Halder, Franz - próba oceny

[FSO]

Witam;

jedną z ciekawszych postaci w WH jest Franz Halder. Zainteresowanym znany glównie z codzinnych zapisków Szefa Sztabu z lat '39 - '42. Co o nim pisze wiki:

"Franz Halder (ur. 30 czerwca 1884 w Würzburgu, zm. 2 kwietnia 1972 w Aschau) - niemiecki wojskowy, generał.W czasie I wojny światowej służył jako oficer sztabu generalnego. Po wojnie pozostał w Reichswehrze, zajmując wiele znaczących stanowisk sztabowych i dowódczych (m.in. był szefem Sztabu Generalnego Reichswehry czyli Truppenamtu). W 1935 roku awansowany na stopień generała majora, a w 1937 generała porucznika. W 1938 roku został szefem Sztabu Generalnego wojsk lądowych, w miejsce generała Ludwiga Becka, który został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska. Choć był przeciwny Hitlerowi i rozważał otwarte sprzeciwienie się jego planom militarnym, w końcu nie odważył się na sprzeciw i stopniowo dał się wciągnąć w jego zamierzenia. Brał czynny udział w przygotowaniach do kolejnych agresji: kierował pracami nad planami działań operacyjnych przeciwko Polsce w roku 1939, Norwegii (Operacja Weserübung), Europie Zachodniej i niedoszłej inwazji na Wielką Brytanię w roku 1940, przeci Grecji oraz Jugosławii w roku 1941. Pod jego kierownictwem opracowano plan Barbarossa agresji na Związek Radziecki. Uważa się, że w znacznym stopniu przyczynił się do pierwszych zwycięstw na froncie wschodnim. Został zdymisjonowany 24 września 1942 roku ze względu na odmienne od Hitlera koncepcje strategiczne - nie zgadzał się na przesunięcie części sił w celu zajęcia Stalingradu. Po zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku, został aresztowany i wysłany do obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu, a następnie w Dachau. Wyszedł na wolność po zajęciu obozu przez wojska amerykańskie w roku 1945. W roku 1949 wydał książkę Hitler als Feldherr, w której poddał miażdżącej krytyce Hitlera jako wodza i stratega. Autor Dziennika wojennego (3 tomy, były to codzienne zapiski szefa Sztabu Generalnego z lat 1939-42, cenne jako źródło historyczne). Po zakończeniu wojny przez wiele lat pracował w wydziale historycznym armii amerykańskiej..."

Już z tej krótkiej w sumie informacji wynika, że jest postacią nietuzinkową - i Szef Sztabu i sprzeciw wobec A.H. [i to w '42 r. kiedy to WH był jeszcze glęboko na Wschodzie] i obozy koncentracyjne, i współpraca z Amerykanami...

Jak my powinniśmy go oceniać, jako Polacy, jako historcy wojskwości, czy w końcu jako pasjonaci II wojny i tego co działo się na jej różnych frontach?

pozdr

[Leuthen]

Halder występował przeciw Hitlerowi znacznie wcześniej - jeszcze przed początkiem DWS. W wąskim kręgu wysokich rangą oficerów WH były plany usunięcia go w przypadku jakiegoś potknięcia fuehrera. Ale jak tu usunąć kogoś, kto bez wystrzału zajął: zdemilitaryzowaną Nadrenię, Austrię, Sudetenland (a następnie całą Czechosłowację), Kłajpedę, a potem - już podczas wojny - w 5 tygodni pokonał Polskę, w 1940 r. zwyciężył Francję i upokorzył ją niesamowicie (wagon w Compiegne - odwet za PWS), zajął pół Europy (Dania, Norwegia, Holandia, Belgia, Beneluks, Jugosławia, Grecja, spory kawałek Afryki), zmusił do walki o przetrwanie Wielką Brytanię i niemal rzucił na kolana ZSRR (1941-1942)? Hitler realizował to, o czym 130 lat wcześniej pisał Karl vom Stein i o czym marzyło po PWS miliony niemieckich obywateli: "Chcę, aby Niemcy były wielkie i silne". Bismarck zjednoczył Niemcy, a Hitler Niemców - i to jest fakt historyczny.

Z drugiej strony był bardzo ważnym kołem w niemieckiej machinie wojennej i to kołem działającym bez większych zgrzytów po jesień 1942 r. Czemu to robił? Z poczucia obowiązku? Dla kariery? Konrad Wallenrod?

[FSO]

Witaj;

Leuthen : mam jego wszystkie [3 tomy] "Codziennych zapisków...." i ciekawych jest kilka spraw:

- o ile tomy 1 i 2 obejmujące okres od '39 r. do czerwca '41 r. są "do zdobycia" za niewygórowane sumy, o tyle tom ostatni [3-ci], obejmujący okres wojny z ZSRR do '42 r. jest trudny do zdobycia. Nie wiem czemu, ale go mam.

