Rola inteligencji polskiej w walce o wolność polską

[Narya]

Nie udało mi się takiego tematu znaleźć, a porusza niezwykle istotną kwestię roli tej grupy społecznej narodu polskiego, która była determinantem rozwoju świadomości i osobowości narodu polskiego.

Już po 1830 inteligencja, nie rezygnując z walki o wolność, wysnuła wniosek dążności do wolności poprzez budowę społeczeństwa polskiego, poprzez drogę ekonomiczną, by w chwili walki zbrojnej ów ono miało podstawy ekonomiczne do prowadzenia walki. Wraz z mieszczaństwem inicjowała zatem postęp techniczny. Po 1865 stała się głównym rozgrywającym w społeczeństwie polskim, a w Galicji powstał pogląd spółdzielczości podstaw ekonomicznych społeczeństwa, który de facto doczekał się pełnej realizacji właśnie i tylko w Galicji. W II poł. XIX wieku bowiem doskwierało młodemu pokoleniu poczucie rozbieżności między jego potrzebami a warunkami. Inteligent polski miał utrudniony dostęp do pracy i szczytem szczęścia było, jak wylądował jako urzędnik niższego szczebla w Kongresówce. Wspomniany już przeze mnie Szczepanowski wysnuł teorię patriotyzmu ekonomicznego, a Świętochowski propagował ideę, że przyszłość jednostki ludzkiej leży w studiach, oraz ideologię pracy, tj. kult pracy, dążenie do wolności oraz otwarcie się na naukę i technikę ogólnoświatową. W czasie zaborów pole bitwy zmieniło swój charakter. Z tradycyjnego pola bitewnego walki przeszły na pole oświaty, gdzie toczono wojny między inteligencją a zaborcami. Pisarze Młodej Polski tymczasem, na finiszu "niewoli polskiej", krytykowali kapitalizm i bogacenie się jednostek indywidualnych, wbrew światowemu trendowi. A "Wesele" Wyspiańskiego ukazuje kompleksy i mity narodu polskiego oraz zawiera ostrzeżenie dla inteligencji polskiej, by nie łudziła się co swojego narodu. To się sprawdziło. Po 1919 inteligencja nie miała swojego państwa, w którym nadal zajmowała rolę służebną (m.in. w roli doradców itp.). Jej fenomenem było to, że pielęgnowała świadomość narodową, ale po stuletniej walce o swoje państwo, swojego państwa się nie doczekała.

(na podstawie moich notatek z wystąpienia prof. M. Eckerta)