Tajna Organizacja Wojskowa a Organizacja Orła Białego

[Tomasz N]

K. Pluta Czachowski opisuje jej powstanie trochę inaczej. TOW - właściwa nazwa - TOW Organizacja Orła Białego powstała 20 września w Krakowie. Jej pierwszym prezesem i współtwórcą był Kazimierz Kierzkowski "Gaj". Mazurkiewiczowi nie udało się przedostać po 18 września do kraju, stąd wszedł później "na gotowe".

Natomiast w tworzeniu konspiracji w kraju a zwłaszcza w Warszawie może mieć spory udział kpt Munkiewicz z E2, bo jemu udało się przedostać do Polski.

Edytowane 7 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

Z tego co mi wiadomo, to to co tworzył Pluta-Czachowski to jest kompletnie inna bajka Nazwa podobna, ale na tym się kończy. Nawet w meldunku Roweckiego do Sosnkowskiego z 7 marca 1940 r. pojawia się informacja o TOW zapoczątkowanej na rozkaz Jasia Zagł. z Bazy Romek. Co do OOB, tutaj jest omówiona bardzo dokładnie: http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw200.html

O Mazurkiewiczu ani słowa.

Co do przyjścia Mazurkiewicza na gotowe i tego, że nie mógł wrócić do kraju... No to jest akurat trudne do uwierzenia, skoro sam organizował Bazę "Romek", która zajmowała się przerzucaniem kurierów do kraju.

[Tomasz N]

Z tego co mi wiadomo, to to co tworzył Pluta-Czachowski to jest kompletnie inna bajka Nazwa podobna, ale na tym się kończy.

Ale ja nie piszę o tym co tworzył Pluta Czachowski a o tym co Kierzkowski. A znasz inną TOW, która powstała we wrześniu w Krakowie ?

Co do przyjścia Mazurkiewicza na gotowe i tego, że nie mógł wrócić do kraju... No to jest akurat trudne do uwierzenia, skoro sam organizował Bazę "Romek", która zajmowała się przerzucaniem kurierów do kraju.

Niestety, ale to z relacji jego szefa Charaszkiewicza. A Mazurkiewicz z tym rozkazem Stachiewicza koloryzuje. Poszły we wrześniu do kraju jednocześnie trzy grupy inicjatywne: Mazurkiewicza, Ankersteina i wspomnianego wcześniej Munkiewicza. Z tego jedynie ta ostatnia się przedarła, a nawet odnotowano jej obecność w Warszawie. Więc dlaczego niby wysłanie tej której się nie udało ma być wyznacznikiem początku organizacji ?

[Albinos]

Temat wydzieliłem żeby nie mieszać wątków.

Ale ja nie piszę o tym co tworzył Pluta Czachowski a o tym co Kierzkowski.

Ale Pluta-Czachowski był w prezydium OOB, więc niejako tworzył to.

A znasz inną TOW, która powstała we wrześniu w Krakowie ?

Innej TOW która tam powstała nie. Za to wiem, że w listopadzie TOW Mazurkiewicza zorganizowało tam swoje struktury.

Niestety, ale to z relacji jego szefa Charaszkiewicza. A Mazurkiewicz z tym rozkazem Stachiewicza koloryzuje. Poszły we wrześniu do kraju jednocześnie trzy grupy inicjatywne: Mazurkiewicza, Ankersteina i wspomnianego wcześniej Munkiewicza. Z tego jedynie ta ostatnia się przedarła, a nawet odnotowano jej obecność w Warszawie. Więc dlaczego niby wysłanie tej której się nie udało ma być wyznacznikiem początku organizacji ?

