Możdzierze Zgrupowania "Radosław"

[Pluton Sad]

W dniu 1 lub 2 sierpnia batalion "Parasol" zdobył możdzierz (opisywany w monografii "Parasola" jako granatnik) co potwierdza zdjęcie Zbigniewa Storożyńskiego "Fernando" nr 446 w/w książki. Występuje w wykazie broni baonu w dniach 3 i 6 sierpnia, 18 sierpnia już nie. Nie spodkałem się z żadnym opisem jego bojowego użycia.

W dniu 8 sierpnia w czsie kontrataku "Brody" na cmentarzu Ewangielickim zdobyto oprócz 2 ckm, lkm także możdzierz - Dziennik Bojowy Zgrupowania "Radoslaw" wpis z godz. 19.45.

Figuruje w meldunku sytuacyjnym mjr. "Bolka" z 11 sierpnia godz. 12.20 (polskie możdzierze Stokes-Brand były tego samego kalibru) oraz w wykazach broni zgrupowania do dnia 20 sierpnia tj. do dnia pisania dziennika.

Byl wykorzystywany bojowo o czym świadczą wpisy z dnia 15 sierpnia z godzin 13.00 oraz 17.00 o rozproszeniu niemieckiej koncentracji na terenie ruin getta przez "Brodę".

Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa graniczącego z pewnością obsługiwany był przez zołnierzy kompanii "Topolnicki". Kpr/plut. "Skała" - Jerzy Zalewski w swoich wspomnieniach określa ją jako : zgrupowanie broni ciężkiej "Topolnickiego".

Jedyny znany mi szerszy opis użycia bojowego znajduje się we wspomnieniach "Boruty" - Witolda Sikorskiego ("Pamiętniki żołnierzy baonu >Zośka<" tylko wydanie I):

...W rogu podwórza zwarta gromada żołnierzy otacza możdzierz zdobyty dziś przez naszą trzecią kompanię na Niemcach. Nikt z nas nie zna dobrze tej broni. Przy celowniku manipuluje coś mlody oficer, a obok stoi przyglądając się nasz rusznikarz [chor. "Ragał"].

Po naradzie przenieśli możdzierz na inne miejsce. Oficer otarł pot z czoła, odwrócił głowę do tyłu i krzyknął:

- Gotowe!

z okna wychodzącej na podwórze facjaty uśmiechały się trzy twarze ; kapitana Jana, porucznika Jurzego i Andrzeja Morro. Kapitan trzymając lornetkę przy oczach, zakomenderował:

- Gotowe... ognia!

Oficer wrzucił pocisk do lufy. pocisk po chwili wzbił się wysoko i zniknął nam z oczu. Za kilkanaście sekund usłyszeliśmy huk eksplozji. Z okienka facjaty przywitał go radosny głos Andrzeja Morro:

- Hura! Trafił w gniazdo cekaemu!

Wkrótce z zajętego przez Niemców cmentarza ewangielickiego wzniosla się w niego rakieta. Myśląc, że oberwali przez pomyłkę od swoich, Niemcy sygnalizowali konieczność przerwania lub przeniesienia ognia. Celny strzał wywołał ogólną radość. Nasz artylerzysta az się zarumienił pod wpływem komplementów, jakich nie szczędzono mu z punktu obserwacyjnego. Po chwili wystrzelił jeszcze kilka pocisków, ale już bez powodzenia. Wobec tego przerwano ogień, by zaoszczędzić amunicji. Było jej tylko kilkanaście sztuk..

To tyle. Mało.

[Albinos]

Występuje w wykazie broni baonu w dniach 3 i 6 sierpnia, 18 sierpnia już nie. Nie spodkałem się z żadnym opisem jego bojowego użycia. Nie spodkałem się z żadnym opisem jego bojowego użycia.

A wiadomo coś na temat ewentualnej amunicji do tego moździerza? Czy "Parasolowi" udało się ją zdobyć? Co do braku tej broni w wykazie za 18 sierpnia... Moździerz mógł zostać zniszczony. Okazji do tego było aż nadto. Inna możliwość - moździerz był na stanie, ale postanowiono ukryć tę informację, żeby komuś z "góry" nie przyszło do głowy aby wydać rozkaz oddania go. Takie praktyki z okresu Powstania znamy. Z drugiej strony tak czy inaczej powinien zachować się jakiś ślad jego użycia. Więc obstawiałbym zniszczenie albo brak amunicji.

I druga sprawa.

Figuruje w meldunku sytuacyjnym mjr. "Bolka" z 11 sierpnia godz. 12.20 (polskie możdzierze Stokes-Brand były tego samego kalibru)

Ten moździerz "Parasola" to jaki kaliber?

[Pluton Sad]

Ad.1 - Też obstawiam brak amunicji i to chyba od począdku ( tj. jego zdobycia). Była to broń szczegolna jak na warunki powstańcze i trudno uwierzyć żeby nie zachował się jakiś opis lub wspomnienie jego użycia. Jest nawet opis o strzelaniu z panzerschrecka. A tu nic, cisza.

Ad.2 - Wnioskuję ze zdjęcia , że to 8-cm schwere Granatwerfer 34.

