderzeniu jednak z pancerzem przestają mieć racje bytu. Podobnie najprawdopodobniej również w przypadku zablokowania ciosu tarczą miecz mógł ulec uszkodzeniu wykluczającemu go z dalszej walki (choć tu wnioski autora nie są aż tak jednoznaczne). Badacz ten opierał się głównie na danych eksperymentalnych - wykonał po prostu kopie zabytku i sprawdził jak działa w zderzeniu z różnego rodzaju materiałami np tuszą wieprzową.

Bardzo interesujące jest tu to co pisze Bieniada³ - miecze egejskie o konstrukcji lżejszej "rapierowatej" wymagały dłuższego treningu by efektywnie się nimi posługiwać i nie mogły być bronią podstawową ze względu na swoje cechy konstrukcyjne. Natomiast miecze północne typu II (Neue), ze względu na dostosowanie do zadawania cięć z góry, były łatwiejsze w wyuczeniu się posługiwania nimi a jednocześnie mogły funkcjonować jako broń podstawowa. To zaś musiało wpływać na funkcjonowanie armii. Idąc dalej tym tokiem rozumowania można by dojść do wniosku, ze ich wprowadzenie podniosło potencjał militarny ludów północnych - łatwiejsze szkolenie oznaczało, że więcej osób mogło znajdować czas by nauczyć się korzystać z nich, co przełożyć się mogło na większa liczbę osób walczących. Jednocześnie zaś takie potężne cięcie z góry było zapewne też znacznie bardziej skuteczne przeciwko ludziom odzianym w taki pancerz jak ten z Dendry, niż tradycyjny miecz mykeński. To oczywiście dość luźne rozważania bo pamiętać trzeba, ze przedmioty te w całości były wykonywane z brązu - surowca dość drogiego.

Ciekawostką dla mnie były najstarsze miecze typu Neue odkrywane w Grecji⁴. Otóż w Mykenach Tsountas odkrył w warstwach datowanych na PH IIIB odcinek środkowy, skarb w skład którego weszło 6 mieczy - 5 miejscowych i jeden italskiego typu. Jak na ten typ przedmiotów jest to bardzo wczesne datowanie. Dodatkowo jest to miecz bardzo wczesny konstrukcyjnie - wedle autorów najlepsza do niego analogia jest miecz z grobu 41 w Olmo di Nogarra. Należy on do typu Celtona będących efektem fazy eksperymentalnej w ostateczności prowadzącej do powstania mieczy siecznych nieco późniejszych. Wskazuje owo znalezisko na to, że mykeńskie elity były zainteresowane rozwojem uzbrojenia zachodzącym w Italii i znali je już na dość wczesnym etapie.

Ująłem tu też sztylety. Co do ich typologii jest dobra praca J.T Papadopoulosa, The Late Bronze Age Daggers of the Aegean I. The Greek Mainland

Jeśli znacie jeszcze jakieś ciekawe teksty z przyjemnością się z nimi zapoznam. Zapraszam też do dyskusji.

¹ B. Molloy, Martial arts and materiality: a combat archaeology perspective on Aegean swords of the fifteenth and fourteenth centuries BC [w:] World Archaeology t.40 2008, p. 116-134

² B. Molloy, Swords and Swordsmanship in the Aegean bronze Age [w:] American journal of Archaeology, t.114 z.3 2010, p. 403-427

³ M.E. Bieniada, Pomiędzy Kanaanem a Izraelem. geneza Ludu Biblijnego z perspektywy archeologii, Pułtusk 2006, p. 55-71

⁴ R. Joung, M. Mehofer, Mycenaean Greece and Bronze Age Italy, Cooperation, Trade or War? [w:] Sonderdruck aus Archaeologisches Korrespondenzblatt t.43 z.2 2013, p. 175-193

[secesjonista]

Nie znam się na tych wczesnych epokach, nie wiem zatem czy to ma coś wspólnego, ale ogólnie o mieczach epoki brązu pisze Dawid Sych na łamach "Śląskich Sprawozdań Archeologicznych" (T. LIV, Wrocław, 2012) w artykule "Wybrane aspekty badań nad funkcją mieczy z epoki brązu".

/dostępne w sieci/

[Furiusz]

R. Schwab, I. Ullen, Ch.-H. Wunderlich, A sword from Vreta Kloster, and black painted bronze in Early Bronze Age Europe, "Journal of Nordic Archaeology Science" t.17 (2010), s.27-35. Omawiany miecz odkryty na terenie Szwecji jest pod wieloma względami nietypowy a przez to i ciekawy. Zdobiony jest bowiem techniką inkrustacji, znaną przede wszystkim z Egiptu czy świata mykeńskiegio. Tego typu miecze na północ od świata Śródziemnomorskiego są niezwykle nieliczne i traktowane zazwyczaj jako odprysk technologii południowych. Forma miecza zbliżona jest najbardziej do centralnoeuropejskich mieczy typu Hajdusamson-Apa z rejonu miedzyrzecza Dunaju i Cisy. Autorzy dalej szukają powiązań ze światem egejskim ale nie wiem czy do końca sensownie, tak czy siak jest to dowód na co najmniej kontakty Skandynawii z rejonami obecnych, powiedzmy Węgier, a być może - pośrednio - nawet z terenami basenu morza egejskiego.

[Furiusz]

P. Taracha, On the ancestary of Aegean E Daggers, "Archeologia" t. 41 (1990) - tekst o poprzednikach sztyletów typu E wg Sandars, oraz o ich powiązaniach z bronią i tradycją produkcji mieczy i sztyletów Cylicji i Syrii.