Przyznam szczerze, że teraz lekko się pogubiłem. Munkiewicz miał być związany z Organizacją Orła Białego? A jeśli nie, to kto go wysłał? Co do grup inicjatywnych... W Warszawie działał por. Władysław Milanowski. Do kraju już w grudniu 1939 r. przedostał się kpt. Antoni Gajl-Kot, wysłannik Mazurkiewicza, komendant okręgu radomsko-częstochowskiego TOW. To właśnie on wciągnął Rybickiego do TOW. Na początku 1940 r. do Krakowa trafił kpt. Władysław Karaś, który jednak zmienił TOW na ZWZ. Owszem, o żadnej większej grupie z TOW Mazurkiewicza, która przedostałaby się za jednym zamachem do kraju nie słyszałem, ale to nie znaczy, że nie było tutaj nikogo od późniejszego "Radosława". No i byłbym wdzięczny za wyjaśnienie, co takiego dokładnie napisał Charaszkiewicz o tym "przychodzeniu Mazurkiewicza na gotowe", i co dokładnie tenże Mazurkiewicz podkoloryzował z rozkazem Stachiewicza

Sprawdziłem opracowania Strzembosza, porównałem dla pewności z opracowaniem historii Okręgu Warszawskiego ZWZ/AK autorstwa Sanojcy i słownikiem warszawskiej konspiracji autorstwa Kunarta, zajrzałem do biografii "Radosława". Wszyscy oddzielają Organizację Orła Białego Kierzkowskiego od Tajnej Organizacji Wojskowej Mazurkiewicza, prof. Strzembosz wręcz poświęca im osobne rozdziały. Jedyne co je łączy, to nazwa i miesiąc powstania. Pierwszą kierował Kierzkowski, drugą Mazurkiewicz. Pierwsza z ZWZ połączyła się już w 1940 r. (prof. Strzembosz datuje to nawet na 1 kwietnia 1940 r. - wyjątkiem była grupa Witolda Rosołowskiego z Okręgu Stołecznego OOB i Kazimierza Langa z Okręgu Wojewódzkiego, które nie chciały wejść w skład ZWZ i po wyłamaniu się utworzyły Związek Strzelecki), druga działała osobno aż do 1943 r., kiedy rozkazem z marca włączono ją do AK. Pierwszą w Warszawie kierował Mieczysław Chyżyński, drugą Stanisław Zienkiewicz (a później Rybicki). Naprawdę nie znam pracy, w której zlewano by te organizacje w jedno (nawet wiki i onetowska encyklopedia mają dwa osobne hasła). Więcej, pierwszy raz spotykam się z tym, że ktoś to robi, dla mnie to zawsze były dwie oddzielne organizacje.

W meldunku Roweckiego do Sosnkowskiego, którego fragment cytowałem wyżej, zaznaczone jest, że niejaki "Filip" (Milanowski) od kuriera z Bazy Romek dostał informację, że ma się nie podporządkowywać (ZWZ) do czasu, aż do kraju wróci "Zagłoba" (Mazurkiewicz). I to jest w meldunku Roweckiego. A kto jak kto, ale on chyba orientował się w tym, kto stoi za jaką organizacją. Trzy tygodnie po złożeniu tego meldunku warszawskie struktury OOB weszły w skład ZWZ. Mazurkiewicz do kraju wrócił w czerwcu, kilka miesięcy później.

Jeszcze co nieco do przejrzenia (podaję te co ważniejsze fragmenty):

- http://www.kedyw.info/wiki/Andrzej_Zag%C3%B3rski,_Okr%C4%99g_Krak%C3%B3w_Armii_Krajowej (pierwsze trzy akapity)

Jeszcze wojska niemieckie nie zajęły całej Małopolski Zachodniej i Środkowej, a już 7 września 1939 r., następnego dnia po ich wkroczeniu do Krakowa, mjr rez. Kazimierz Kierzkowski przystąpił do tworzenia konspiracji przy wykorzystaniu kadr powołanej jeszcze przed wybuchem wojny siatki dywersji pozafrontowej i wywiadu. W skład Organizacji Orła Białego weszli m.in.: Henryk Kowalówka („Oset"), mjr dypl. Paweł Zagórowski („Strzemię"), kpt. Ryszard Margosz („Brzoza"); potem dołączyli płk Ludwik Muzyczka („Benedykt", „Sułkowski") i ppłk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski („Gołdyn"). W końcu września 1939 r. odbyły się dwie odprawy kierownictwa, na których ustalono podział organizacyjny terenu. Dowództwo wojskowe powierzono ppłk. dypl. Plucie-Czachowskiemu, a kierownictwo walki cywilnej płk. Ludwikowi Muzyczce. Ustalono rotę przysięgi i deklarację ideową.

