marioxb

Tak, to mało prawdopodobne, ale straty wśród koni, tak jak wśród ludzi, musiały być w tej chorągwi większe od innych biorących udział w bitwie.

O wyjeździe kawalerii z 2-go rzutu na skrzydła źródła nie wspominają. Wyczytać w nich można za to, że przed bitwą kawaleria stała za piechotą, a w jej trakcie już na skrzydłach. Stąd historiografia pisze o wyjściu kawalerii na skrzydła. Co do liczby zabitych koni, to prawdopodobnie masz rację, i te 150 koni to straty całego wojska. Z drugiej strony, trzeba pamiętać, że chorągiew Woyny poniosła duże straty, bo atakowała piechotę.

Nie, tylko zabitych: "Koni zabito 150". I jak już wspominałem, dotyczy to wyłącznie husarskiej chorągwi samego hetmana. O ile sobie przypominam, to żadne źródło nie wspomina o ilości szarż husarzy Woyny. Rzetowski, oprócz pobitych, wymienia również rannych z tej chorągwi. Wśród tych pierwszych znalazł się niejaki Mickiewicz, a wśród tych ostatnich sam porucznik-Wincenty Woyna i chorąży-Kamienski. Łącznie pobitych miało być 12 towarzyszy (mogę się mylić, bo korzystałem z częściowo zamazanej wersji) i 17 rannych.

Z tego co pamiętam, to Rzetowski jest na mikrofilmie w Bibliotece Narodowej. Informacja o 150 zabitych koniach dotyczy tylko chorągwi hetmańskiej i nie pozostawia pola do interpretacji. Oprócz koni wymienieni są towarzysze spod tej chorągwi, którzy zostali pobici. Podobnych informacji na temat innych chorągwi nie ma.

Informacja ta pochodzi ze Sławy Losu Szczesliwego w Inflanciech, Erasmusa Rzetowskiego wydanej w Wilno w 1605 r.

Proszę bardzo: Zeitung von grossen Schlacht Ten fragment jest na szóstej stronie, w ostatnim akapicie.

Trochę ze zdziwieniem przeczytałem tego posta. W armii Karola IX pod Kircholmem nie było ani Reysiga ani Gardie. Jeśli chodzi o "Zeittung Von der grossen schlacht", o ja tam nie widzę żadnego Reisiga i Gardie. Oto oryginalny zapis: Erstlichen zwar ist der Reysigen Geschwader, so des Feldobriste Guardiware v[o]n den Vincentio Woyna als dem Obherrn geregieret wurde, Moje tłumaczenie: Prawdą jest, że najpierw jest oddział ciężkozbrojnej jazdy, gwardia hetmana dowodzona przez Wincentego Wojnę jako Obherrna. Reysig to nie nazwisko (Reysig), ale ciężkozbrojna jazda lub konna eskorta. Guardiware to również nie nazwisko (Gardie), ale gwardia, w tym przypadku chorągiew husarska samego hetmana dowodzona przez porucznika Wincentego Woynę.

Trudno mi na razie odpowiedzieć na te pytania. Muszę najpierw dojść do ładu, o czym pisałem wyżej, z zestawieniem sił szwedzkich biorących udział w bitwie. Widzę, że wrzucając nieprzejrzaną dokładnie listę z licznymi błędami narobiłem tylko niepotrzebnego zamieszania. Może na razie nie posługujmy się tą listą.

Na razie są to tylko przymiarki do napisania tekstu o składzie, liczebności i szyku obydwu walczących stron. Byłbym bardzo wdzięczny za wszelkie uwagi.

1. Tak, Joen Olofsonn jest tożsamy z Jonem Olssonem. Barkman w przypisie pisze, ze jedna z chorągwi regimentu Stuarta podczas bitwy osłaniała artylerię. 2. Nie, nie zapomniałem, ich po prostu w tym zestawieniu nie ma. Barkman również nie zauważył w innym spisie z 23/13 września fińskiego batalionu, który umieszcza w składzie wojska Karola pod Kircholmem. 3. Tak, Anders Stuber z planu Dahlberga to oczywiście Anders Stuart. 4. Regiment księcia Luneburskiego składał się z 3 chorągwi, a hrabiego Mansfelda z 5.

Zauważyłem kilka błędów w podanym przez mnie zestawieniu. Po naniesieniu odpowiednich poprawek, postaram się ponownie go tutaj wrzucić. W związku z powyższym, proszę o wstrzymanie się z uwagami i wyciąganiem pochopnie wniosków. Za wynikające z tego problemy przepraszam.

Powrócę do tekstu Kitowicza. Zgadzam się z tym, że zapis o Kozakach jest propagandowy i mocno przesadzony. Podałem go tylko jako luźną informację, przepraszam, nie zauważyłem wówczas słowa "pewne". Spawa trochę nie daje mi spokoju. Dlaczego Kitowicz zawarł w swoim Opisie taką wzmiankę? Przecież ta informacja ostro kontrastuje z powszechnie znanym wizerunkiem Kozaków.

