Mykeńczycy i Minojczycy a Hetyci

[Furiusz]

Chciałbym tu poruszyć temat kontaktów świata egejskiego z Hetytami. Ze względu na dostępność hetyckich źródeł pisanych może to rzucić nowe światło na egejskie zwyczaje i dzieje. zapraszam do dyskusji.

[secesjonista]

Póki fodele nie napisze czegoś sensowniejszego; tak tytułem podtrzymania dyskursu; czemu tak mało odnajdujemy importów anatolijskich w Egei?

Jak duży obszar kontrolowała Ahhiyawa?

Edytowane 5 Styczeń 2013 przez secesjonista

[Furiusz]

W sumie, ja też nic konkretnego nie napisze. Tak trochę od drugiej strony

Jak duży obszar kontrolowała Ahhiyawa?

Trudne pytanie, w ogóle nie jestem pewien czy można na nie udzielić odpowiedzi. Ahhiyawa jest dość zgodnie kojarzona z Grekami mykeńskimi - Zazwyczaj Ahhijawę wiąże się z działalnością i wpływami kulturowymi mykeńskich ośrodków na wybrzeżu zachodniej Anatolii. Lokalizuje się ją na wyspach położonych u zachodniego wybrzeża Anatolii lub Grecji mykeńskiej. Przyczółkiem Ahhijawy na terenie zachodniej Anatolii był Milet (starozytna Millawanda). Ahhijawa po raz pierwszy pojawia się w tekstach w XV W.p.n.e, a szczyt jej aktywności przypada na 2 poł. XIV i 1 poł. XIII w.p.n.e. Ahhijawa nigdy nie podporządkowała sobie terytoriów w Anatolii, a jedynie próbowała zwasalizować niektóre ośrodki położone na wybrzeżu lub wspierała ich rewolty przeciwko państwu hetyckiemu¹. Są tu poruszone dwie ważne kwestie - bunty przeciw państwu hetyckiemu oraz Milet. De Boer² pisząc o Milecie (w innym co prawda kontekście) podkreśla jego silnie minojski a następnie mykeński charakter, stwierdza, że był on pod bardzo silnym wpływem mykeńskim lub był po prostu mykeńską placówką. teraz kwestia buntów przeciw Hetytom. jeden z nich, konkretnie bunt sojuszu/federacji Assuwa³ stał się tematem ciekawego w tym kontekście artykułu. Autor wspomina tu, że zbuntowanej federacji( bunt datowany na czasy Tudhaliya II) z pomocą pośpieszyła Ahhiyawa - mówi nam o tym list Mursilisa II (starszy o niemal 200 lat, od tych wydarzeń), w którym jest to wspomniane dosłownie, świadczyć ma o tym w mitologii greckiej opowieść o najazdach mykeńskich na wybrzeże Azji Mniejszej z czasów poprzedzających wojnę trojańską i świadczyć ma o tym inskrybowany miecz, złożony przez zwycięskiego hetyckiego króla w świątyni w swojej stolicy, będący typowym okazem typu B egejskich mieczy epoki brązu. Sam tekst wydaje mi się dość przekonujący - pytanie po co Mykeńczycy mieliby udzielać wsparcia militarnego Assuwie? Autor przywoływanego tekstu stwierdza, ze być może zagrożone było bezpośrednio terytorium mykeńskie kontrolowane przez Ahhiyawę, bądź też ich strefa wpływów, w tym kontekście ciekawa jest wcześniej wspomniana sytuacja w Milecie epoki brązu. Pozostaje dalej wiele niewiadomych a) gdzie lokalizować Ahhiyawę? b) czym była Ahhiywaw? c) kto rządził Ahhiyawą? etc

Wspomniany list adresowany jest do władcy Ahhiyawy, ale nie musi to oznaczać, że było to królestwo - przywoływana tu federacja Assuwa wedle danych hetyckich też miała jednego człowieka na czele. W ogóle nasuwa się samo przez się porównanie do sytuacji Grecji klasycznej, z jej licznymi małymi państwami, mimo to zdolnymi do walki z Persją achemenidzką. Na poparcie tej analogii można stwierdzić, ze warunki geograficzne nie zmieniły się, oraz sytuacje z Beocji⁴, gdzie mamy widoczny w materiale archeologicznym widoczny konflikt dwóch głównych tutejszych ośrodków Teb i Orchomenos. Są jednak i inne argumenty - nie wiadomo do końca na ile sytuację tutejszą da się przenieść na pozostałe ośrodki mykeńskie. Jest też "problem" Cyklad⁵, gdzie Earle w swym artykule, niezwykle ciekawy zresztą pod względem przyjętej metody, stwierdza nagły zanik pięciu elementów w materiale archeologicznym z Cyklad, tuz po pojawieniu się tutaj dominujących wpływów mykeńskich - chodzi o pieczęcie, pismo, freski oraz importy bliskowschodnie. Wszystkie te elementy w okresie minojskiej dominacji były tu, znikają gwałtownie wraz z pojawieniem się na wyspach mykeńczyków i znikają tylko tu, w Grecji kontynentalnej nadal są obecne, podobnie na Krecie. Autor dochodzi do wniosku, że jest to efekt działań Mykeńczyków - ich system wymiany dalekosiężnej i ich system społeczno-polityczny wykluczył Cyklady z obiegu tych dóbr, przy czym autor uważa. Jeśli przyjąć taką hipotezę, oznaczałoby to, że Mykeńczycy bezpośrednio kontrolowali politycznie te tereny, bo inaczej pośrednicy tak łatwo nie zrezygnowaliby z nich (zwłaszcza z towarów importowanych, siłą rzeczy przepływających tutaj po drodze z Bliskiego wschodu). Pytaniem bez odpowiedzi byłoby kto konkretnie kontrolował. Jedyną rozsądna odpowiedzią byłoby Ahhiyawa, natomiast jakiejś bliższej identyfikacji nie znam (o ile jest możliwa).