- zapiski w owych tomach, lakoniczne do bólu, czasem hasłą, są bardzo realną oceną tego co dzieje się na froncie [co widać zwłaszcza w tym opisującym walkę z ZSRR, od początkowej euforii do chłodnego realizmu [sierpnień '41],

- opisuje w nich wszystkie bzdury i głupoty które mu się nie podobały

Poza tym Halder był oficerem który przeszedł wszystkie stopnie w sztabie od zwyklego oficera [już w czasie wojny] potem Reichswehry. Dało mu to na pewno solidne podstawy do jego pracy opinii i działań. Rok '42 to okres kiedy machnina niemiecka zacinała się coraz bardziej i coraz bardziej uwidaczniala się przewaga radziecka. Halder ma tego świadomość i postuluje przejście do obrony, lub działań nie dających takiego ryzyka jak operacja stalingradzka [i tak wyszło na niego]. Dla Hitlera jest to okres kiedy osobiście przejmuje stery w dowodzeniu. Także Guderian pisze o nim [Hitlerze], że słuchał tylko klakierów. Halder mający własne zdanie - musi odejść. Jest zbyt wielki by można było go zmusić jak Rommla do samobójstwa, zbyt wiele sukcesów zawdzięcza mu wódz. Zwróć uwagę że o ile Canaris został bodajże w kwietniu '45 roku zamordowany o tyle Halder wylądował "tylko" w obozach. Pytanie jakie miał tam warunki i czy był traktowany jak zwykly więzień czy jak "VIP". Tego nie wiem.

Co do zaś służby - pewnie dał się przekonać, jak wielu oficerów do służby, z drugiej strony wyrzucony z niej [tak naprawdę za sprzeciw, a nie za brak osiągnięć] ocenił, że jego przysięga "na wierność" straciła swą ważność... To nie był Konrad Wallenrod - był to oficer wychowany w duchu armii pruskiej, który umial i walczyl najlepiej jak umiał, jednak wyrzucony z niej [niesłusznie] uznal, że w takim wypadku przysięga nie obowiązuje.

Ciekawą sprawą jest w jego życiorysie słuzba w wydziale histrycznym armii zza Wielkiej Wody.

pozdr

[Leuthen]

Ja też mam 3 tomy Haldera, ale nigdy nie wczytywałem się w nie głębiej (poza kampanią wrześniową). Czy tom 3. jest trudny do zdobycia? No nie wiem, kupowałem za symboliczną kwotę (2 zł za tom chyba) całość, a dublet serii sprezentowałem znajomemu

Halder pracował w US Army Historical Division 14 lat i to z takim poświęceniem, że w 1961 r. nagrodzono go Meritorious Civilian Service Award (jedno z najwyższych cywilnych odznaczeń amerykańskich!). Jeśli podchodził do powojennej pracy tak rzetelnie jak swych obowiązków sztabowych, to się nie dziwię

Christian Hartmann w szkicu poświęconym Halderowi (podtytuł: "Kłopotliwy szef Sztabu Generalnego"), zamieszczonym w Elicie Wehrmachtu (Warszawa 1999, s. 144-152) napisał na końcu: "Jego życie pełne było sprzeczności. Stał się współtwórcą katastrofy Niemiec w II wojnie światowej i omal nie został jej ofiarą. Nie powinno to jednak przesłaniać faktu, że za przeszłe wydarzenia i katastrofę Halder, jako szef Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych, był współodpowiedzialny na równi z innymi".

[FSO]

Witam;

w kwestii tomu ostatniego - mam dane sprzed dwóch lat [mówię o warunkach "zdobycia"]. W kwestii tego jak wyglądają zapiski w jego dzinnikach [fragmentami także je czytałem - nie wszystko i nie za jednym razem bo pozycja bogata i treściwa] zwraca uwagę Suworow i wiele innych osób.

W kwestii tego, że zachowywał się "sprzecznie" - pelna zgoda, ba - nawet określenie sprzeczność jest zbyt łagodne. Z jednej strny jak najlepszy pruski ofocer, na żądanie [zum Befehl] wykonywał i przekladał na realne możliwości kraju, rozkazy swego wodza, z drugiej niemal równie beznamiętnie opisuje to czym był świadkiem z bardzo, chyba najbardziej realnych pozycji jakie można sobie wyobrazić.

Cały czas zastanawia mnie w jaki sposób przekonał Amerykanów by niemieckiego generała, szefa S.G., wzięli do siebie, że będzie pracował na ich rzecz z takim samym zapałem jak wcześniej ukladal plany. Tym bardziej, że pod koniec wojny nie był młodzieniaszkiem - z tego co pamiętam zmarł w l. 70 tych w wieku ok 85 lat... czyli w '45 sześćdziesiątkię miał na pewno przekroczoną...

pozdr

[Leuthen]

Cały czas zastanawia mnie w jaki sposób przekonał Amerykanów by niemieckiego generała, szefa S.G., wzięli do siebie, że będzie pracował na ich rzecz z takim samym zapałem jak wcześniej ukladal plany.

