Wehrmacht na terenie Generalnej Guberni 1940-1945

[secesjonista]

Rzeczone dokumenty ustalały co następuje:

1. W przypadku wtargnięcia sił wroga na tereny Rzeszy państwowe władze cywilne i władze gminne na obszarze operacyjnym mają kontynuować swe działania. Na mocy specjalnego rozkazu władza wykonawcza (vollziehende Gewalt) na obszarze operacyjnym miała być przekazana właściwemu dowódcy wojskowemu, który w sprawach cywilnych powinien się zwracać do specjalnie wyznaczonego komisarza obrony Rzeszy na obszarze operacyjnym.

Lokalne wyższe dowództwa miały prawo wydawać bezpośrednie dyrektywy cywilnym władzom wyłącznie w strefie działań bojowych; granicę których zakreślał dowódca wojskowy w porozumieniu z komisarzem obrony Rzeszy, obejmowała ona około 20 km pas frontu.

2. Drugim dekretem ustanawiano powołanie gauleitera na obszarze operacyjnym oraz precyzowano zasady współpracy Wehrmachtu z NSDAP i jej filiami, na zasadach podobnych co z władzami cywilnymi.

Władzę wykonawczą na obszarze do linii: Puławy, Radom, Tomaszów Mazowiecki sprawował dowódca Grupy Armii "A", w północnej części GG dowódca Grupy Armii "Środek" (bezpośrednio dowódca 9 armii).

Na komisarzy Rzeszy i gauleiterów powołano gubernatora Franka (na południowym obszarze operacyjnym GG), na północnym - nadprezydenta i gauleitera Prus Wschodnich Ericha Kocha.

3. Dekret z września był wyrazem braku zaufania do kadry armii (co nie dziwne w kontekście zamachu na führera). Przy zachowaniu cywilnej administracji w pełnej postaci (jak i jej zadań), władzę wykonawczą przekazano w ręce komisarza obrony Rzeszy na terenie operacyjnym. Dodatkowo Himmlerowi powierzono koordynację działalności poszczególnych komisarzy obrony na terenie Rzeszy.

Dowódcy grup armii (i armii) mieli prawo kierować do komisarzy żądania wyłącznie wynikające z konieczności wojskowej.

Podobnie (19 września 1944 r.) uregulowano stosunki z NSDAP.

Poszczególne Dowództwa Obszarów Tyłowych Armii (Korück)w zakresie bezpieczeństwa i walki z partyzantką najściślejszą współpracę podejmowały z oddziałami operacyjnymi (Ia) i rozpoznawczymi (Ic) sztabów poszczególnych armii.

W tym zakresie WKGG (a jak pamiętamy od 15 września - Dowództwo Obszaru Tyłowego GG) z analogicznymi oddziałami Grupy Armii "A".

Na dzień 1 września 1944 r. WKGG miało do swych dyspozycji następujące siły:

- 154 dywizja rezerwowa; gen. por. dr F. Altrichter; sztab w Krakowie

- 226 nadkomendantura polowa; gen. por. M. Hartlieb; sztab w Krakowie

- 603 nadkomendantura polowa; gen. por. E. Müller; sztab w Częstochowie

- komendanturę Wehrmachtu Krakowa; e. por. H. Kittel, od 1 września 1944 r. gen, mjr J. Krause

Patrząc pod kątem bezpieczeństwa i wojskowo-administracyjnego obszar podległy WKGG został podzielony na dwa duże rejony, które rozdzielała administracyjna granica dystryktu Kraków i Radom.

Ten pierwszy podlegał 226 OFK, drugi: 603 OFK.

WKGG powierzono organizację obrony i rozbudowę fortyfikacji na tyłach Grupy Armii "A".

Pierwszy pas obrony biegł przez miejscowości: Grybów, Tarnów, Pińczów, Przedbórz, Tomaszów Mazowiecki i wzdłuż Pilicy (na północny wschód).

Drugi pas obrony poprzez Piwniczną, Nowy Sącz, Bochnię, Miechów, Pilicę, łącząc się z pierwszym w Przedborzu.

/Organizacja WKGG na dzień 1 IX 1944 r., MiD WIH, mfm., z 501, r. 218/

Poszczególnym jednostkom powierzono następujący zakres zadań obronnych:

- 226 OFK - między płd. granicą GG i linią Krzeszowice, Kraków i na wschód wzdłuż biegu Wisły

- 154 dyw. rez. - na północ od tejże linii do linii Częstochowa, Kielce

- 603 OFK - w pasie północnym

- komendantura Wehrmachtu Krakowa w swym rejonie.

