Amenemhahat

Ze względu na bardzo długą historię Egiptu faraonów (około 3 tysiące lat) oczywistym jest fakt że od Okresu Wczesnodynastycznego do Okresu Późnego musiały zachodzić jakieś zmiany. Oczywiście już w czasach Starego Państwa uformował się określony kanon sztuki egipskiej, niemniej ostateczne jego uformowanie to czasy Średniego Państwa (wtedy to m.in. ustalona została stała, określona siatka w przedstawianiu postaci). W czasach Starego Państwa postaci są bardzo posągowe, masywne a przy tym statyczne. W Średnim Państwie nabierają życia i dynamizmu, przeważnie są ukazywane jako kroczące a Nowe Państwo to już w ogóle pokazywało postaci przeważnie z jedną nogą na ziemi. Z kolei w Epoce Późnej, zwłaszcza za czasów XXVI dynastii (saickiej) można zaobserwować, tak w sztuce jak i w całej kulturze nawrót do tradycji Starego Państwa. Zresztą sztuka egipska to albo wzorce archaiczne Starego Państwa albo klasyczne ze Średniego Państwa, w późniejszych epokach to zwykle naśladowano jedne bądź drugie.

Ale powieść Waltariego to w zasadzie jest swoista przeróbka staroegipskiej opowieści pt. "Przygody Sinuheta", która powstała około 1800 roku p.n.e. (Średnie Państwo; czasy Amenemhata III z XII dynastii). Akcja tego opowiadania dotyczy wydarzeń z połowy XX wieku p..e. czyli czasów Amenemhata I I Senusereta I, m.in. zamordowania tego pierwszego w wyniku spisku (dworskiego czy haremowego).

Nie było nigdy żadnego Ramzesa XIII, był najwyżej Ramzes XI. A tak w ogóle to w Egipcie zawsze roiło się od bogów, najwyżej w pewnych okresach jedni zyskiwali na większym znaczeniu, czasem też zwłaszcza w okresach późniejszych mogły pojawiać się jakieś obce bóstwa, choćby semickie.

Szeszonk I panował w latach 946-925 p.n.e. jako założyciel XXII dynastii. Rządziła Egiptem czasem całym a czasem jego częścią w latach 946-722 p.n.e.; wtedy trwał Trzeci Okres Przejściowy. Nazywana ta dynastia była libijską ze względu na pochodzenie jej władców, sam Szeszonk pochodził z libijskiego ludu Maszauasz.

Pojawiło się na na forum wiele miast, a zabrakło właśnie tego, które leżało w środku Egiptu (nawet dosyć blisko Memfis). Zresztą z tego m.in. powodu XII dynastia przeniosła siedzibę z Teb dla podkreślenia bardziej ogólnoegipskiego charakteru monarchii; stąd bliżej było do Delty i łatwiej było walczyć z Azjatami i Libijczykami i w ogóle prowadzić politykę azjatycką. Dlaczego miasto stało się swoista efemerydą w historii, mimo iz miało perspektywy. Może przez wypadki polityczne Drugiego Okresu Przejściowego (północ Egiptu zajęli azjatyccy Hyksosi a rdzenni władcy wycofali się do Teb), które spowodowały że miasto to to trwale utraciło swe znaczenie a nawet zostało zapomniane, nawet jeszcze wciąż nie odkopane.

Wszyscy zapomnieli tutaj o Iczi-Taui, w środkowym Egipcie w rejonie Oazy Fajum. Była to stolica Egiptu w okresie Średniego Państwa, założył je nawet założyciel XII dynastii, Amenemhat I. Pozostawało ono głównym miastem Egiptu przez resztę XII dynastii i przez dużą część rządów XIII dynastii.

Z tym Senuseretem III to chodziło mi że panował od 1878 roku p.n.e., w każdym razie w połowie XIX weku p.n.e. A tak całkiem obiektywnie rzecz biorąc to wiadomo Nowe Państwo to szczytowy okres dla Egiptu. Szczególnie dotyczy to XVIII dynastii i dlatego w zestawieniu Totmes III vs. Ramzes II wygrywa zdecydowanie ten pierwszy. Oczywiście moje ulubione Średnie Państwo było też wspaniałym okresem rozwoju gospodarczego, politycznego a także kulturalnego, ale też wiem że to był dopiero przedsmak tego co miało dopiero nadejść w Nowym Państwie.

Ponieważ szczególnie bliska moim zainteresowaniom jest akurat epoka Średniego Państwa to mógłbym wspomnieć np. XII dynastię (wybitnych Amenemhatów i Senuseretów), panującą od początku XX do pierwszej połowy XVIII wieku p.n.e. Zwłaszcza Senusereta III (1978-1841 p.n.e.), największego wojownika spośród wszystkich dotychczasowych władców Egiptu, na miarę późniejszego Totmesa III z Nowego Państwa. Wspomnieć tez trzeba syna i następcę Senusereta, Amenemhata III (1844-1797 p.n.e.), dla przeciwieństwa pokojowego władcę, który zasłynął głównie osiągnięciami w polityce gospodarczo-handlowej i przedsięwzięciami budowlanymi.