Defilady Powstania Warszawskiego

[Albinos]

Teoretycznie mogłoby się wydawać, że w mieście ogarniętym walką, nie powinno być miejsca ani czasu na takie masowe przedstawienia, jak defilady wojskowe. A jednak, odbywały się takie. Ostatnio umieszczałem zdjęcie z defilady na Starówce. Defilada z 6 sierpnia, połączona z mszą św. w kościele garnizonowym przy Długiej, jest bodajże najlepiej udokumentowaną defiladą. Ile było ich jeszcze? Sam wiem o sześciu, włącznie z tą staromiejską:

- 6 sierpnia, Stare Miasto połączona z mszą św. Oddziały maszerowały z bronią, od Miodowej do Freta, przed dowódcami stojącymi na chodniku;

- 6 sierpnia, Czerniaków, przemaszerowała ul. Solec od Mącznej do zbiegu Solec z Czerniakowską;

- 11 sierpnia, "Zośka" na Starym Mieście [wątpliwa], odbyła się najpewniej na placu Krasińskich;

- 15 sierpnia, Mokotów, defilada z okazji święta Wojska Polskiego [wątpliwa], pewna jest tylko wieczornica przy Odyńca 11;

- 5 października, defilada kapitulacyjna, gen. Komorowski został powitany przy rozebranej barykadzie na Śniadeckich od strony placu Politechniki, przez gen. Chruściela. Stamtąd ul. 6 sierpnia pomaszerowali do pomnika Sapera, gdzie czekał oddział osłonowy KG AK, pod d-dztwem por. Bałuka. Powitani przez mjr. Fischera, odebrali honory od oddziału osłonowego, który złożył następnie broń. Tymczasem gen. Chruściel i Pełczyński odbierali defiladę 72. pp. W tej kolumnie byli także gen Kossakowski, Sawicki i Skroczyński. Przy pomniku Sapera zaczęto składać broń.

- 9 października, defilada oddziałów osłonowych (kompania D baonu "Kiliński" i kompania KeDywu Kolegium "C", razem około 170 ludzi), które na mocy umowy kapitulacyjnej zostały w mieście do 9 października. Wówczas to na czele defilady szedł poczet sztandarowy z biało-czerwoną flagą, za nim 10-osobowy oddział z szablami, kordzikami i bagnetami, a za nim reszta. Defilada odbyła się tylko przed oficerami niemieckimi.

To tak na szybko. Może ktoś ma dokładniejsze informacje nt. wymienionych defilad, bądź o takich, których nie podałem? Miło widziane są także wszelkie relacje i zdjęcia...

[Albinos]

Znalazłem jeszcze jedną defiladę, już z 2 sierpnia. Chodzi o przemarsz Kolegium "A" do m.p. dowództwa Zgrupowania "Radosław". Oto jak opisuje to Marek Wierzbicki:

2 sierpnia rozpoczął się przemarszem, a właściwie defiladą oddziału "A" zmierzającego do m.p. dowództwa zgrupowania "Radosław". Mieszkańcy Woli witali powstańców entuzjastycznie, zwłaszcza że jednolicie umundurowani i dobrze uzbrojeni prezentowali się nadzwyczaj bojowo i okazale. Wydarzenie to tak zapamiętał jeden z najmłodszych żołnierzy oddziału, 19-letni wówczas "Rysiek": "Rano 2 VIII pomaszerowaliśmy na Wolę. Ludzie stali na ulicach, witali nas, rzucali kwiaty i płakali. Było to bardzo wzruszające i zostało mi na zawsze w pamięci".

[Albinos]

Podlewski i opis mszy wraz z defiladą z 6 sierpnia ze Starówki:

Kościół Garnizonowy na ulicy Długiej objęli ojcowie Pallotyni. Teraz odbywa się pierwsze nabożeństwo dla oddziałów powstańczych i uroczyste złożenie przysięgi. Wszyscy chcą być świadkami tego historycznego momentu, więc tłum zapełnia świątynię po brzegi, wypełniają wszystkie luki wokół karnych powstańczych szeregów.

W czasie mszy świętej wojsko i ludność przystępują do Komunii świętej. I znów chorągwie narodowe i kościelne wznoszą się nad głowami... "Boże coś Polskę" rozbrzmiewa i płynie z niesłychaną mocą i wiarą ze wszystkich piersi, wezbranych uczuciem, że zdawałoby się rozsadzi nawy świątyni:

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie.

Teraz ksiądz Łukasz, kapelan zgrupowania <<Gozdawa>>, zstępuje ze stopni ołtarza. Kapitan Ognisty i podporucznik Wyrwa stają obok niego. Chłopcy przystępują doń grupkami po pięciu. Słowa żołnierskiej przysięgi rozlegają się wśród podniosłej ciszy. Po nabożeństwie radosny tłum wylewa się na ulice, place, przed świątynie i tworzy szpaler.

W głębi ulicy Długiej widać, jak sprawnie formują się kompanie, plutony. Rozpoczyna się defilada batalionu. Kapitan Ognisty prowadzi. Chłopcy maszerują jak stara gwardia. Wzruszenie ogarnia mieszkańców Starówki, wielu ociera łzy...

Za: Podlewski S., Przemarsz przez piekło, Warszawa 1957, s. 69.