Armia Rosyjska 1831 roku

[bavarsky]

Armia Rosyjska cesarza Mikołaja I doby wojny z Polską 1831 roku, była tworem w równej linii przejmującym doświadczenia i ułomności, armii nadanej przez cesarza Aleksandra I. Klasycznie, jak w każdej armii polowej, dzieliła się Ona na; piechotę, jazdę i artylerię.

1) Piechota składała się z oddziałów następujących:

a) korpus gwardii, złożony był z dwóch pieszych dywizji, każda dywizja z dwóch brygad. Dywizja posiadała cztery pułki w tym; 3 piechoty i jeden strzelców.

b) korpus grenadierów, 7 korpusów armii + korpus Litewski [który był niewątpliwie ciekawym tworem, a o którym to niebawem coś napiszę]. Każdy z tych korpusów składał się z 3 dywizji piechoty. Dywizja piechoty etatowo dzieliła się na 3 brygady piechoty, co dawało łącznie 6 pułków [4 liniowe i 2 strzelców]. Istniały oczywiście pewne wyjątki, jak choćby OdB V-go korpusu piechoty składał się tymczasowo z jednej dywizji pieszej, bowiem pozostałe dwie przeszły do VI-go litewskiego, który to przeto składał się z dwóch dywizji pieszych (24 i 25 DP) orazLitewskiej brygady grenadierów złożonej 3 pułków, w tym gwardii litewskiej, wchodzącej uprzednio w skład wojsk Konstantego w Warszawie.

c) korpusy piesze, mające stałe i miejscowe przeznaczenie, wyznaczone jako wojsko 2 kategorii do osłony i utrzymania porządku ziem zadanych, przedstawiały się następująco, korpusy Kaukaski, Finlandzki, Orenburgski, Sybirski i straży wewnętrznej.

Piechota standardowo w stanie wojennym składały się z trzech baonów, po cztery kompanie w każdym. Różnica między piechotą liniową a strzelcami istniała tylko w doborze ludzi i formie odzieży.

Strzelcy mieli główne zadanie osłony pułków muszkieterskich [liniowych], przeto dlatego w każdej dywizji brygada strzelców [jegrami również zwana]. Przy czym uwaga, podczas walki w pułkach liniowych z batalionu wysyłano cztery plutony tyralierskie po 24 ludzi każdy.

2) Jazda składała się z oddziałów następujących:

a) z 5 rezerwowych korpusów, każdy składał się z dwóch dywizji, w których to odpowiednio znajdowały się: kirasjerzy, ułani, dragoni, i strzelcy konni.

b) z 10 dywizji jazdy lekkiej [ułani, huzarzy], po jednej przy każdym korpusie piechoty w tym gwardyjskim, oraz w VI korpusie z dwóch. Każda dywizja liczyła 2 brygady, na brygadę wchodziły dwa pułki, czyli razem na dywizję dawało to 4 regimenty [za wyjątkiem lekkiej dywizji gwardii, liczącej 5 pułków i zbiorowej gwardyjskiej przy korpusie Litewskim, liczącym trzy pułki, mianowicie: Podolski kirasjerów, lejb-gwardii ułanów Wielkiego Księcia i Grodzeński huzarów.]

Pułki składały się z 6 szwadronów czynnych i jednego zakładowego.

3) Artyleria, wzór dla Europy:

a) piesza, składała się z 2 brygad gwardii i jednej brygady gwardii i grenadierów, każda dzieliła się na trzy kompanie 12 działowe. Resztę stanowiło 25 brygad pieszych, które to znajdując swe miejsce przy wszystkich korpusach pieszych i jednym grenadierskim, liczyły po 6 kompanii, przy czym w liczbie tej czynnej były trzy; jedna ciężka i dwie lekkie, a w korpusie grenadierskim, dwie ciężkie i jedna lekka)m każda kompania standartowo liczyła 12 dział, z pozostałych trzech, jedna była parkowa a dwie rezerwowe.

b) konna, była rozdzielona w następujący sposób: przy jeździe gwardii 3 kompanii, przy każdej dywizji jazdy armii były dwie 12 działowe kompanie, natomiast w czasie wojny dodawano jeszcze baterię dońskiej artylerii konnej.

