Bitwa pod Zieleńcami 18 czerwca 1792 r.

[bavarsky]

OdB strony Rosyjskiej

Dowódca: Gen. mjr. Markow

Piechota:

Jekatierinosławski pułk jegrów – 4 baony, ok. 3200 ludzi;

Jekatierinosławski pułk grenadierów – 4 baony, ok. 3000 ludzi;

Jazda:

Jelizawietgradski pułk jegrów konnych – 10 szwadronów, ok. 1300 koni;

Olwiopolski pułk huzarów – 6 szwadronów ok. 750 koni;

Woroneski pułk huzarów – 6 szwadronów ok. 750 koni;

5 pułków Kozaków po 400 koni każdy – ok. 2000 koni;

Artyleria:

24 armaty polowe z obsługą – ok. 500 artylerzystów

Do tego doliczyć trzeba po stronie rosyjskiej po 2 armaty w każdym baonie, co daje nam 16 armat batalionowych

OdB strony Polskiej

Dowódcy: Gen. mjr. Zajączek i Trokin

Piechota:

2. baon I Regimentu – 625 ludzi;

2. baon IV Regimentu – 750 ludzi z kompanią strzelców;

2. baon V Regimentu Fizylierów – 579 ludzi;

Jazda:

2. Pułk straży przedniej – 10 szwadronów – 1039 koni

Artyleria:

Słaba artyleria polowa, która w głównej mierze składała się z armat 6-funtowych, w nie większej liczbie jak sześć pod dowództwem mjr. Dobrskiego

Do tego doliczyć trzeba artylerię batalionową, po 2 armaty 3-funtowe – 6 armat z obsługą

[bavarsky]

Szyk bojowy Rosjan pod Zieleńcami gen. Markowa wyglądał następująco:

Markow podszedł pod Zieleńce czterema kolumnami, a sformował szyk pod ogniem polskiej artylerii.

W środku ustawił 4 bataliony grenadierów i 2 bataliony jegrów jekatierinosławskich, dwa pułki huzarów na lewym, pułk jelizawietgradzkich jegrów konnych na prawym skrzydle.

Dwa pozostałe bataliony jegrów rozdysponował w następujący sposób; jeden zachował z tyłu jako rezerwa, a drugi wraz z dwoma szwadronami huzarów wysłał do osłony taboru, który uszykowany został obronnie o 2 km od polskich pozycji.

Kozacy otworzyli przesłonę przed frontem jak i na flankach rosyjskiego ugrupowania.

Pozdr.

B.

[bavarsky]

Wojska polskie stały uszykowane w jedną linię, wzdłuż drogi, biegnącej wzgórzami na wschód od Zieleniec, osłaniając drogę z piechotą w środku, kawalerią na skrzydłach. Działa batalionowe przy piechocie, tzn. na prawym skraju w odstępie między batalionami, działa polowe 6-funtowe mjr Dobrski podzielił na dwie baterie i umieścił albo schematycznie na skrzydłach albo jedną baterią zabezpieczył lewe skrzydło, pozbawione artylerii, i drugą umieścił w środku szyku. Prawdopodobniejsza jest ta druga możliwość. Szerokość frontu mogła wynieść nieco więcej niż półtora kilometra razem z bateriami. ?Prawe, oparte o ostry skłon pagórka miało z boku przed sobą wioskę Zieleńce?, lewe - bagnistą nizinę. Tę bagnistą nizinę trudno znaleźć na mapie. Natomiast jest rozdół ze skrzyżowaniem dróg i karczmą Pleśna oraz lasy, ciągnące się w kierunku Szepietówki. Markow, podchodząc do Zieleniec, od jeńca towarzysza z Kawalerii Narodowej, dowiedział się, że napotka nie tabory, ale dość silny oddział wydzielony z Zastawia.

Pozdr.

B.

[Roman Różyński]

Powyżej opisane ustawienie i ODB polskie dotyczy jedynie czasu przed nadejściem na plac głównych sił ks. Poniatowskiego ale ja nie o tym.

Niedawno czytałem sobie wspomniania Sanguszki i wyszło na to że rekonstrukcja bitwy autorstwa pana Wolańskiego wymaga rewizji przynajmniej w przypadku wydarzeń na polskim prawym skrzydle:

Wolański na str.176-177 opisuje jak to jazda polska rażona ogniem armat i zaatakowana wręcz przez jazdę rosyjską rzuciła się do ucieczki.

Jendak Sanguszko-uczestnik starcia opisuje to zupełnie inaczej na stronie 15-16 swego pamiętnika:

wg niego gdy kawaleria rosyjska została wysłana na obejście naszego pr. skrzydła wówczas Sabguszko zmienił front swojego batalionu (jak się zdaje 4 szwadronwów) z bryg Mokronowskiego by stawić wrogowi wykonującemu ten manewr czoła. Wtedy dwa pozostałe bataliony (tak części brygady nazywa Sanguszko) będące już pod ogniem armat miały ulec popłochowi i jak się zdaje spłoszyć także manewrujący batalion Sanguszki.

Jednak popłoch opanowano i uszykowano się przed uderzeniem Rosjan, i to Polacy zaszarżowali na zbliżających się dopiero jeźdźców wroga-tych zniesiono dzięki pomocy 300 towarzyszy z II-go rzutowej brygady Lubowidzkiego.

Tak więc cała walka przed zachwianiem się brygady Mokronowskiego w ogóle nie miała miejsca (opowiadanie swoje Wolański oparł tu na Zajączku który jednak zajmował inne miejsce szyku i wocec tego jego świadectwo musi przegrać z informacją podaną przez Sanguszkę)

Oprócz tego warto też zwrócić uwagę na to że Zajączek całą siłę Moskali szacuje nie na 11 tys. a jedynie na 8000. Już choćby stąd widać że szacowanie sił rosyjskich przez Wolańskiego także należy poddać rewizji.