Święta Bożego Narodzenia podczas okupacji

[Albinos]

Już od jakiegoś czasu w okolicach świąt, czy to Bożego Narodzenia czy Wielkanocy, zastanawiałem się, jak obchodzono je kiedyś. Z racji zainteresowań historycznych szczególną uwagę zwracałem zawsze na okres 1939-1945. Jak to wyglądało u nas wówczas? Na początek drobne wyjątki dotyczące samej Warszawy. W 1939 roku Wigilię obchodzono już 23 grudnia, z racji tego iż 24 to była niedziela. Pasterki odbywały się głównie 25 grudnia wczesnym rankiem, wszystko przez godzinę policyjną. Odbyły się w niektórych miejscach Warszawy drobne spotkania towarzyskie umilane muzyką. W nocy z 26/27 grudnia doszło do zbrodni w Wawrze. A to jak Święta roku '39 wspominał Andrzej Świętochowski, podczas okupacji żołnierz ODB 18 (Ochota) KeDywu OW AK:

Święta 1939 roku zapowiadają się bardzo biednie. Nie ma żywności i pieniędzy, ja moimi sankami zarabiam niewiele, ojciec dopiero wrócił z tułaczki. Na parę dni przed świętami, ktoś dzwoni do drzwi, otwieramy, a w drzwiach stoi, jak święty Mikołaj, starszy brat mojej mamy, wuj Staś Kowalski, w kożuchu, filcowych butach i futrzanej czapie na głowie. Okazuje się, że siostra mojej mamy, ciocia Zosia, wysłała go wraz z furmanem z Podębia, wozem pełnym prowiantu. Przebyli w czasie morzu 80 kilometrów i na drugi dzień pojechali z powrotem. Mamy więc żywność, nawet o tym nie marzyliśmy, mama dzieli się ze znajomymi, którzy również są w biedzie. i Święta wydają się dostatnie i spokojne.

Za: A. Świętochowski, Pamiętnik warszawskiego chłopaka, Warszawa 2009, s. 30-31.

Rok później Wigilia we wtorek. W ten dzień urzędy pocztowe otwarte były do godziny 16, sklepy do 18. W dni świąteczne poczta nie funkcjonowała. Pasterka znowu odbyła się 25 grudnia, już o godzinie 6 rano. Ludzie przychodzili na nią chętnie. Niektóre rodziny miały w domach produkty przysłane przez bliskich z krajów neutralnych. Po mieście krążył pewien dowcip:

Nie będzie w tym roku jasełek dla dzieci. Niemcy zabronili.

- A dlaczego?

- Z powodu braku głównych aktorów: Pan Jezus w getcie, Matka Boska w Nazarecie, osioł w Rzymie, diabeł w Berlinie, Trzej Królowie w Londynie - nie ma komu występować...

W prasie konspiracyjnej z kolei pojawiły się życzenia, aby przyszłe Święta były obchodzone w Polsce wolnej, niepodległej i potężnej.

Rok później w Wigilię wieczorem deszcz, w nocy zamieć śnieżna. Ludzie noce spędzali przy świecach, co było spowodowane problemami z dostawą prądu. Przy Pawiej 60 w getcie zwalona jedna ściana. Zginęły dwie osoby. Przydział na święta - dodatkowy - wyniósł 1 kg chleba, 500 g cukru, 100 g oleju, 3 jaja i 250 g miodu sztucznego, wszystko na jedną osobę. W kościołach znowu tłumy. Identycznie w teatrzykach, co jednak prasa konspiracyjna krytykowała.

Pasterka w roku '42 znowu 25 grudnia o 6 rano. Kina działały w dni świąteczne, dając po trzy seanse. Prasa pisała o rozdwojonych uczuciach i myślach. Z jednej strony ból i cierpienia dnia codziennego w okupowanym kraju, z drugiej strony świadomość, że gdzieś tam Polacy biją wroga, przybliżając z każdą chwilą upadek Antychrysta, jak to ujmował Biuletyn Informacyjny. Podobne uczucia towarzyszyły ludziom w roku '43.

To krótko o Warszawie. A jak to wyglądało w innych miejscach, tak w miastach jak i na wsi? Czy święta przynosiły wówczas ludziom dodatkową nadzieję na to, że będzie lepiej? A może jednak potęgowało się wówczas poczucie całkowitej bezsilności? Jak zachowywali się wówczas Niemcy? Czy w ich postawie wobec Polaków można było wyczytać jakieś szczególne działania związane z okresem świątecznym (było gorzej, lepiej), czy też kompletnie nie grało to dla nich różnicy?

[Albinos]

Jeśli ktoś nie ma nic lepszego do roboty: http://www.historia.org.pl/index.php/publikacje/publikacje/ii-wojna-wiatowa/2797-boe-narodzenie-w-okupowanej-warszawie.html

Wszelkie uwagi i komentarze jak zawsze mile widziane

[secesjonista]

Sebastian Piątkowski w swym artykule "Codzienność początków okupacji niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie w świetle ogłoszeń drobnych 'Gońca Krakowskiego' (październik 1939 - czerwiec )" odnotował zaistnienie całkiem nietypowych ogłoszeń:

"Dodajmy, że dla niektórych wysiedleńców i uciekinierów wielkim problemem była także samotność i związana z nią depresja, nasilające się w bliskości świat. Nie bez powodu zatem w okresie poprzedzającym Boże Narodzenie 1939 r. na łamach 'Gońca' odnajdujemy ogłoszenie, w którym czytelnicy są proszeni o zaproszenie na wigilię 'młodego aryjczyka', 'samotnej lwowianki', czy też 'samotnej, miłej warszawianki'".

/"Pamięć i Sprawiedliwość" nr 1 (21), 2013, s. 47/

[amon]

Chyba najbardziej pamiętna była Wielkanoc, bo i nią chyba chodzi, anno 1940. Aby nie mówić za innych;

http://www.zw.com.pl/artykul/458169.html