Dyktator

[Don Pedrosso]

Urząd powoływany na okres 6 miesięcy w sytuacjach krytycznych. Człowiek, który go obejmował otrzymywał nieograniczoną władzę. Czy zawsze jednak powoływano tylko jednego? Czytając o II wojnie punickiej natknąłem się na wzmiankę o tym, iż obok Kwintusa Fabiusza Maksymusa na urząd dyktatora powołano Minucjusza, co było sukcesem elementów demokratycznych w Rzymie, o czym pisze Jaczynowska. Czy ktoś mógłby to zweryfikować?

[cosiek]

Zgadza się w 216 roku p.n.e. stanowisko dyktatora posiadało dwóch ludzi: Marcus Junius Pera i Marcus Fabius Buteo. Ten pierwszy za cel miał wypędzić Hannibala z Italii, z kolei Buteo miał sobie poradzić z kwestiami konstytucyjnym Rzymu.

[Don Pedrosso]

Zgadza się w 216 roku p.n.e. stanowisko dyktatora posiadało dwóch ludzi: Marcus Junius Pera i Marcus Fabius Buteo. Ten pierwszy za cel miał wypędzić Hannibala z Italii, z kolei Buteo miał sobie poradzić z kwestiami konstytucyjnym Rzymu.

A jak to miało się do powszechnego prawa? Czy samo słowo dyktator nie wykluczało tego, że powinien być tylko jeden?

[cosiek]

Dzisiaj termin "dyktatura" kojarzy się wszystkim bardzo źle, jednak w Republice Rzymskiej była to niezwykle ważna instytucja, o bardzo praworządnym charakterze. Nie raz dzięki mianowaniu dyktatora Republika unikała ciężkich klęsk albo wychodziła z politycznego kryzysu.

Możemy wyróżnić kilka rodzajów dyktatury, począwszy od tej najczęściej powoływanej rei gerundae causa (w wypadku zagrożenia zewnętrznego), poprzez sedicionis sedandae causa (kryzys wewnętrzny) aż po dyktaturę ustanawianą do celów religijnych, np. clavi figendi causa.

Należy zaznaczyć, że dyktatura seditionis sedandae causa była używana rzadko i z praktyki wynika, że tak naprawdę nigdy nie stosowano tej instytucji w celu użycia siły. Wręcz przeciwnie - dyktatorzy s.s.c. mianowani w sytuacjach gwałtownego zaostrzenia konfliktu między patrycjuszami i plebejuszami wykorzystywali swój autorytet i swoją władzę do doprowadzenia do kompromisu, a czasem wręcz do zmuszenia patrycjuszy do ustępstw wobec plebsu. Dyktatura Q. Hortensiusa podczas drugiej secesji plebsu, której wynikiem była słynna lex Hortensia zrównująca plebiscyty z leges jest tego najlepszym przykładem.