Co czyniło dzieckiem

[Furiusz]

Tak się zastanawiam - skoro płeć jest (czy też może być) konstruktem społecznym, to czemu nie wiek? Co więc czyniło dzieckiem? Jak to wyglądało w różnych społecznościach i od czego zależało? Jestem bardzo ciekaw jakiś danych etnograficznych, historycznych z innych epok etc. Postaram się sam coś od siebie więcej napisać w najbliższym czasie.

[Alex WS]

Tak się zastanawiam - skoro płeć jest (czy też może być) konstruktem społecznym, to czemu nie wiek? Co więc czyniło dzieckiem? Jak to wyglądało w różnych społecznościach i od czego zależało? Jestem bardzo ciekaw jakiś danych etnograficznych, historycznych z innych epok etc. Postaram się sam coś od siebie więcej napisać w najbliższym czasie.

Mnie to akurat bardzo ciekawi. Odnosząc to do ideologii gender, którą nie do końca rozumiem, bardzo chętnie bym się dowiedział jako to w starożytności wyglądało. Może media robią niepotrzebny szum a ta idelogia jakoś trochę z boku egzystowała od tysiącleci ?

[Furiusz]

No dobra, po kolei:

Tomaszu N - kwestie współczesnej interpretacji tego czym jest gender i do czego jest stosowane, prosiłbym o pozostawienie z boku ewentualnie przeniesienie do odpowiedniego działu.

Jancet - z tego co ja kojarzę, to jest to jedna z teorii tudzież pewien model antropologiczny mający opisywać rolę kobiety w społeczeństwie. Kiedyś do lat chyba 70 modny i popularny był tzw ekologizm czy też enwiromentalizm czy też ekologia społeczna. W archeologii tzw procesualizm i postprocesualizm. Wracając do enwiromentalizmu - zakładał on, że w odniesieniu do społeczności pierwotnych relacje człowiek-środowisko, a w zasadzie sposób dostosowania się człowieka do środowiska był determinowany głównie przez to środowisko. Daryll Forde był tu chyba pionierem, potem w latach 70 ten kierunek dochodzi do ściany - W. Torry w 1973, Subsistence ecology among the Gabra : nomads of the Kenya czy praca H. Kostera z 1977, The ecology of pastoralism in relation to changing patterns of land use in the Northeast Peloponnese to, mimo wielu użytecznych i trafnych spostrzeżeń pewna ściana w której mówi się, że w zasadzie u społeczeństw pierwotnych to środowisko determinowało wszystko od wielkości rodziny, formy dziedziczenia, obrządku pogrzebowego, roli kobiety i mężczyzny etc. To musiało rodzić pewną reakcję w drugą stronę. W archeologii ta epoka w której zwracano uwagę na czynniki ekologiczne przyniosła wiele dobrego i dziś gdy pisze się np o gospodarce jakiejś społeczności w mikro czy mezoregionie nie ma mowy by pominąć uwarunkowania środowiskowe takie jak choćby stosunki wodne czy żyzność gleb.

Potem nastąpiło odejście od tego, prace J. Clifforda etc nie czas i miejsce tu na przybliżanie różnych teoretycznych postaw w antropologii i archeologii na przestrzeni dziejów a i ja nie czuje się na siłach by to zrobić, bo brak mi wiedzy.

Przechodząc do sedna. Gender w swoich zrębach jako metoda opisu, analizy powstawała (także chyba i w sferze odpowiedniej terminologii) w latach 70 tych i w początkach lat 80tych w USA. ładna polska definicja jest na wiki - tak w skrócie płeć kulturowa to wszystko to co nie wynika bezpośrednio z dymorfizmu płciowego. Tak więc pewne funkcje społeczne, sposób ubierania się etc są przypisane kulturowo a nie wynikają z biologii - choć dotyczy to zawsze większości gdyż mogą istnieć grupy marginalne nie stosujące się do ogólnie przyjętych społecznie norm. Tylko, ze tak to definiując mamy też w pewnym momencie ścianę - bo w zasadzie trudno mi wykazać (może poza rolami i funkcjami czysto obrzędowo-magicznymi) jakiś element społeczny nie mający powiązania w biologicznym zróżnicowaniu płciowym.

Wracając w przypadku dzieci sytuacja jest nieco inna. Tu na elementy czysto biologiczne mogą się nakładać, chyba nawet w większym stopniu elementy kulturowe. Skoro o zaliczeniu do grona dorosłych decyduje odpowiedni rite de passage (w jakiejś części społeczeństw tradycyjnych), tudzież inny rytuał magiczny, moment takiego uzyskania "pełnoletniości" mógł być różny i u różnych ludzi mogło to następować w rożnych momentach w zależności od rozwoju biologicznego. Dopiero rozwój administracji mógł i pewnie wiele tu namieszał np ateńska efebia, która grupowała młodzież w jednym wieku. Natomiast u społeczeństw o mniej rozbudowanej administracji mogło to wyglądać różnie np w dziele Saga o Egilu tłumaczenie A. Załuska-Stromberg, Warszawa 1974, p.63-64, mamy scenę jak do dworu Skalla-Grima przybywa Yngwar z zaproszeniem do siebie na ucztę. Na ucztę nie zabrano najmłodszego syna tytułowego Egila gdyż (...) ty jeszcze nie potrafisz dobrze się zachować w tak licznym towarzystwie, zwłaszcza gdy się dużo pije (...), Trzyletni Egil mimo wszystko na ucztę się udał i ułożył ponoć nawet najprzedniejszy wiersz z tej okazji. Pomijając całą nierealność sytuacji trzylatka jadącego na koniu przez pól Islandii, wygląda to tak, że z braku jasno określonej (odgórnie) granicy wieku i z braku jakiegoś rytuału przejścia, decydował stopień rozwoju danego dziecka.

Tylko czy zawsze, czy na pewno? Nawet w samej Grecji bywało różnie, np przy okazji zawodów sportowych wiek oceniano w Grecji na podstawie stopnia rozwoju, choć nie pamiętam dokładnie jak to wyglądało, muszę sprawdzić.

Ot taki luźniejszy temacik na wieczór.

[Furiusz]

Prosiłbym o przeniesienie wszelkich dyskusji na temat tego czym jest a czym nie jest gender, jak jest pojmowane i do czego służy do osobnego wątku, tutaj:

https://forum.historia.org.pl/topic/16144-gender/