Artur Śliwiński

[Semper]

Katarzyna Czekaj

Artur Śliwiński (1877-1953)

Polityk, publicysta, historyk

Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011

ISBN 978-83-7507-083-5

format B5, s. 343, ilustr., bibliografia, indeks osobowy

Książka przedstawia życie i twórczość Artura Śliwińskiego – postaci w znacznym stopniu współtworzącej niepodległe państwo polskie, choć przez jej współczesnych rzadko docenianej, dziś nieco już zapomnianej.

Śliwiński był jednym z najmniej znanych premierów II Rzeczypospolitej, choć jego gabinet powstawał w atmosferze wielkiego konfliktu politycznego. Był jednym z najpopularniejszych pisarzy historycznych dwudziestolecia międzywojennego, jednak dziś po jego książki mało kto sięga. Był wreszcie uczestnikiem większości najważniejszych wydarzeń politycznych w historii Polski pierwszej połowy XX wieku, ale jego nazwisko wymienia się przy tych okazjach na drugim lub trzecim planie. [ze Wstępu]

Odtworzenie dziejów jego życia, prześledzenie efektów pracy twórczej było zadaniem trudnym. Wynikało to z rzadko spotykanej aktywności Śliwińskiego na bardzo wielu polach pracy politycznej i społecznej, obszerności jego dorobku pisarskiego i publicystycznego. Jego działania pozostawiły ślad w dziesiątkach dokumentów, wspomnień i relacji jemu współczesnych, jednak ze względu na nieeksponowaną pozycję Śliwińskiego w ówczesnym życiu społecznym, zwykle są to wzmianki lakoniczne, powierzchowne, często sprzeczne ze sobą w warstwie faktograficznej. Bardzo trudno na podstawie takiego materiału, choć obszernego, odtworzyć w szczegółach życiorys postaci, jeszcze trudniej biografowi nakreślić w tej sytuacji wiarygodny portret psychologiczny i osobowościowy jego bohatera. Działalność publiczna Śliwińskiego daje nam obraz konsekwentnego,niezrażającego się niepowodzeniami polityka o radykalnie demokratycznych poglądach, usposobieniu kompromisowym i dużym talencie negocjacyjnym. Przebieg jego kariery, dokonywane wybory, wreszcie niekwestionowana lojalność wobec przywódcy politycznego – Józefa Piłsudskiego – pozwalają nam myśleć o nim jako o polityku-ideowcu (nie tak rzadkim typie wśród pokolenia wychowanego w tradycji bohaterów polskich zrywów narodowowyzwoleńczych). Jego praca polityczna i zaangażowanie nie były motywowane chęcią zysku, kariery czy majątku – trudno chyba doszukać się, nie tylko w tamtych czasach, polityka, który odrzuciłby tak wiele składanych mu propozycji objęcia intratnych stanowisk państwowych. Wreszcie jego działalność pisarska, wyjątkowo owocna, znajdująca uznanie w oczach czytelników, a przecież niepoparta nawet wyższym wykształceniem, buduje nam obraz samouka, tytana pracy, a chyba można pokusić się i o tę tezę – fascynata historii i właśnie dlatego jej najlepszego popularyzatora. [Z Zakończenia]

Biografia Artura Śliwińskiego przybliża nam postać nieco zapomnianego polityka okresu międzywojennego, premiera i senatora II Rzeczypospolitej. Jako jeden z najbliższych cywilnych współpracowników Józefa Piłsudskiego w czasie I wojny światowej Śliwiński brał udział w niemal wszystkich najważniejszych wydarzeniach politycznych w Warszawie między sierpniem 1914 a listopadem 1918 roku. Uczestniczył w budowie zrębów niepodległej Polski. Był świadkiem jej sukcesów, ale i uczestnikiem jej upadku, angażując się w obronę Warszawy w 1939 roku. Śliwiński, o czym dziś się już nie pamięta, był też jednym z najpopularniejszych autorów książek o tematyce historycznej, propagujących wśród szerokiego odbiorcy postacie wielkich polskich wodzów, królów i poetów. Książka Artur Śliwiński (1877‑1953). Polityk, publicysta, historyk jest zatem historią rodzącej się II RP, walczącej o swoje miejsce na mapie Europy, borykającej się z kolejnymi wstrząsami i kryzysami, opowiedzianą z perspektywy polityka, pisarza i historyka. Wiele poruszonych tu wątków (rozgrywki politycznych koterii, bezpardonowa walka propagandowa manipulująca emocjami tłumów, rywalizacja o władzę i wpływy polityczne) jest aktualnych także dziś.

Katarzyna Czekaj jest absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii politycznej II RP i dziejów ruchu piłsudczykowskiego. Opublikowała biografię Karola Lilienfelda-Krzewskiego, popularnego wśród piłsudczyków „Kaprala Szczapy” (Karol Lilienfeld-Krzewski (1893-1944). Biografia, Warszawa 2008).

link do opisu on-line

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział I

Polityczny nowicjat – początki działalności w obozie niepodległościowym do 1914 r.

1. Dzieciństwo i młodość (1877-1903)

2. Okres kijowski (1902-1906) – pierwsze kroki w Polskiej Partii Socjalistycznej oraz praca społeczna

3. Redaktor „Trybuny” – w szeregach PPS-Frakcji Rewolucyjnej

4. Powrót do Królestwa – działalność niepodległościowa w latach 1907-1914

Rozdział II

Na pierwszej linii – działalność polityczna w obozie Józefa Piłsudskiego w okresie Wielkiej Wojny (1914-1918)

1. Śliwiński jako wykonawca polityki Piłsudskiego w pierwszym okresie wojny (VIII 1914 – XII 1915)

2. „O Rząd i Wojsko”. Prezes Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (XII 1915 – II 1917)

3. Czas najtrudniejszych wyborów – w Tymczasowej Radzie Stanu

4. Prawie u celu – aktywność w początkach odbudowy niepodległego państwa polskiego (1918)

Rozdział III

Na szczycie kariery czy u jej zmierzchu? Premier Rzeczypospolitej Polskiej

1. Na wielu frontach – w środowisku radykalnej inteligencji i samorządzie warszawskim (1918-1922)

2. Geneza i przebieg kryzysu konstytucyjnego 1922 r. Śliwiński jako szef rządu (28 VI – 7 VII 1922)

Rozdział IV

Polityk – rezerwista. Na arenie politycznej, kulturalnej i społecznej w latach dwudziestych i trzydziestych

Rozdział V

Wojna i okupacja. Ostatnie lata w Polsce Ludowej

Zakończenie

Bibliografia

Indeks osobowy