Młodsza Europa

[SolarEyes]

Dobry wieczór!

Ostatnimi czasy otrzymałem taki oto temat, na który muszę napisać wypracowanie podobne formą do tego maturalnego: We współczesnej historiografii państwa Europy Środkowo-Wschodniej określa się też mianem Młodszej Europy. Rozstrzygnij słuszność tego stwierdzenia w odniesieniu do średniowiecznych dziejów Węgier, Czech i Polski.

Bardzo by mi zależało, aby ugryźć ten temat jak najlepiej - stąd bardzo prosiłbym o porady po jakie źródła powinienem sięgnąć (byłoby znakomicie gdyby były dostępne online), lub ewentualnie o wskazanie mi w jaki sposób w oparciu o dzieje tych krajów mógłbym ową słuszność tego pojęcia rozstrzygnąć!

Serdecznie pozdrawiam!

[secesjonista]

Tak na szybko...

to podstawą powinna praca:

J. Kłoczowski "Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza".

A na kiedy ta praca, bo ja mogę podrzucić coś jeszcze, ale w poniedziałek.

Warto sięgnąć po:

P.S. Wandycz "Cena wolności: historia Europy Środkowo--Wschodniej od średniowiecza do współczesności"

tegoż, "O czasach dawniejszych i bliższych: studia z dziejów Polski i Europy Środkowo-Wschodniej"

J.A. Gierowski "Rzeczpospolita jako zwornik Europy środkowowschodniej", w: "Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje" Materiały z konferencji "Trzysta lat od początku unii polsko-saskiej. Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje", Kraków, 15-17 IX 1997, red. A. Link-Lenczowski, M. Markiewicz.

[SolarEyes]

Dziękuje za szybką odpowiedź oraz spis!

Postaram się poszukać owych książek w jakiejś wersji cyfrowej, bo nie ukrywam że tak byłoby najłatwiej!

Pracę muszę oddać w ciągu tygodnia, także spokojnie mogę poczekać do poniedziałku!

[secesjonista]

Średniowiecze to nie "moja" epoka zatem tylko kilka uwag i pytań.

Dyskurs o małej Europie, czy w trochę innym kontekście: o Europie Środkowej, nabrał rozmachu po upadku bloku sowieckiego, warto zatem przyjrzeć się tym głosom, bo wedle mej opinii przydatnymi mogą być i przy rozpatrywaniu okresu Średniowiecza.

Trzeba by sobie zadać pytanie, czy jest w historii tych trzech krajów (co prawda do tego zestawu dodaje się czasami inne kraje np. Chorwację i Dalmację) wspólny element, i to element wyróżniający je pośród innych krajów europejskich. Warto zadać sobie pytanie czy istnienie Małej Europy należy rozpatrywać w kontekście istnienia pojęcia Mitteleuropa.

Czy Mała Europa jest/była peryferiami Zachodu? Czy w takim ujęciu nie mamy do czynienia z saidowską orientalizacją ("tegoż, "Orientalizm" - najlepiej wydanie z 2005 r., a nie te z 1991 r.)? Czy zatem Mała Europa nie jest systemem fikcji ideologicznych, a jeśli tak to gdzie rysuje się opozycja binarna, czyli: "my" i "oni".

Czy w fakcie istnienia pojęcia Mała Europa upatrywać należy wyjątkowości w pozytywnym znaczeniu tego słowa i zarazem przynależność do wielkiej rodziny Zachodu? Czy może odwrotnie: jest to niezamierzone deprecjonowanie. Czy zatem ujawnia się tu "niewdzięczność Zachodu", tak jak to ujmował co do późniejszych czasów Alan Finkielkraut (w: "Niewdzięczność. Rozmowa o naszych czasach"). Czy w doświadczeniu tych krajów, jak chce Finkielkraut, czy István Bibo (: "Misère des petits États d'Europe de l'Est") wspólnym doświadczeniem jest/był "lęk o samo istnienie wspólnoty, uczucie" (czy w tym kontekście można np. rozpatrywać przyjęcie przez Mieszka - chrztu)?

