Aelred z Rievaulx (1110–1167)

[Semper]

Aelred z Rievaulx (1110–1167) był niewątpliwie jedną z ważniejszych postaci w dwunastowiecznym zakonie cysterskim. Uwagę badaczy — i to nie tylko z kręgów monastycznych — przykuwają zwłaszcza dwa jego traktaty: De speculo caritatis i De spiritali amicitia, które stanowią doskonałe i wyrafinowane wprowadzenie do teorii miłości i przyjaźni. To właśnie dzięki owym dziełom Aelred jest zaliczany do największych „apostołów przyjaźni”, który jako pierwszy miał „systematycznie wyłożyć jej przedmiot z punktu widzenia nauki chrześcijańskiej”.

Swą wizję doskonałej ludzkiej wspólnoty mistrz z Rievaulx oparł na przemyślanej koncepcji człowieka i wiązał ją ściśle z rozbudowaną teorią miłości. Uważał, że wpisany w naturę ludzką obraz Boży otwiera każdego człowieka na bliskie relacje z innymi i czyni go zdolnym do nawiązania przyjacielskich więzi ze Stwórcą, który sam przecież jest „Miłością” (Deus est caritas) i „Przyjaźnią” (Deus est amicitia). Aelred nie wątpił, że nawet w niebie nikt nie mógłby być szczęśliwy bez tych wzniosłych relacji, ponieważ Bóg uczynił przyjaźń treścią życia wiecznego. Wielokrotnie podkreślał, iż błogosławieni doświadczą podwójnej radości płynącej z miłowania Boga w Nim i ze względu na Niego oraz miłowania współbraci w Bogu czy raczej Boga w nich. A kiedy w swym miłowaniu zjednoczą swe wole, wówczas miłość braterska osiągnie najwyższą formę, postać przyjaźni duchowej, która będzie rozlana na nich wszystkich, ponieważ (jak Aelred powiadał za wersetem Pierwszego Listu do Koryntian 15, 28) „Bóg będzie wszystkim we wszystkich”.

Postać wielkiego cystersa i jego myśl jest tematem badań Magdaleny Czubak z Uniwersytetu Warszawskiego.