Polecam "Opis obyczajów za panowania Augusta III" Jędrzeja Kitowicza, gdzie można przeczytać o Kozakach: Żon nie mieli ani kobiety żadnej między sobą nie cierpieli; a kiedy który został przekonany, że kędy za granicą miał sprawę z kobietą, tedy takowego do pala w kureniu, z którego był, za dekretem przywiązanego, póty tłukli polanami, to jest szczypami drew, póki go nie zabili, pokazując na pozór, jakoby czcili stan czystości; dla czego też nazywali się powszechnie mołojcami, to jest młodzieńcami, gdy w samej rzeczy prowadzili życie bestialskie, mażąc się jedni z drugimi grzechem sodomskim albo łącząc z bydlętami, na które sprośności, samej naturze obmierzłe, nie było żadnej kary, jakby uczynek z kobietą był plugawszy niż z kobyłą albo z krową.

Przeglądając ostatnio materiały dotyczące bitwy natrafiłem na nową wzmiankę dotyczącą polskich oddziałów w armii Karola. Chodzi oczywiście o wspomniane już tutaj wcześniej kompanie Påvfela (Pawła) Stilikena (lub Stigelchen) i Tidemana Schro (lub Schrow lub Skrowe). Miały one przebywać w Inflantach już w 1604 r. (prawdopodobnie w Estonii), skąd na zimę udały się do Szwecji. Natrafił ktoś może na takie nazwiska? Ciekawi mnie, skąd ci oni pochodzili?

Kronika dziejów Inflant i miasta Rygi w czasach, gdy prowadzono tam walki ze Szwedami Bodeckers Chronik Livländischer und Rigascher Ereignisse 1593-1638, bearb. von J.G.L. Napiersky, Riga 1890. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=2...3557BDAEFDB74-1

W Krigsarkivet znajdują się maszynopisy SK (nawiasem mówiąc są tam świetne rzeczy, np. osobne opracowanie oblężenia Rygi w 1621 r. - w SK jest tylko streszczenie). Autorzy wielu z nich to znani szwedzcy historycy, ale w oficjalnym wydaniu SK nie pada w zasadzie żadne nazwisko.

Zernecke Jacob Heinrich, Das bey denen schwedischen Kriegen bekriegte Thorn oder zuverläszige Erzehlung desjenigen was sich bey dieser Stadt im Jahr 1629, 1655, 1658 und 1703 in anfällen Bloqvir - Bombardir - und Belagerungen denckwürdiges zugetragen : dabey ein nöthiger Anhang zur thornischen Chronicke, Thorn 1712. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=4...C9D7FE07309B6-1

Witam Po krótkim zapoznaniu się z opisem tej bitwy, nasuwa mi się analogia z innymi bitwami. Nie wiem, czy się ze mną zgodzicie? Według mnie Listenhoff przypomina Kropimojzę (1621) i Trzciano (1629). We wszystkich trzech przypadkach były to starcia głównie kawalerii, które były zwycięskie dla strony polsko-litewskiej.

Ja znalazłem dwa spisy z tego okresu. Jeden sporządzony 27/17 listopada podaje prawie 6500 ludzi. Drugi datowany ogólnie na 1625 r. wymienia ponad 5 tys. Podejrzanie duże są te liczby, choć są one tylko na papierze i do stycznia 1626 r. stany musiały znacznie spaść. Co ciekawe, pierwszy spis podaje 15 chorągwi husarskich, 17 kozackich (w tym 12 Gosiewskiego), 1 dragonów, 2 rajtarów-kirasjerów, 7 hajduków (1300 ludzi). Prawdopodobnie na nim oparli się Szwedzi i Kelch, gdyż jest on szwedzkiej proweniencji.

Ciekawi mnie, jakimi siłami dysponowali Sapieha i Gosiewski jesienią 1625 r., gdy ucierali się z Gustawem u ujścia Ewikszty do Dźwiny. Szwedzi podają 6700-6800 ludzi, co wydaje się być dużą przesadą.

Ja mam teraz przed sobą list Gustawa z 21 stycznia, gdzie pisze jedynie o stratach Litwinów (fem eller sexhundrade). Jest również wzmianka o bracie Gosiewskiego. Będę szukał dalej.

W jakiś sposób młody Sapieha musiał się wytłumaczyć z kompromitującej klęski. Postaram się przejrzeć listy samego Gustawa. Na pewno zawyżył siły przeciwnika, aby w ten sposób podnieść swoje zwycięstwo, ale chyba zbytnio nie przesadził (mam przynajmniej taką nadzieję ).

Podejrzane liczby u Kelcha jakoś mnie nie dziwią. Spotkałem się z tym już podczas kampanii 1605 r.

Wszystko się zgadza. Młody Sapieha jeszcze przed bitwą nie mógł zapanować nad sytuacją w obozie! Podczas bitwy miało być gorzej, o czym pisał jej uczestnik Samuel Pac.

O tym, że Szwedzi wyolbrzymiali siły swojego przeciwnika świadczy zapis inflanckiego kronikarza z 2 połowy XVII w. Kelcha, który pisał o kilku chorągwiach kozaków, 2 regimentach rajtarów, 15 chorągwiach husarii, 6 chorągwiach niemieckiej piechoty i 13 hajduków.