Czy rzeczywiście, jak chce wspomniany Kłoczkowski, na ukonstytuowanie się Małej Europy miało największy wpływ wybranie "modelu zachodniego". Warto porównać jak Kłoczkowski rozwinął swą myśl porównując oba wydania: czyli "Młodsza Europa..." z 2003 r. i "Europa słowiańska w XIV-XV" z 1984 roku.

Czyli wybór "rozwoju" a nie "trwania", czy jak to ujął László Cs. Szabó (ów operował pojęciem Trzy Siostry) opowiedzenie się po stronie Rzymu, czyli po stronie jego "religii politycznej". Tok rozumowania Szabó kieruje naszą uwagę na Mitteleuropa - wedle niego przyjęcie łacińskiej christianitatis było warunkiem przetrwania teutońskiego naporu. Bądź jak widzi to Olivier Clément (: "Byzance et le christianisme"; można też poszukać jego opinii w: J. Klinger "O istocie prawosławia. Wybór pism") opowiedzenie się za "Zachodem intelektualnym" a nie "Wschodem spirytualnym".

Czy istnieje opozycja: Mittelosteuropa wobec Mittelwesteuropa?

/tegoż, "Trzy siostry. Europa Środkowa w chrześcijańskim średniowieczu", "Więź" 1989, nr 11-12/

Warto zajrzeć do studiów polskiego historyka, którego prace należą do "najgłębszych

ogólnohistorycznych, historiozoficznych myśli, jakie u nas wypowiedziano" (jak ujął to Franciszek Bujak). Mowa oczywiście o badaczu średniowiecza Karolu Potkańskim i np. jego pracy: "Konstantyn i Metodyusz" z 1905 roku ("Przegląd Powszechny" 1905, z. 5).

/tegoż, "Życie i działalność Karola Potkańskiego (1861-1907)", w: "K. Potkański. Pisma pośmiertne", t. I, Kraków 1922, s. 45/

Czy istniej coś takiego jak: "tożsamość środkowoeuropejska" konstytuująca mieszkańców Małej Europy? Innymi słowy czy w przeszłości odnaleźć można odpowiedź na pytanie jakie zadawał Timothy Garton Ash ("Pomimo i wbrew. Eseje o Europie Środkowej"). Jak zmieniły się poglądy na Europę Środkową Milana Kundery od "Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej" ("Zeszyty Literackie", Paryż 1984, nr 5) do "Niewiedzy". Czy rację ma Drago Jančar ("Dlaczego zdradziliśmy Mitteleuropę, gdy jest nam naprawdę potrzebna", "Europa" 21 grudnia 2005) mówiący o istnieniu Europy Środkowej rozpatrywanej jako aktualność "historyczno-kulturową", czy może Kazimierz Brakoniecki poddający ostrej krytyce tego typu pojęcie, względem którego istnieje "niemożność usytuowania w czasie i przestrzeni owego hybrydalnego tworu" ("Koniec mitu Europy Środkowej?", "Borussia" 2003, nr 31).

Czy pojęcie Europy Środkowej może być; jak chce Maria Bobrownicka: "antidotum na mit słowiański, który wyrządził wiele szkody narodom słowiańskim i który winien być wreszcie zdemaskowany". Tym głosom wtóruje rosyjski historyk Władimir Wołkow, który pisząc o Europie Środkowo-Wschodniej powiada, że jest to sztuczny twór: "... wymyślony, aby oddzielić Rosję od Europy" (szerzej: H. Łaszkiewicz "Cultural Space of Central Europe", "Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej", nr 3, 2005)

/tejże, "Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian Zachodnich i Południowych"/

Warto zadać pytanie dlaczego zabrakło w tym pojęciu krajów bałkańskich i Rosji. Czy tę nieobecność można rozpatrywać np. w kontekście wyborów językowym, czyli: greka czy łacina, łacina czy języki narodowe? W tym kontekście jasnym się staje czemu brak w tym zestawieniu np. Chorwacji(vide: zamieszki na wyspie Krk).