Odsyłam do w/w szkicu. Generalnie: Halderowi zależało na możliwości przekazania swoich poglądów ("Gdyby nie Hitler..."). Amerykanom zaś na TAKIM źródle informacji. Któż lepiej mógł się orientować w sprawach czysto wojskowych Wehrmachtu i przekazać tyle cennych informacji, co b. szef SG?

Tym bardziej, że pod koniec wojny nie był młodzieniaszkiem - z tego co pamiętam zmarł w l. 70 tych w wieku ok 85 lat... czyli w '45 sześćdziesiątkię miał na pewno przekroczoną...

Sam wstawiłeś w pierwszym poście info, kiedy się urodził i kiedy umarł

[FSO]

Witam;

Leuthen - co do wieku - spojrzałem - wiem:), co do kwestii pierwszej - przecież w podobnej sytuacji byla spora grupa oficerów, każdy chciał przedstawić [i to robił pisząc takie czy inne wspomnienia],. W dużej części z nich jest przedstawione zafascynowanie Hitlerem, oraz dość często krytyczna mniej lub bardziej ocena własne i działań W.H. i swoich. Większość wspomnień pisana jest rzeczowym tonem, z realną oceną sił własnych i przeciwnika i wszystkim tym co sprawia, że trzymając je w ręce można na ich podstawie rozrysować kompletne OdeB. Pewna część z dowódcó bywała przez Hitlera odsuwana od pełnionych funkcji by potem czasem powrócić na inne stanowiska.

Chyba że uznano Haldera za najprzyzwoitszego z całej gruby niemieckiej generalicji i najwyższych dowódców?

pozdr

[Leuthen]

Raz jeszcze odsyłam do tekstu Hartmanna, który ładnie to wyjaśnia (nie mam czasu, żeby przepisywać obszerne fragmenty). Pytanie - kto inny mógł to zrobić? Halder był szefem Sztabu Generalnego w okresie największych zwycięstw armii niemieckiej. Kto był w hierarchii wojskowej wyżej niż on w tym powojennym czasie? Jodla i Keitla stracono na mocy wyroków w procesie norymberskim. Inni odsiadywalii kary w więzieniu. Guderian, Manstein i inni - spoko. Dowodzili korpusami, armiami, czy grupami armii - na froncie. A on widział i wiedział dużo więcej [Guderian był oczywiście szefem SG, ale gdy już wszystko się sypało]. No i opozycyjna karta w życiorysie. Ilu b. generałów niemieckich mogło się taką pochwalić? Po 20 VII '44 Hitler urządził wielką czystkę w kadrze oficerskiej...

Edytowane 12 Październik 2009 przez Leuthen

[FSO]

Witam;

może się mylę, lecz nie znalazłem w notatkach Haldera z okesu czerwca '41 [od 1-go do 20-go] żadnej informacji i o tym co sądzi o sławnym rozkazie o komisarzach, wokół którego anorsło tyle kontrowersji. Z jednej strony nikt go nie neguje, z drugiej WH stara się wybielić z jego stosowania, a poszczególni dowódcy pisali że stosowali go przymuszeni, bo musieli, bo jednostki pacyfikacyjne działały na ich terenie...

Widomo co sądził o tym Halder? Przecież z racji zajmowanego stanowisla ów problem powinien znać.

pozdr

[Leuthen]

Mnie o to nie pytaj, bo - jak wspomniałem - czytałem tylko wpisy dotyczące IX '39

Można tylko przypuszczać (znając postępowanie Haldera), że albo się na ten temat nie wypowiadał, albo też "rozgrzeszał" siebie i kolegów.

[FSO]

Witaj;

postawa Haldera mnie zastanawia. Czytalem już wiele różnych wspomnień, i "zwyklych" żolnierzy [w sensie zwyklych - nie generalicji...] i niemal każdy [nie mogę sobie przypomnieć by ktoś się nie odniósl [!] do tego rozkazu]. Czasem byla to aluzja w stylu - ja nie stosowalem, czasem negatywny komentarz post factum, czasem wyjaśnienie w przedmowie czy przypisie, że postawa tego a tego generala byla negatywna już w czasie dyskusji nad nim. Kolejna sprawa - sam problem tego rozkazu musial wyjść wcześniej, musial być jakoś dyskutowany wewnątrz samej generalicji, naczelnego dowództwa czy Sz.G. A u niego nic... nie istnieje. A są różne informacje dotyczące nawet problemów na liniach kolejowych idących na lub z frontu, informacje o zajęciu w magazynach dwustu tanków i in. Czyżby z punktu widzenia dzialań wojennych i ich tempa byla to sprawa nieważna?

pozdr