Na dzień 1 września poszczególne OFK dysponowały:

603 OFK:

1 pułk ochrony "Ostland" - Włoszczowa

1 batalion - Małogoszcz

2 batalion - Skorków

3 batalion - Oleszno

65 pułk strzelców krajowych - Włoszczowa

689 batalion ochrony - Częstochowa

992 batalion ochrony - Częstochowa

komendy miast: Częstochowa, Jędrzejów, Radomsko

pięć kompanii artylerii przeciwpancernej: Czempin, Koniecpol, Krusocin, Małogoszcz, Maluszyn

sztaby taktycznego rozpoznania obrony:

ppłk Lindeiner - Piotrków

ppłk Michaelis - Przedbórz

mjr Schulz - Koniecpol

ppłk Vultejus - Włoszczowa

płk Massow - Małogoszcz

226 OFK:

819 batalion Ostlegionu - Miechów

829 batalion Ostlegionu - Lipnica

1017 batalion ochrony - Nowy Sącz

komendy miast: Bochnia, Miechów, Nowy Sącz, Wieliczka, Zakopane

cztery kompanie artylerii przeciwpancernej: Bochnia, Lipnica, Nowy Sącz, Świniary

sztaby taktycznego rozpoznania obrony:

płk Schubert - Bochnia

mjr Krohm - Nowy Sącz

mjr Schönfeld - Grybów

płk Gunderloch - Tarnów

gen. mjr Schulze - Stary Sącz

Skład 154 dywizji rezerwowej był następujący:

Komendantura Wehrmachtu Krakowa w swej dyspozycji miała 994 i 995 batalion strzelców krajowych.

Szefowi saperów WKGG; z racji postawionych mu zadań; podlegało dodatkowo m.in. 9 pułkowych i 10 batalionowych sztabów inżynieryjnych, 8 batalionów budowlanych, oraz kilka samodzielnych kompanii saperów.

W związku z rozporządzeniem Reichsführera SS, w którym to granicę administracyjną pomiędzy GG i Śląskiem przesunięto na wschód od Częstochowy (o czym nadmienia Frank w swych "Dziennikach", t. 37, s. 97), z dniem 5 września 1944 r. sztab 603 OFK przeniesiono do Radomska. Również w pierwszych dniach września utworzono odrębne dowództwo obrony rejonu Częstochowy, pod dowództwem płka. Kleina, któe organizacyjnie podlegało WKGG, zaś pod względem taktycznym wrocławskiemu VIII Okręgowi Wojskowemu.

Wraz z przekształceniem 15 września WKGG w Dowództwo Obszaru Tyłowego GG, jak i w związku z sytuacją frontową, poczyniono w organizacji DOT GG szereg istotnych zmian.

[secesjonista]

Z istotniejszych zmian należy wymienić wycofanie (pomiędzy 15 a 30 września 1944 r.) 154 dywizji rezerwowej do wschodniej Słowacjii podporządkowanie jej 1 Armii Pancernej. W wyniku tego posunięcia zadania dywizji musiała przejąć 225 OFK gen. por. W. Schartowa, której sztab mieścił się w Krakowie.

Tejże nadkomendanturze podlegały następujące jednostki:

- 2 pułk ochrony "Ostland" z miejscem postoju dowództwa w Jędrzejowie, w składzie 2 batalion ochrony w Koniecmostach i 3 batalion ochrony stacjonujący w Jasionnej

- batalion ochronny GG - Kazimierza Wielka

- 819 batalion Ostlegionu - Wolbrom

- 1 dywizjon 84 pułku artylerii - Kolosy

- 2 dywizjon 70 pułku artylerii - Jakubów

- 35 dywizjon artylerii przeciwpancernej - Góry

- siedmiu kompanii przeciwpancernych - Szczekociny, Miechów, Miłocice, Proszowice, Brzegi, Pińczów, Kocina

- sztaby taktycznego rozpoznania obrony:

płk Knopf - Chroberz

ppłk Jeansen Miechów

Jak często to bywa w strukturach III Rzeszy obszary działań nakładały się, sprawy taktyczne i obrony przypisane były 225 OFK, natomiast pod względem wojskowo-administracyjnym teren jej działania podlegał 226 i 603 OFK.

/Organizacja Dowództwa Obszaru Tyłowego GG na dzień 25 IX 1944 r., MiD WIH, mfm., z. 501, r. 218/

mniej więcej w tym okresie z części pododdziałów Ostlegionów utworzono ochotniczą brygadę roboczo-zapasową w składzie 4 batalionów i batalionu szkolnego. Bataliony tejże formacji stacjonowały w: Tomaszowie Mazowieckim, Miechowie, Masłowicach i Krakowie, zaś batalion szkolny na poligonie Neuhammer.

Rozkazem DOT GG z 23 września 1944 r. graniczna straż celna (około 2500 funkcjonariuszy) została oddana pod komendę dowódcy i policji bezpieczeństwa i SD w GG - SS-Brigadefuhrerowi Bierkampsowi.

Dzień wcześniej, rozkazem DOT GG rozwiązano dowództwa 226, 225 i 603 OFK, w zamian utworzono z nich 601, 602 i 603 dywizyjne sztaby do zadań specjalnych (Div. Stab zur besonderen Verwendung; z.b.V.). Sztab 602 przeniesiono do Miechowa, zaś (18 grudnia 1944 r.) sztab 601 przesunięto z Krakowa do Dobrzyc.