W listopadzie 1939 r. Organizacja Orła Białego jako pierwsza na terenie późniejszego okręgu krakowskiego ZWZ-AK zaczęła wydawać konspiracyjne pismo „Nakazy Dnia". Organizacja Orła Białego, kierowana przez mjr. Kazimierza Kierzkowskiego („Prezes"), nawiązała ścisły kontakt i współpracę z powstałym w niedługim czasie obszarem i okręgiem Służby Zwycięstwu Polski. Z chwilą przekształcenia SZP w ZWZ, wczesną wiosną 1940 r., OOB została wcielona w jego struktury organizacyjne[1].

W listopadzie 1939 r. Tajna Organizacja Wojskowa kierowana z Budapesztu przez jej twórcę mjr. Jana Mazurkiewicza zorganizowała krakowski okręg TOW, którego komendantem został por. Eugeniusz Machay („Zygmunt"). Organizacja ta działała do początków 1943 r. samodzielnie i bez żadnych powiązań oraz kontaktów z ZWZ na terenie krakowskim[2].

- http://www.kedyw.info/wiki/Pocz%C4%85tki_zorganizowanej_konspiracji (znowu wyraźne rozróżnienie TOW Mazurkiewicza i OOB Kierzkowskiego)

Pierwszą organizacją nastawioną na działalność sabotażową w przemyśle była Tajna Organizacja Wojskowa. Została ona utworzona 17 września 1939 r. z kadry tajnej organizacji Pogotowie Obywatelskie, którą przygotowywał do dywersji pozafrontowej Oddział II Sztabu Głównego. Komendantem Głównym TOW był kpt. W. Medyński, a następnie mjr Jan Mazurkiewicz („Jasio"). Kierował organizacją początkowo z Budapesztu. W czerwcu 1940 r. szlakiem kurierskim przez Słowację został przerzucony do Krakowa. TOW otrzymała rozkaz (od marszałka Rydza-Śmigłego) natychmiastowego podjęcia sabotażu. Była rozbudowana zwłaszcza na terenach południowej Polski. Np. okręg krakowski (kierował nim początkowo prof. Eugeniusz Machay, od wiosny 1940 r. mjr „Witold", a oficerem dywersyjnym był Czesław Hakke) dysponował patrolami (trójki, dziesiątki) dywersyjnymi w fabrykach Krakowa, Mielca, Dębicy, Rzeszowa, Jasła, Tarnowa, Przemyśla, Gorlic, Bochni, Sanoka[4].

Organizacją, która miała podobny jak TOW profil działania, była Organizacja Orła Białego (OOB). Utworzył ją 22 września 1939 r. w Krakowie mjr Kazimierz Kierzkowski („Prezes") - szef sztabu dowództwa II powstania śląskiego i członek kierownictwa sieci dywersji pozafrontowej, tzw. Grupy Wawelberg.

- http://www.niedziela.pl/artykul_w_niedzieli.php?doc=nd200439&nr=36 (znowu rozróżnienie)

Tak więc Mazurkiewicz, tworząc pierwszą w okupowanym kraju organizację podziemną (Organizacja Orła Białego, a następnie Służba Zwycięstwu Polski powstaną także we wrześniu 1939 r., ale później), dysponował istniejącą już wyszkoloną i zaprzysiężoną siłą, czekającą na rozkazy. Mazurkiewicz, używający wówczas pseudonimu „Sęp”, takie rozkazy przekazywał ze swego sztabu, który ulokował w Ambasadzie Polskiej w Budapeszcie.

Skąd Tomaszu to łączenie TOW i OOB? Można wiedzieć na czym się opierasz?

[Tomasz N]

Aleś się rozpisał.

Skąd Tomaszu to łączenie TOW i OOB? Można wiedzieć na czym się opierasz?

Na relacji Pluty Czachowskiego:

Edytowane 8 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

Rozpisałem się, bo chciałbym sprawę wyjaśnić A co do fragmentu... tutaj w żaden sposób nie jest podane, że TOW OOB, jest tym samym co Tajna Organizacja Wojskowa Mazurkiewicza. Podobna nazwa i to wszystko.

