"Od sasa do lasa" Janusz Tazbir

[nawka]

Byłam wczoraj na promocji książki prof. Janusza Tazbira "Od sasa do lasa" w warszawskim Klubie Księgarza. Profesor, jak zawsze tryskał dowcipem i sypał anegdotami.

Ale nie o tym chciałam napisać

"Od sasa do lasa" jest zbiorem artykułów historycznych o tematyce: "proceder tworzenia i wykorzystywania falsyfikatów historyczno-literackich – rzekomych pamiętników, listów i relacji", "studia nad kulturą sarmacką poprzez analizę dorobku kronikarskiego" oraz "profesor Tazbir przypomina biografie i dorobek swych ulubionych autorów".

Pewnie najciekawszy jest wątek falsyfikatów, ale ja zaczęłam czytać od ostatniej części - o ulubionych pisarzach Profesora, bo jest tam mój ulubiony Jan Potocki autor "Rękopisu znalezionego w Saragossie":

"Trudno się oprzeć wrażeniu, iż drugim ważnym motywem, skłaniającym Potockiego do dalekich podróży, była chęć ocierania się o groźne i realne niebezpieczeństwa. Zarówno w Turcji, jak i w Tunisie czy na Kaukazie o śmierć było łatwo. A i w spokojnej Warszawie nie oparł się w r. 1790 pokusie lotu balonem w towarzystwie nieodłącznego Osmana i psa Lulu oraz sternika ( J.P. Blancharda), choć na krótko przedtem podobna wyprawa zakończyła się śmiercią pasażerów, którzy spłonęli tuż nad samą ziemią. To ciągle wystawianie się na niebezpieczeństwo Potocki przeniesie na bohaterów swoich opowieści, stale umieszczających życie na ostrzu szpady, nie zawsze przecież zwycięskiej."

Ale to falsyfikaty historyczne dały i wciąż dają nam w kość. W rozdziale "Magnat spalony za przejście na judaizm" prof. Tazbir przytacza anegdotkę o Czesławie Miłoszu, który nie ustrzegł się 'wpadki':

"Stosunkowo niedawno Czesław Miłosz złożył z tego powodu tak modne ostatnio przeprosiny i wyrazy spóźnionego żalu.na spotkaniu noblistów w Wilnie powiedział on, iż grób „tego męczennika wiary był otoczony czcią przez wileńskich Żydów” za czasów szkolnych i uniwersyteckich poety, przy jego całkowitej niewiedzy. I dalej Miłosz mówił, iż fakt ten mógłby służyć „za przykład deformacji umysłu przez wychowanie w duchu nacjonalistycznym, z czego musiałem później sam wyzwalać się z trudem”.

Nie muszę chyba mówić, że nie ma dowodów na istnienie Walentyna Potockiego....

Edited December 20, 2011 by nawka