[Albinos]

Zastanawia mnie tutaj jeszcze jedno... O ile się nie mylę, to "Parasol" zostały przekazany "Wachnowskiemu" w dniu 9 sierpnia. Jak pisałeś, moździerz w wykazie broni baonu była jeszcze 6 sierpnia. Do 18 sierpnia "zniknęł". Czy mamy zachowane jakieś relacje o użyciu tej broni na Starówce? Skoro baon przekazano "Wachnowskiemu", to mógł on rozkazać oddać broń do dyspozycji dowództwa Grupy "Północ". O ile kojarzę były takie przypadki, że poszczególne oddziały tę co cenniejszą broń musiały zdawać do dowództwa. Więc może dlatego moździerza nie ma w wykazie broni za 18 sierpnia? Ale z drugiej strony powinny być jakieś ślady jej użycia. A może to właśnie "Radosław" tego 9 sierpnia przed odejściem "Parasola" rozkazał zostawić broń dla Zgrupowania? Żeby znaleźć choćby jakiś ślad użycia tej - albo chociaż podobnej - broni po 9 sierpnia. Tak to zostają nam domysły.

[Pluton Sad]

Przekartkowałem jeszcze raz "Dziennik Bojowy..." i nie znalazłem wpisu o możdzierzu "Parasola". Może "Radosław" o nim nic nie wiedział? A ten, bez amunicji był traktowny przez batalion jak swoista "maskotka".

Interesuję się PW na Starówce od ponad 40 lat, przeczytałem prawie wszystko po kilka albo i kilkanaście razy ( nie mam "Na barykadach Starowki" Śmigielskiego )i nic nie kojarze o parasolowym możdzierzu. Jako modelarz, między innymi wykonawca dioram z walk na Woli i Starym Mieście (na własny użytek) na pewno bym zapamiętał lub zapisał w kapowniku.

[Albinos]

Może "Radosław" o nim nic nie wiedział?

Nie da się wykluczyć... Ukrywanie broni nie było czymś nadzwyczajnym. Skoro nie kojarzysz nawet najmniejszej wzmianki na ten temat, to trudno spodziewać się, żeby udało się coś tutaj ustalić (chyba, że ktoś już to zrobił). Losy tego moździerza mogły być przecież najróżniejsze.

[Pluton Sad]

Coś mi się kołacze po głowie o "? z kilkoma pociskami trzymanym przez dowództwo na czarną godzinę". Tylko co i jakie dowództwo? Jak mnie olśni to dam znać.

[Albinos]

Będę czekał - a warto, bo temat niezmiernie ciekawy...

Tak na marginesie:

( nie mam "Na barykadach Starowki" Śmigielskiego )

Ja na razie poluję szczególnie mocno na monografię "Dzika" autorstwa Tadeusza Okolskiego (na razie musiałem zadowolić się egzemplarzem z biblioteki). Z opracowań dt. Starówki zdecydowanie - przynajmniej dla mnie - jedna z ciekawszych pozycji

[Pluton Sad]

Zgadzam się. Trzymam kciuki. I za Ciebie, i za siebie.

[Furiusz]

Padło pytanie o amunicje do tej broni. Dziś kupiłem sobie na jakimś przydrożnym straganie książkę - "Królewska 16" autorstwa Macieja Kledzika, pada tam takie stwierdzenie - W tej samej oficynie, na drugim piętrze, ukryto, (...) granatnik z 200 pociskami" (strona 11). Może więc w ten sposób dostarczono amunicji (z takich, bo nie koniecznie z tego, powrześniowych "zapasów") do tej broni? Taka tylko uwaga

[Albinos]

Może więc w ten sposób dostarczono amunicji (z takich, bo nie koniecznie z tego, powrześniowych "zapasów") do tej broni?

Tyle że tutaj nawet nie o źródło amunicji chodzi, ale o to, że brak jakichkolwiek wzmianek nt. częstszego używania tej broni przez oddziały "Radosława" Ciężko zastanawiać się nad źródłem amunicji (choć oczywiście zapasy broni z 1939 jak najbardziej przysłużyły się Powstańcom), jeśli nie ma śladu użytkowania broni...

A tak na marginesie:

"Królewska 16" autorstwa Macieja Kledzika

Świetna pozycja, pogratulować zakupu Maciej Kledzik to zdecydowanie jeden z moich ulubionych "powstańczych" autorów. Jego opracowania można brać w ciemno.

[Pluton Sad]

Anna Borkiewicz-Celińska "Batalion >Zośka<" str. 612.

"Według różnych relacji dowództwo batalionu >Zośka< posiadało - nie wymieniony w meldunkach - jeden granatnik z paroma pociskami. Chowany był na >czarną< godzinę". :thumbup:

[Albinos]

Czyli jednak opcja z ukrywaniem broni przed dowództwem Ale to niestety dalej nie wyjaśnia nam co stało się z tą bronią (zakładam, że do Śródmieścia jej nie przenieśli przez kanały) i czemu jej nie użyto. Przecież na Starówce aż prosiło się o wykorzystanie takiego sprzętu...

[Pluton Sad]

Na dodatek jest tu mowa o granatniku, a możdzierz był podawany w wykazach. Żeby tak jakieś wspomnienia lub coś innego żołnierzy od "Topolnickiego".

[Albinos]

A w zbiorach Archiwum Historii Mówionej MPW nie ma żadnych wywiadów z kimś od "Topolnickiego"?