[Tomasz N]

Aaa chodzi o Mazurkiewicza.

No to co pisze o okolicznościach postania Charaszkiewicz w raporcie (E. Grzywacz i inni "Zb. Dokumentów ppłk E. Charaszkiewicza":

Jak widać, jest tu mowa o pracach łącznościowych w jego wykonaniu. A wysłano go na rozkaz płk Smoleńskiego, nie Stachiewicza.

Edytowane 8 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

A to teraz wszystko się zgadza. Mazurkiewicz faktycznie z grupą swoich współpracowników (m.in. Gajl-Kot, Guttry, Medyński, Karaś, Mielczarski, Jarmułowicz i syn Jana Mazurkiewicza) wycofał się na Węgry i tam pracował w Bazie "Romek". Później jednak jak najbardziej wysyłał swoich ludzi. Jak pisałem, już w grudniu kpt. Gajl-Kot przedostał się do Warszawy, gdzie nawiązał kontakt z por. Milanowskim. I obaj brali udział przy tworzeniu tego Okręgu TOW Warszawa-Miasto, od którego zaczęła się dyskusja

[Tomasz N]

Ale ja nie odnosiłem się do organizacji warszawskiej, a do słów:

Albinos napisał:

Powstanie Tajnej Organizacji Wojskowej datuje się na dzień 17 września 1939 r. Wtedy to mjr Jan Mazurkiewicz otrzymał od gen. Wacława Stachiewicza polecenie utworzenia w kraju konspiracji wojskowej. Major Mazurkiewicz całością kierował początkowo z Budapesztu, a od czerwca 1940 r. już z terenu Polski.

A teraz trochę namieszam:

Co ciekawe, Charaszkiewicz podaje w innym miejscu kryptonim grupy Mazurkiewicza jako "Stanisławów"

Mazurkiewicz jak widać nie mógł niczego tworzyć w kraju we wrześniu bo sam decyzją o spaleniu dokumentów się od niego odciął.

Natomiast ciekawa Dla Ciebie powinna być ta grupa mjr Grocholskiego, która poszła do kraju trzy dni wcześniej. Max Stanisław miał bowiem w zadaniu i Warszawę. Ale i nie tylko. W dokumentach Charaszkiewicza zachowało się bowiem i to:

Edytowane 8 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

Ale ja nie odnosiłem się do organizacji warszawskiej, a do słów:

A to: Natomiast w tworzeniu konspiracji w kraju a zwłaszcza w Warszawie może mieć spory udział kpt Munkiewicz z E2, bo jemu udało się przedostać do Polski.

Jak dla mnie to tutaj jednak odniosłeś się do Warszawy.

Mazurkiewicz jak widać nie mógł niczego tworzyć w kraju we wrześniu bo sam decyzją o spaleniu dokumentów się od niego odciął.

Odciął od czego? Nie bardzo rozumiem, co tutaj sugerujesz Tomaszu. W marcu 1940 r. Rowecki pisał, że TOW została stworzona przez Mazurkiewicza. Więc już wtedy istnienie tej organizacji, z takim a nie innym komendantem, było uznane przez ZWZ.

Natomiast ciekawa Dla Ciebie powinna być ta grupa mjr Grocholskiego, która poszła do kraju trzy dni wcześniej. Max Stanisław miał bowiem w zadaniu i Warszawę. Ale i nie tylko. W dokumentach Charaszkiewicza zachowało się bowiem i to:

No dobrze, ale wówczas tworzono wiele różnych organizacji. A jednak w jakiś sposób to właśnie to co organizował Mazurkiewicz zostało uznane pod nazwą Tajnej Organizacji Wojskowej tak przez ZWZ/AK jak i później przez historyków. Początki to jedno, ale trzeba też brać pod uwagę to, co działo się później.