Jesli chodzi o liczebność to w listopadzie 1944 r. DOT GG miał w dyspozycji:

601 sztab do zadań specjalnych około 3000 ludzi

602 sztab do zadań specjalnych około 8000 ludzi

603 sztab do zadań specjalnych około 6500 ludzi

komendantura Wehrmachtu Kraków około 4000 ludzi

dowództwo obrony rejonu Częstochowa około 3000 ludzi

/Zestawienie sił Dowództwa Obszaru Tyłowego GG przeznaczonych do obrony z listopada 1944 r., MiD WIH, mfm., z. 501, r. 218/

Dodatkowo rozkazem DOT GG z 1 listopada pod jego komendę przeznaczono 320 dywizję grenadierów, stacjonującą w rejonie Wieliczki i Nowego Targu. Pod względem taktycznym dywizja ta została podporządkowana 601 sztabowi do zadań specjalnych. Ale już 6 grudnia dywizja została oddana pod rozkazy 17 Armii, zaś DOT GG przydzielono 5 węgierską dywizję rezerwową, podporządkowując ją 602 sztabowi.

/tamże, mfm., z. 501, r. 226/

Ofensywne poczynania w ramach 1 Frontu Ukraińskiego i Frontu Białoruskiego spowodowały wypieranie sił niemieckich, a co za tym idzie również odwrót Dowództwa Obszaru Tyłowego GG.

Sztab gen. piech. Haenickiego ewakuował się trasą z Krakowa przez Szopienice, Legnicę, aż do Drezna.

I tu żegnamy się z tematem, jako że w połowie lutego DOT GG zostało definitywnie rozwiązane.

:bye1:

[secesjonista]

(...)

Jak zostało wspomniane poligony były strukturą istniejącą niezależnie od Nadkomendantur Polowych.

Według stanu na 15 czerwca 1942 r. MiG miało do swej dyspozycji obozy ćwiczeń, które posiadały komendy etatowe:

(...)

- "Południe" często nazywany też "Dęba-Mielec" gen. mjr F. Salliter, a od 1 kwietnia 1943 r. gen. mjr F. Rexillus w dystrykcie Kraków, z miejscem postoju w Dęba

(...)

Tytułem poprawki i uzupełnienia:

pierwszym komendantem był gen. por. Hans Suttner (ur. 1 lipca 1886 w Bergtheim), w kampanii wrześniowej dowodzący 228. Dywizją Rezerwy, powołany swe stanowisko 1 marca 1940 r.

Gen. mjr. Fritz Salitter (ur. 19 kwietnia 1882 w Kowahlen), pełniący wcześniej funkcję komendanta poligonu Wahl, został mianowany na swe nowe stanowisko 1 sierpnia 1940 r.

Gen. mjr. Fritz Rexilius, a nie: Rexillus (ur. 1 września 1893 r. w Düben w Saksonii), służył wcześniej w sztabie 1. batalionu 2. pułku piechoty, potem był komendantem szkoły podoficerskiej w Ortelsburgu.

Oficjalna nazwa poligonu: Truppen-Übungsplatz Süd, na niemieckich mapach urzędowych czy wojskowych oznaczany jako: TrÜbPl Süd bądź Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Deba.

/za: T. Sudoł "Poligon Wehrmachtu 'Południe' 1940-1944"/

Edytowane 8 Maj 2013 przez secesjonista

[cytryna9]

Witajcie prowadzę właśnie projekt dotyczący zrzutowisk cichociemnych (zapraszam na stronkę cichociemni.edu.pl, więcej rezultatów projektu wkrótce). Do robienia pewnych analiz przestrzennych potrzebuję m.in. miejsca stacjonowania Wehrmachtu (tyle, ile uda mi się zweryfikować).

I tutaj mam do Was pytanie.

 

Generalnie bazuję na literaturze niemieckiej (m.in. opracowania G. Tessina - Verbaende und Truppen der deutschen Wehrmacht...).

Zauważyłam jednak, że pewne rzeczy nie zgadzają się z opracowaniami albo informacjami polskimi.

Przykład: wg literatury niemieckiej, 333 Stalag mieścił się w miejscowości Bieniaminów, a wg informacji polskich, w Komorowie, tutaj cała relacja i pomnik: https://dobroni.pl/n/komorowo-k-ostrowi/19800).

Różne są też podane daty funkcjonowania Stalagu. Przy czym u Niemców nie znalazłam info o tym Komorowie w ogóle.

 

Co robić? Jak weryfikować to info? Chciałabym wskazywać te miejsca na mapie tak precyzyjnie, jak się tylko da.

Ponadto pytanie, na podstawie jakiej literatury Wy piszecie o Wehrmachcie - niemieckiej czy polskiej?

 

Dziękuję za wszelkie wskazówki,

Aga

[secesjonista]

Wypada korzystać ze źródeł w obu językach. I korzystać krytycznie.

 

6 godzin temu, cytryna9 napisał:

Przykład: wg literatury niemieckiej, 333 Stalag mieścił się w miejscowości Bieniaminów, a wg informacji polskich, w Komorowie

 

A wedle kogo konkretnie?

Niemieckojęzyczna Wikipedia wskazuje na Komorowo, strona www.lexikon-der-wehrmacht.de tak samo. W Beniaminowie był stalag 368, który przez pewien czas miał numer 333. Stąd taka zagwozdka.