Gustav Sparre, dworzanin Zygmunta III

[Kadrinazi]

Gustav Sparre był jednym ze Szwedów-lojalistów, którzy towarzyszyli Zygmuntowi III w Polsce. Przyznam szczerze, że jego postać mnie niezwykle intryguje, bo znam tylko wycinek jego życiorysu. W 1627 roku pojawia się w armii koronnej walczącej w Prusach - znajdujemy o tym wzmiankę w liście Mikołaja Judyckiego, który stwierdził, że nie będzie służył pod komendą Szweda. W tymże toku (lub w pierwszej połowie 1628 roku) Sparre przejmuje komendę regimentu pieszego Magnusa Ernesta Denhoffa, dowodzi tą jednostką aż do swojej śmierci w lipcu 1629 roku (czyżby ofiara zarazy?). Czy ktoś kojarzy jakieś inne wzmianki o tym oficerze, może coś z jego pobytu na dworze monarchy?

[harry]

Wszystko co udało mi się zebrać o tej faktycznie intrygującej postaci.

Gustaw Errikson Sparre (1582-1629)

[Kadrinazi]

Bardzo gruntowane i interesujące śledztwo Harry!

[Kadrinazi]

A znalazłeś może jakieś informacje dotyczące potomstwa Gustava? W 1646 roku w okolicach Gdańska wojska dla Władysława IV zaciągał Ernest Jerzy Sparr(e?), zastanawiam się czy to jakaś rodzina.

[harry]

Niestety nie. Wydaje się, że Gustaw zmarł bezpotomnie. Przejrzałem tabele genealogiczne szwedzkich Sparrów i nie znalazłem również żadnego Ernesta Jerzego. Biorąc pod uwagę imiona, a szczególnie to drugie, można podejrzewać, że to któryś z linii brandenburskiej.

[maxgall]

Witam,

Czy masz może jakieś dokładniesze informacje dotyczące działalności regimentu Sparra w 1622r.(na przykład liczebność, data rozwiązania regimentu)?

pozdr

[harry]

W zasadzie wszystko czego jestem pewien zawarłem w artykule. Kronika Toruńska Zernecke'go milczy o liczebności regimentu, co jest o tyle dziwne, że w analogicznym okresie dość dokładnie pada liczba wojska które wkracza na terytorium miasta, np w 1627 podaje liczebność regimentu Donhofa (1000) i cesarskich (4000). Wydaje się, że ta powściągliwość wynika z faktu, że albo nie wpuszczono ich wewnątrz murów miejskich, albo zbierano ich w kilku miejscach, na terenie całych Prus. Ta druga hipoteza jest mniej prawdopodobna, bo znamy datę dzienną przybycia regimentu pod Toruń (11 maja).

Jak wiesz sam regiment nie zdziałał wiele, rozwiązany został prawdopodobnie we wrześniu 1622, po podpisaniu rozejmu przez Radziwiłła. Tak wynika zarówno z kroniki Zernecke'go jak i Lengnicha.

To musiała być straszna banda rozbójników, skoro postawiono im specjalną szubienicę, mimo że Toruń miał już swoje dwa miejsca kaźni, tak dla wojska jak i dla swoich obywateli. Podkreślić jednak należy, że powieszono tylko jednego "dla przykładu". Z drugiej strony w końcu maja 1622, chłopi ze wsi zatłukli jednego żołdaka, a brak informacji, żeby zostali za to ukarani.

Przykro mi, że nie jestem w stanie zaspokoić Twojej ciekawości.

[Kadrinazi]

Maxgall się pyta, bo to pasuje do Jego teorii

Jedna uwaga - regiment cesarski w 1627 (ks. Adolfa Holsztyńskiego) nie miał 4000 żołnierzy, chyba że świadkowie policzyli konie, wozy, kobiety, dzieci i wszystkich którzy sie pętali za oddziałem. Etatowo miał 3000 żołnierzy, ale po drodze do Polski dostali niezłe baty od wojsk duńskich stąd wszędzie powtarzane (nawet źródłowo) informacje o 3000 są, imho, zawyżone.

[harry]

A jaka to teoria?

Jeśli chodzi o liczebność posiłków cesarskich - trudno mi sobie wyobrazić, aby wykształcony, bogaty kupiec toruński Steuwig, na którego rękopis powołuje się Zernecke, stał i liczył żołnierzy. Liczba 4 tys musiał być albo informacją propagandową, powtarzaną z ust do ust "dla pokrzepienia serc" albo liczbą która pojawiała się w sprawie zebrania/wydania żywności dla tego kontyngentu .

[maxgall]

Ogólnie chodzi - o wspomniane przez Ciebie - plany inwazji na Szwecję.

Ciekaw byłem czy regiment Sparra dotrwał do czerwca 1623 roku.

pozdr

[harry]

Z pewnością dotrwał do lipca 1622, kiedy to Krzysztof Radziwiłł wysyła do Gustawa Sparra dwa pisma, jedno prywatne a drugie oficjalne, aby pospiesznie ciągnął pod Mitawę.

To że w 1622 planowana była inwazja na Szwecję, w świetle poczynań Gustawa, czy też reakcji Zygmunta na podpisanie rozejmu, wydaje się bardziej niż prawdopodobne. Pytanie tylko czy było czym te wojska przewieść na drugą stronę Bałtyku?

Edytowane 16 Maj 2011 przez harry

[Kadrinazi]

To że Radziwiłł wysyłał do niego pisma to mnie akurat nie dziwi - kolejna jednostka piechoty pod Mitawą byłaby dla niego na wagę złota. Zapewne regiment Sparre był pierwotnie przeznaczony właśnie do Inflant

[harry]

A widzisz, a ja myślę, że w ogóle tam nie miał trafić. Przynajmniej w planach Zygmunta III, który liczył, że Radziwiłł zwiąże szwedzkie siły przynajmniej tak długo, aż Sparr i Posse zorganizują korpus ekspedycyjny.

[Kadrinazi]

Przyznam szczerze, że nie wydaje mi się to prawdopodobne. Radziwiłł bardzo potrzebował wojska, przede wszystkim piechoty, stąd słał liczne listy do króla (i nie tylko jak widać) w sprawie przysłania nowych jednostek do Inflant. Z oddziałów walczących pod Chocimiem nic nie można było mu podesłać, bo też były one w fatalnym stanie, zwłaszcza piechota.

[harry]

No właśnie. Radziwiłł potrzebował wojska jak kania dżdżu, tymczasem świeżo oblatowany regiment niespiesznie drepta sobie po Prusiech, nad morze, gdzie spędza kolejny miesiąc zajmując się wymuszeniami. Wakacje sobie zrobili!

Dlaczego więc Sparre zwleka z wyprawą do Inflant ? Czy to nie tak, że nie doczekawszy się posiłków Radziwiłł podpisuje rozejm, a tym samym przewraca cały plan Zygmunta ?

O tym, że Gustawa Adolfa zaniepokoiła obecność polskich wojsk w portach bałtyckich wspomina Lengnich. To oczywiście tylko spekulacje, ale sukces militarny w Szwecji, nawet krótkotrwały, całkowicie zmienił by obraz wojny po tej stronie sadzawki. Czy priorytetem Zygmunta nie była czasem walka o koronę?