Jak na razie odnoszę wrażenie Tomaszu, że próbujesz mnie przekonać, że TOW nie była wcale tworem Mazurkiewicza, tylko kogoś innego, a tenże Mazurkiewicz w jakiś niewyjaśniony sposób zagarnął sobie tę organizację. I zrobił to tak skutecznie, że uznało go ZWZ, które pozwoliło mu funkcjonować samodzielnie aż do 1943 r. Jeśli jest inaczej, to byłbym wdzięczny za sprostowanie. Bo ja już pogubiłem się w tym, co chcesz mi przekazać

[Tomasz N]

Jak dla mnie to tutaj jednak odniosłeś się do Warszawy.

Tak to jest jak się chce ustrzelić dwie wrony naraz. Mnie interesował wątek ogólny TOW. Wątki "warszawskie" są mym dla Ciebie wspomożeniem w kwestii pytania:

Profesor Tomasz Strzembosz powołując się na informacje uzyskane od Jana Mazurkiewicza i Stanisława Zienkiewicza inicjatora utworzenia TOW w Warszawie widział w por. Władysławie Malinowskim. Tymczasem syn gen. Mazurkiewicza w biografii ojca za właściwego organizatora Okręgu Warszawa-Miasto widział w kpt. Gajl-Kocie. Jak było naprawdę? Niestety teraz ciężko mi to stwierdzić, może za jakiś czas... a może ktoś mnie tutaj uprzedzi i wyjaśni tę kwestię.

Których to kwestii nie jestem w stanie wyjaśnić, mogę natomiast podać Ci szkiełka do tej warszawskiej mozaiki. Masz pewne nazwiska, tropy. Ciekawe czy nie mówimy o tych samych osobach, skoro wróciły na lewych papierach.

Z zaświadczenia wynika "strefowanie" kompetencji na obszarze Polski. Jeżeli Grocholski dostał Lublin i Pragę, to kto Warszawę ? Jak mi się kołacze Ankerstein dotarł w końcu do Krakowa, czyli na południe, więc jeżeli przyjmiemy, że właściciel glejtu na dany teren był co najmniej majorem, to Warszawa przypadałaby jak twierdzisz Mazurkiewiczowi.

Edytowane 8 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

Tak to jest jak się chce ustrzelić dwie wrony naraz. Mnie interesował wątek ogólny TOW.

Teraz rozumiem.

Których to kwestii nie jestem w stanie wyjaśnić, mogę natomiast podać Ci szkiełka do tej warszawskiej mozaiki. Masz pewne nazwiska, tropy. Ciekawe czy nie mówimy o tych samych osobach, skoro wróciły na lewych papierach.

Jeśli założyć, że mówimy o tych samych osobach posługujących się różnymi nazwiskami to... to znaczy, że w zasadzie nie dojdziemy do tego jak było Tak czy inaczej Milanowski w Warszawie znalazł się jeszcze we wrześniu, z kolei Gajl-Kot jedyne co miał zmienić w swoim nazwisku, to usunięcie drugiego członu. Ponoć rodzina Gajl była na tyle liczna, że mógł podawać się za wiele różnych osób. Co do warszawskiej mozaiki. O ile pamiętam, to Matusak pisał o tym, że na przełomie 1939/1940 r. na terenie Polski powstało około 300 różnych organizacji o charakterze konspiracyjnym. Nie wiem, czy faktycznie tyle ich było, ale jednak podejrzewam, że było ich wystarczająco dużo, żeby bez konkretów pogubić się w tym kto kiedy i gdzie co organizował. Warszawa nie jest zapewne w tym wszystkim żadnym wyjątkiem.

Z zaświadczenia wynika "strefowanie" kompetencji na obszarze Polski. Jeżeli Grocholski dostał Lublin i Pragę, to kto Warszawę ? Jak mi się kołacze Ankerstein dotarł w końcu do Krakowa, czyli na południe, więc jeżeli przyjmiemy, że właściciel glejtu na dany teren był co najmniej majorem, to Warszawa przypadałaby jak twierdzisz Mazurkiewiczowi.