Henryk Brandt, znany skądinąd Polskiemu czytelnikowi, jako autor poczytnych wspomnień o Legii Nadwiślańskiej, w której to formacji za Napoleona, ów jegomość służył, a w 1831 roku, już jako jenerał infanterii wojsk pruskich, w sztabie Dybicza urzędował, taką on nam oto charakterystykę tejże armii pozostawił:

"Ruscy żołnierze należą do zjawisk najciekawszych. Prawda, są oni nierozwinięci, niezgrabni, ale ożywieni właściwą sobie poezyją. Niewymagający, głębokiej wiary, przejęci miłością dla monarchy, pełni poświęcenia, mężni, waleczni, ulegli, pojętni, zręczni ? pierwsi żołnierze świata. Prostota ich i naturalność, przywiązanie do oficerów, którzy umieli przywiązać ich do siebie, zimna krew, nieustraszoność, groźna zapalczywość w boju, a obok tego dziecinna łagodność i wrażliwość, kiedy zbiorą się około wesołego gawędziarza, toć to bogaty materiał dla myślącego psychologa"

Armia Rosyjska, po ciężkich czasach, jakie nadały jej lata wojen napoleońskich, po przejściu kilku reform w trakcie ich trwania, w teorii miała stać się i być organizmem dorównującym innym potęgom militarnym ówczesnej europy, począwszy od Francji, przez Prusy a na Austrii kończąc.

W praktyce, w wojsku Ruskim, jak to prawi Puzyrewski, obrano fałszywy kierunek, mianowicie głównie za sprawą Wielkiego Księcia Konstantego, lubującego się w paradach, przedkładającego wygląd i niewolniczy dryl nad sprawność bojową swych regimentów.

Wedle słów bohatera rosyjskiego Dawydowa, człowieka, który tak gnębił Francuzów, swoimi partiami partyzanckimi [głównie o Kozaków i jegrów opartych] podczas Wielkiego Odwrotu Armii Napoleona z Rosji w 1812 roku, w armii po zakończeniu wojen napoleońskich dzięki nieznośnemu pedantyzmowi zabijano zdolności umysłowe i dążność do kształcenia się zajmowano się drobiazgami ?munduru?, służba była mechanicznie odbywana bez polotu także barki armii rosyjskiej ciężką kłodą były obarczone.

Taka sytuacja naprzód wysuwała nieuków w taktyce wojennej, a to bezpośrednio przedkładało się w ujemny sposób na dowodzenie w polu. Idealnie pasują w tym miejscu słowa wypowiedziane przez w. ks. Konstantego, który to wojnę widział jako zło konieczne jako, że wedle jego własnego zdania: psuje ona ludzi, wala mundury i nadweręża karność.

Zajęcia polowe, wszelkie manewry odbywały się zwykle w wielkich grupach wojska, przy czym w głównej mierze zwracano znów uwagę na wygląd jak i szyk zewnętrzny.

Pułki wypełnione były oficerami nieudolnymi, prawie całkowicie nieobytymi w sztuce wojennej.

Reformy nadane przez Michaiła Barclaya de Tolly, w przededniu wojny z Francją 1812 roku, wprowadziły między innymi [zgodnie z postulatem Aleksandra I], zakaz znęcania się cielesnego nad szeregowymi żołnierzami. Od tamtego czasu, w 1831 roku minęło bez mała 20 lat i... bicia i szykany ze strony oficerów dalej były powszechną praktyką. Tak jak dawniej dowódca wymierzający karę, nie był związany żadnymi przepisami, stąd dzika samowola i bezlitosne przejawy okrucieństwa.

Dla ćwiczeń w celnym strzelaniu, piechurowi przekazywano 3 naboje, a i tego często nie zużywano z racji oszczędności. Karabiny były nieodpowiednie, popsute od bezmyślnego czyszczenia, z pogiętymi lufami i popsutymi zamkami. Jak prawi Puzyrewski zbytkiem był gęsty ogień batalionowy w rozwiniętym froncie.

