Strajk powszechny w Żyrardowie

[Furiusz]

Ostatnio znalazłem krótka notkę na temat strajku powszechnego w Żyrardowie jaki odbył się między 21 października a 4 listopada 1981 w Żyrardowie. Nic więcej na ten temat nie wiem, wikipedia czegoś takiego nie odnotowuje. Ktoś coś wie lub poleca? Jakieś wspomnienia? Biorąc pod uwagę fakt, ze na forum mamy rodowitego żyrardowianina liczę na spory zastrzyk wiedzy

[secesjonista]

Z punktu widzenia dwunastolatka strajk dla mnie istniał, istniało podpalanie modeli statków na stawie św. Jana,

penetrowanie bibliotek miejskich (a było ich trzy), budowanie szałasu w lesie, kopanie piłki itp. stosowne zajęcia.

W domu raczej o strajku nie rozmawiano, z racji postawy mego dziadka.

Ten, kiedy była mowa o Solidarności wypowiadał się nader niecenzuralnie, bardziej niecenzuralnie wypowiadał się jedynie

o partii.

Historia mego miasta interesuje mnie raczej w zakresie do 1939 r.

Strajk wybuchł z racji katastrofalnej sytuacji aprowizacyjnej, co mogę potwierdzić - jako etatowy rodzinny stacz po

chleb kupowany na weekend. Uważano, że województwo jest; w zakresie dostaw; traktowane niesprawiedliwie, w porównaniu

do innych. Dodatkowo pośród Żyrardowian tkwiło przekonanie, że wszystko nam zabiera miasto wojewódzkie - taki

zadawniony antagonizm ze Skierniewicami.

Co ciekawe - nader aktywne w strajku były kobiety. Na socjologii UJ miał powstać nawet projekt typu gender

(Solidarność była kobietą - o żyrardowskim strajku 1981 roku) podejmujący ów wątek.

Co do literatury:

A. Leszczyński "Anatomia protestu. Strajki robotnicze w Olsztynie, Sosnowcu i Żyrardowie, sierpień-listopad 1981"

M. Gabrylewicz "Geneza i historia Oddziału miejskiego NSZZ „Solidarność” w Żyrardowie"

[Furiusz]

Co do kobiet to chyba taka tradycja, pamiętając o strajku szpularek - pochwale się nawet byłem na inscenizacji

[secesjonista]

Przewaga ilościowa kobiet w branży włókniarskiej jest oczywista; choć z drugiej strony - dlaczego?

Natomiast w strajku żyrardowskim kobiety były bardzo aktywne - co już nie jest normą tych czasów.

[secesjonista]

Dla zaspokojenia ciekawości Furiusza coś tam wyszperałem, zatem kilka drobnych informacji...

strajk wybuchł w zakładach zatrudniających 14 000 osób, i objął nie tylko same Zakłady Przemysłu Lniarskiego, ale i szereg innych zakładów w mieście. Powiada się, że w zasadzie stanęło całe miasto.

Dlaczego tak aktywne były kobiety?

Jako, że w tradycyjnym modelu rodziny to na nie spadał obowiązek zaopatrzenia, a katastrofalny stan tegoż - był właśnie powodem akcji strajkowej.

A kobiety żyrardowskie nie były zadowolone:

"Człowiek codziennie chodzi po sklepach z wywieszonym ozorem. Przychodzi do tej fabryki i nie wie, czy w kiosku kupi bułkę z kwaśnym serem, którego nawet kot nie ruszy, i zjełczałym masłem, żeby coś chociaż w usta włożyć.

Jeśli chce się kupić mięso we wtorek, o trzeba w poniedziałek rano o 6.00 zająć kolejkę. Przestać dzień, noc i dopiero we wtorek albo uda się coś kupić, albo nie kupi się nic. Pięć pierwszych osób z kolejki dostanie, a następne odchodzą już z pustymi koszykami. Rzucą czasem 5 kg kiełbasy zwyczajnej lub parówkowej - takiej rzadkiej, co wyleci z flaka. Renciści, emeryci, którzy stoją dzień i noc, to jeszcze coś kupią, ale człowiek, który pędzi do pracy, nie dostanie nic".

/J. Kłosiński "Aż do skutku", "Niezależność" 1981, nr 157/

 

Dodajmy, że w sprawie poprawy zaopatrzenia negocjacje ciągnęły się przez wiele miesięcy, stąd i narastający gniew i frustracja.

Pamiętać trzeba, że władze w odpowiedzi na niezadowolenie robotnic... podwyższyły normy produkcyjne!

Kiedy wybuchł strajk ujawniła się pewna bezradność władzy, kadry kierowniczej i instancji partyjnych.Wedle relacji dyrektor Zakładów Tkanin Technicznych zamykał się w swym gabinecie na osiem godzin, nie wychodząc nawet do toalety. W jednym z zachowanych dokumentów można było przeczytać, jak to I sekretarz M PZPR i prezydent miasta "proszą o umożliwienie wejścia na teren zakładów"*.

Liderem strajku; którego charakter był bardzo kolektywny; ostał młody inżynier, zresztą członek partii. W Żyrardowie decyzje podejmował komitet składający się z kilkudziesięciu osób, a jego obrady transmitowano przez radiowęzeł.

Co ciekawe ponieważ trzon stanowiły kobiety, to pośród strajkujących przejawiała się niechęć przed radykalizacją żądań. Kiedy do strajkujących przyjechała Anna Walentynowicz i wygłosiła bojowe przemówienie, nie spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem, a wedle niektórych - jej radykalizm spowodował pewien spadek poparcia dla strajku.

W efekcie strajku zaopatrzenie poprawiło się, władze nie spełniły jednakoż żądań z innych sfer np. przyłączenia miasta do województwa warszawskiego.

/za: A. Leszczyński "Mikrosocjologia strajku", w: "Solidarność od wewnątrz 1980-1981" red. A. Friszke, K. Persak, P. Stroiński/

 

 

* - obok znajdował się odręczny dopisek: "po konsultacji z załogą wyrażono zgodę"