Możliwe, chociaż ja widziałbym to trochę inaczej. Wyznaczone były grupy, które miały utworzyć na terenie okupowanego kraju struktury konspiracyjne oparte o ludzi szykowanych do tego zadania już przed wojną. Tajna Organizacja Wojskowa nie była zaś czym, co zostało powołane do życia rozkazem kogoś, kto wysyłał czy też nadzorował te grupy, ale była tworem właśnie Mazurkiewicza i jego ludzi. W materiałach, które tutaj podałeś nie ma wzmianki o tym, jak ta organizacja ma się nazywać. Co do strefowania. Problem polega na tym, że już w listopadzie 1939 r. w Krakowie zaczął działać Eugeniusz Machay "Zygmunt", który tworzył tam struktury TOW. Tak więc już w listopadzie/grudniu i w Warszawie i w Krakowie działali ludzie związani z Mazurkiewiczem. Struktury TOW zostały odnotowane - niektóre powstały dopiero po dłuższym czasie - również w Wilnie, Siedlcach, Białymstoku, Radomiu, Częstochowie czy też na Podkarpaciu.

[Tomasz N]

Widzę tu jakiś warszawocentryzm. Mazurkiewicz i jego ludzie to pracownicy E2 podobnież jak Kierzkowski. Stąd ja to widzę trochę szerzej. TOW to struktura (i idea) bazująca na E2, więc niekoniecznie zawężona do grupy Mazurkiewicza.

A jak widzisz (w przypadku powstawania tych grup) znaczenie walki między sanacją a nową władzą ?

Edytowane 8 Luty 2012 przez Tomasz N

[Albinos]

Widzę tu jakiś warszawocentryzm.

Ale dlaczego warszawocentryzm?

Mazurkiewicz i jego ludzie to pracownicy E2 podobnież jak Kierzkowski. Stąd ja to widzę trochę szerzej. TOW to struktura (i idea) bazująca na E2, więc niekoniecznie zawężona do grupy Mazurkiewicza.

Ale ok, idea i same struktury oparte na ludziach przygotowanych do tego zadania przed wybuchem wojny są wspólne. Ale w tym co przedstawiłeś nie widzę nawet śladu tego, że akurat Tajna Organizacja Wojskowa, którą Mazurkiewicz kierował do 1943 r. (Mazurkiewicz był tak przez ZWZ jak i historyków po wojnie uznawany za twórcę i komendanta TOW, a to już o czymś świadczy, zwłaszcza uznanie przez ZWZ), była czymś co wymyślono jako jedną strukturę wspólną dla wszystkich tych grup, które tutaj wymieniałeś. Kierzkowski utworzył TOW OOB we wrześniu w Krakowie, w listopadzie Machay zaczął tworzyć krakowskiego struktury TOW Mazurkiewicza. Na początku 1940 r. OOB włączono do ZWZ, podczas gdy to co organizował Mazurkiewicz przetrwało jeszcze kilka lat. Pomysł, metody działania i pochodzenie organizatorów podobne czy nawet identyczne, ale to nie były te same organizacje, na co wskazuje przykład Krakowa. Po co tworzono by dwie siatki na tym samym terenie, gdyby to miało być jedno i to samo? Już samo to, ile te organizacje przetrwały poza ZWZ/AK (pomijam to, czy wszyscy z OOB i TOW wchodzili do ZWZ/AK) świadczy w moim przekonaniu o tym, że jednak działało to wszystko w miarę niezależnie od siebie.

Co do zawężania. W literaturze skrót TOW stosuje się w stosunku do tego czym kierował Mazurkiewicz, to co stworzył Kierzkowski funkcjonuje jako OOB. Więc w tym sensie TOW można - przynajmniej ja tak to widzę - zawęzić do samego Mazurkiewicza, ale tylko jako nazwę grupy, której był założycielem i komendantem. Jeśli chodzi o ideę i struktury, to jak najbardziej masz rację.

A jak widzisz (w przypadku powstawania tych grup) znaczenie walki między sanacją a nową władzą ?

Jeśli dobrze kojarzę, to trochę o tym pisałem już w tym temacie: https://forum.historia.org.pl/topic/10309-baza-romek-a-tow-i-zwz/

[Tomasz N]

A jaki był stosunek TOW Mazurkiewicza do Sikorskiego ? Czyli do jakiej frakcji było mu bliżej ?

Tajna Organizacja Wojskowa, którą Mazurkiewicz kierował do 1943 r.

1943. Przed czy po Gibraltarze ?