Mimo powyższych wielu lapsusów, jakie przedstawiała armia rosyjska, duch w wojskach był wyborny, zapał zmierzenia się z bezczelnymi powstańcami niepohamowany.

Zapraszam do dyskusji.

Pozdr.

b.

Edytowane 25 Maj 2009 przez bavarsky

[bavarsky]

Powyższy post napisałem na podstawie książki Puzyrewskiego. Więc może być to obraz Armii Rosyjskiej ciut wypaczony, choćby z tej kwestii że książka rosyjskiego jenerała ma już swoje lata.

Jako że jest to praca stricte odtwórcza z mej strony proszę o wybaczenie lapsusów, choćby z tego względu że na chwilę obecną mam ograniczoną możliwość porównawczą z innymi źródłami/opracowaniami.

Pozdr.

B.

[bavarsky]

Wojsko rosyjskie w 1830 roku składało się z 8 korpusów piechoty (razem z 1 korpusem gwardii i 1 korpusem grenadierów), oraz 5 korpusów rezerwowych kawalerii (w czym 1 korpus gwardii). [1]

Dodam tylko że Aleksander Puzyrewski podaje łącznie liczbę 10 korpusów [2], przy czym w swojej ocenie uwzględnia on rozwiązane w 1829 r. po wojnie Tureckiej korpusy VII i VIII.

W teorii korpusy liniowe, mające numery I-VI, złożone były z 4 dywizji piechoty, dywizji artylerii, dywizji kawalerii, batalionu saperów i brygady taborów. Korpusy grenadierów i gwardii liczyły po trzy dywizje, przy czym korpus gwardii nie posiadał organicznej dywizji kawalerii, jako że kawaleria gwardii złączona była w kraby osobnego korpusu. W praktyce wspomniane czwarte dywizje piechoty miały pochodzić z rozwiązanych VII i VIII korpusów, lecz będąc złożonym tylko z kadr; w 1831 roku nie weszły do działań wojennych.

Dywizja piechoty składała się z trzech brygad, pierwsze dwie brygady były piechoty liniowej (po dawnemu muszkieterskie), natomiast trzecia strzelców pieszych (jegierska). Generalnie organizacja dywizji nie zmieniła się od reform Michała Barclay de Tolli z lat 1810-1812.

Brygada liczyła dwa pułki, każdy 3 bataliony (przy czym trzecie baony tzw. zakładowe, stanowiły kadrę przeznaczoną do szkolenia rekrutów i z natury nie wyruszały na wojnę, choć wyjątki również się zdarzały)

Batalion dzielił się po staremu na 4 kompanie w składzie etatowym [1 kompania]:

4 oficerów,

19 podoficerów,

4 doboszy,

1 pisarz,

210 szeregowych

----

238 x 4 = 952 [+/-] bagnetów na batalion

Na chwilkę obecną to wszystko

Pozdr.

B.

----------------------------------------

[1]Odliczam w tym miejscu wojska stojące na: Syberii tzn. 15 batalionów i 6 pułków kozackich, na Kaukazie: 21 i 22 DP, 40 baonów, 12 szwadronów piechoty, oraz 10 pułków kozaków i 108 dział, Orenburgu, 27 DP, 16 baonów, 6 pułków kozackich, Finlandii 23 DP, 12 baonów, 36 dział, kolejno bataliony garnizonowe łącznie 108, używane częściowo na Syberii, Kaukazie i w Orenburgu tzn. 53 baony, oraz częściowo w kraju do służby garnizonowej i policyjnej, tzn. pozostałe 55 baonów.

Doliczyć do całości należy jeszcze kompanie inwalidów, aż 513, artylerię garnizonową, tzn. 16 brygad po 5 kompanii, rzemieślników wojskowych, 5 kompanii, żandarmerię 24,5 szwadronu. [w:] Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, s. 64.

[2]Puzyrewski A., Wojna polsko-ruska 1831, Kraków 1988, s. 34.

Edytowane 31 Sierpień 2009 przez bavarsky