Nie wiem czy cokolwiek w ten sposób rozjaśniłem a i moja wiedza na temat Ahhiyawy jest dość ograniczonej natury.

Co do pierwszego pytania, to w jakim okresie?

¹Archeologia starożytnego Bliskiego Wschodu, pod red. Smogorzewska Anna, Warszawa 2009, pag 152 - gdzieś się już na to chyba powoływałem

² de Boer G.J., Phantom-Mycenaeans in the Black Sea [w:] Talanta 38-39/ 2006-2007

³ Cline H.E., ASSUWA AND THE ACHAEANS: THE 'MYCENAEAN'SWORD AT HATTUSAS AND ITS POSSIBLEIMPLICATIONS [w:] The Annual of the British School at Athens vol. 91/1996

⁴ Misiewicz K., Teby i Orchomenos w epoce brązu. U źródeł konfliktu dwóch miast w Beocji, Warszawa 1988 oraz Buck J.R., A History of Boeotia, Edmonton 1979 pag 45-70

⁵ Earle W.J., A Cycladic Perspective on Mycenaean Long-Distance Exchanges [w:] Journal of Mediterranean Archaeology, Vol 25/2012

[Furiusz]

Stary a chyba wart przypomnienia tekst autorstwa Thomas G.C., A Mycenaean hegemony? A Reconsideration [w:] The Journal of Hellenic Studies, nr.90/1970. Autor patrzy na świat mykeński przez pryzmat, późniejszych walk i przepychanek o hegemonię, pośród polis w V-II wieku aC. Dochodzi do wniosku, ze podobnie musiał wyglądać świat mykeński, w którym nie ma raczej co mówić o jakiejś jednostce nadrzędnej, sprawującej władze. Odnosi się też do problemu tekstów hetyckich - dla niego władcy hetyccy, zwyczajnie z najsilniejszym aktualnie władca w świecie mykeńskim, jego hegemonem. ma to sens jeśli założymy, że a) Ahhijawa leżałaby w Grecji kontynentalnej, b) świat ten nie był zbyt dobrze znany Hetytom, którzy nie byli zainteresowani peryferiami swojego państwa by posiadać jakieś znacznie bliższe informacje.

[Furiusz]

T.R. Bryce, The Nature of Mycenaean Involvement in Western Anatolia, "Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte", t.38 z.1 (1989), s.1-21 to dość ciekawy tekst - podsumowując autor uważa, że Ahhiyawa to jakiś władca - hegemon w kontynentalnej Grecji. Mało jest bowiem jego zdaniem prawdopodobne by istniała wtedy w Grecji jakaś jedność polityczna, co zgadza się raczej z dość powszechną dziś, opinią badaczy zajmujących się tym światem. Bez wątpienia w pewnym momencie ów władca zdobył Milet który stał się kolonią mykeńską i bazą z której wspierano wszelkie ruchy rewolucyjne (jak ten Apty) w sąsiednich państwach czy to inspirowano rajdy łupieżcze. Dziać się to musiało raczej za wiedza i zgodą owych władców Ahhiyawa a w odpowiedzi Hetyci wysyłali kolejne wyprawy militarne. Strona agresywną byliby więc Grecy mykeńscy, których stan posiadania bynajmniej nie ograniczał się do niewielkiego pasa przybrzeżnego. Hetyci zaś mieli być skłonni do spolegliwości i uznawania władzy mykeńskiej nad Miletem dla zatrzymania status quo posiadania. Ostatecznie zabawie w kotka i myszką kres położył Tudhaliya który zdobył Milet i osadził tam własnego zależnego władce tym samym kończąc kłopoty hetyckie z Ahhiyawa w zachodniej Anatolii.

Ciekawe jest przy tym to, że generalnie zasób danych wiele się nie powiększył i w sumie ilość tekstów hetyckich wspominających Ahhiyawę jest bardzo zbliżona i wtedy i dziś.