/szerzej: W. Swoboda "Obrządek słowiański", w: "Słownik starożytności słowiańskich" t. III; J. Rapacka "Funkcje łaciny w regionalnych i ogólnonarodowych systemach kultury chorwackiej", w: "Łacina jako język elit"

red. J. Axer/

Można zajrzeć do pism Oskara Haleckiego (choćby "Historia Europy - jej granice i podziały") to wreszcie on zaproponował wyodrębnienie pojęcia: Europa Środkowowschodnia, Marcelego Handelsmana, przejrzeć osiem tomów biuletynu Federacji Towarzystw Historycznych Europy Wschodniej utworzonej w 1927 r. (bardziej znana jako: Fédération des Sociétés Historiques de l’Europe Orientale) i jej współczesną kontynuację, czyli: "Bulletin of the International Federation of the Institutes of East Central Europe".

Warto również zajrzeć do:

"Europa Środkowowschodnia od X do XVIII wieku – jedność czy różnorodność?" red. K. Baczkowski, J. Smołucha

L. Neuger "Europa Środkowa jako źródło cierpień"

E. Kosowska, E. Jaworski "Europa Środkowa. Przeszłość i pewne złudzenia", w: "Krainy utracone i pozyskane. Problem w literaturach Europy Środkowej" red. K. Krasuski (m.in. o koncepcji Mitteleuropy jako próby zwrócenia uwagi na odmienność, tego co wytworzyło się pomiędzy Łabą a Dnieprem)

M. Bobrownicka "Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich" (m.in. o odmienności Czech wskutek trwałości niektórych elementów z czasów husytyzmu)

K. Pomian "Europa i jej narody"

J. Szűcs "Trzy Europy" (jak Węgry, Czechy i Polska przyjmowały model zachodni)

A. Flis "Chrześcijaństwo i Europa. Studia z dziejów cywilizacji"

"A History of East Central Europe" ed. P.F. Sugar, D.W. Treatgold

J. Kłoczkowski "L'essor de l'Europe du Centre-Est et les transformations en Europe Byzantino-Slave de l’Est, XIVe et XVe siècles, crises et genèses" w: "Peuples et civilisations" dir. J. Favier

tegoż, "Polska–Europa. Od Gniezna 1000 roku do Polski w Unii Europejskiej"

tegoż, "Europa Środkowo-Wschodnia w historiografii i krajów regionu"

tegoż, "Europa - chrześcijańskie korzenie"

"Perspektiven geisteswissenschaftlicher Forschung"

"Historia Europy Środkowo-Wschodniej" red. J. Kłoczowski i in.

"Mitteleuropa. Politische Kultur und europäische Einigung" Hrg. G. Erdödy

"Unia lubelska i tradycje integracyjne w Europie Środkowo-Wschodniej" red. J. Kłoczowski, P. Kras, H. Łaszkiewicz

"Chrześcijaństwo a jedność Europy" red. E. Cyran, A. Czaja, P. Gutowski

"Tradycje różnorodności kulturowej i religijnej w Europie Środkowo-Wschodniej" red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz

K. Zernack "Polska i Rosja. Dwie drogi w dziejach Europy"

tegoż "

J. Lévy "L’Europe. Une géographie"

"Europe Centrale entre l’Est et l’Ouest. Central Europe between East and West" ed. J. Kłoczowski

"Róża wiatrów Europy. O środkowoeuropejskiej tożsamości kulturowej" eds. A. Tysza

L. Wolff "Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of Enlightenment"

"Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy" ed. H. Samsonowicz

"Regards sur l’Europe du Centre-Est du XVIIIe siècle à nos jours" J. Kłoczowski, D. Beauvois, Y. M. Hilair

"Early Christianity in Central and East Europe" red. P. Urbańczyk

S. Gerhardt "Ostmitteleuropa – Zentraleuropa – Mitteleuropa: Annäherungen an Begriffe und ein Versuch zur Klärung ihrer Inhalte", "Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej" nr5, 2007

O. Halecki "The Historical Role of Central Eastern Europe", "Annals of the American Academy of Political and Social Scienc" March 1944

tegoż, "Jadwiga of Anjou and the Rise of East Central Europe"

F. Koneczny "Polska między Wschodem a Zachodem", w: "Dusza polska i rosyjska (od Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina do Czesława Miłosza i Aleksandra Sołżenicyna)" red. A. de Lazari

"Mity narodowe w literaturach słowiańskich" red. M. Borownicka

"Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny" red. A.W. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński

www.tygielkultury.eu - A.F. Kola "Między Europą Środkową a Europą Środkowo-Wschodnią"