Klasyczna Sztuka Wojenna

[adam1234]

Sztuka wojenna Fryderyka Wielkiego

Taktyka

Pod koniec XVII wieku we Francji wymyslono pewną wspaniałą rzecz, a mianowicie bagnet. Dzięki tej innowacji nastapiła unifikacja uzbrojenia wszystkich armii ówczesnego świata. Nie potrzeba było już pikinierów, każdy żołnierz mógł prowadzić ogień. I tutaj dochodzimy do sedna zrozumienia taktyki XVIII - wiecznej. Teoretycy wojsjkowi(zachodnioeuropejscy) uważali, że najważniejszy jest ogień, stąd właśnie wzięła się taktyka linearna. Dowódcy ustawiali swoje siły w jednej długiej linii (czasami mającej nawet 2 kilometry), liczącej najpierw 4 potem 3 szeregi (w kawalerii było trochę inaczej).Powodowało to maksymalne wykorzystanie broni palnej w każdym punkcie linii bojowej, dodatkowo między regimentami piechoty rozmieszczano działa pułkowe. Takie długie linie z reguły samej są nieelastyczne i trudne do dowodzenia, więc nawet najmniejsze wzgórze czy lasek groziło zerwaniem linii bojowej, a w konsekwencji klęską. Dlatego bitwy XVIII - wieczne zwykle były rozgrywane na równinach. W XVIII wieku bardzo spadła rola kawalerii, o której to roli napiszę później. Natomiast artylerii bardzo wzrosła.

Ogólna taktyka została opisana, teraz czas na poszczególne bronie.

Piechota

Piechota była najważniejszą bronią na XVIII - wiecznym polu bitwy, na jej barki zrzucano odpowiedzialność za porażkę lub glorię za zwycięstwo. Jak napisałem na początku ustawiała się ona w długą regularną linię, 4 szeregową, natomiast w Prusach trzyszeregową. Jak wiadomo piechota pruska była najlepszę piechotą na świecie. Najlepiej stzrelającą i wykonującą manewry. Żadna inna piechota nie mogła się z nią równać. Stąd właśnie w Prusach trzyszeregowa linia, trzy szeregi Prusaków prowadziło tak samo skuteczny ogień jak 4 szeregi Austriaków (Rosjan). Druga najlepiej strzelającą piechotę mieli Brytyjczycy. W zastosowaniu piechoty u Fryderyka widąc pewną ewolucję, zaczynającą się od 1756 roku. W tym bowiem roku sformułował tezę, że ogień (przypomnijmy najlepszej na świecie w strzelaniu) piechoty służy do obrony, do ataku natomiast bagnet. A że piechota pruska była nastawiona do walki hiperofensywnie to skutki musiałyby byc opłakane, i były. Frderyk zmienił zdanie po Pradze i Kolinie, zostawiając prowadzenie ognia w gestii dowódców pułków/batalinów w ataku. Natomiast już w 1758 zakzał prowadzenia ataku bez strzelania, co pokazało wyszkolenie piechoty pruskiej w pełnej krasie. Strzelano natomiast salwami plutonów (batalion pruski w podziale taktycznym dzielił się na 2 skrzydła (dywizjony), 4 dywizjony (półdywizjony), 8 plutonów). Strzelały wszystkie plutony od skrzydła prawego do lewego, gdy skrajny lewy pluton wystrzelił to pierwszy już był gotowy do strzału.

Kawaleria

Jak napisałem we wstępie rola kawalerii bardzo spadła. Jej rola na polu walki sprowadzała się tylko do walki z wrogą kawalerią, wsperaniu piechoty i ewentualnym oskrzydlaniu wrogiej piechoty. Szarże wprost na piechotę uważano za samobójstwo. Kawaleria do boju ustawiał się we dwie góra trzy linie (zależało od sytuacji na polu walki, gestii dowódcy). Szarże były wykonywane w kłusie potem w galopie. Tak było w większościa armii ale nie w pruskiej. Tam szarżę wykonywano w cwale (końcowe stadium), czyli impet uderzenia był o wiele większy (wynikało to z bardzo dobrego wyszkolenia jazdy pruskiej). Kolejną innowacją wprowadzona przez Fryderyka było to, że każdy dowódca gdy zobaczył wrogą kawalerię miał ją atakować, co zdecydowanie poprawiło organizację i szybkośc działania (dowódcy nie musieli czekać na rozkazy). W kawalerii Fryderyk też przeżył pewne zmiany. A mianowicie na początku swojej kariery kazał aby w czasie szarży i bezpośrenio przed niż jeźdźcy strzelali do wroga, potem kazał strzelać tylko pierwsej linii, a na koniec zakazał strzelania (pod groźbą degradacji) strzelania za nim nie zostana przełamane wszystkie linie nieprzyjacielskie. O ile piechotę proską Fryderyk odziedziczył po ojcu (a własciwie Leopoldzie Sabaudzkim) to kawalerię stworzył od podstaw i w kilkanaście lat stworzył z niej najlepszą kawalerię do bitwy w Europie. Za jego przyczyną pojawiły się również huzarzy w czasie regularnych bitew. Można powiedzieć, że to on stworzył lekką kawalerię jako element regularnej bitwy.

Artyleria

Nie będę się o tym rodzaju broni rozpisywał. Każdy regiment miał swoje działa pułkowe (lekkie), które manewrowały razem z nim na polu bitwy. Poza tym były działa cięzkie (pozycyjne), które rozmieszczano w postaci 3 baterii w centrum i na obu skrzydłach. Jesli chodzi o stosunek Fryderyka do artylerii to jej nie doceniał, uważał, że robi więcej huku niż szkody, potem przekkonał się że nie ma racji, ale i tak swojego zdania nie zmienił.

Taktyka broni połączonych

W załączniku.

Strategia

Fryderyk Wielki jako mądry władca zdawał sobie sprawę, z możliwości materiałowych swojego państwa. Z tego powodu dążył do tego aby w jak najszybszym czasie dopaśc i powalić przeciwnika, doskonale wiedział, że Prusy nie mogą sobie pozwolić na walkę strategią klasyczną. Stąd też takie założenia w taktyce (zapraszam do wcześniejszych postów) armii pruskiej. W późniejszym okresie (a mianowicie po zakończeniu wojny siedmioletniej) Fryderyk z racji ugruntowania pozycji swojego państwa w gronie mocarstw, i dobrych stosunków z innymi mocarstwami mógł sobie pozwolić na twierdzenia, że "Dobry generał może całe życie walczyć i nie zostać zmuszonym do bitwy". Zapraszam do wątku na Forum poświęconym "wojnie kartoflanej".

No ale mówię coś o strategii klasycznej, więc może wyjaśnię co to jest. Ale tak na wstępie. Uważny czytelnik pewnie zauważy, że z tego co napisałem na początku Fryderyk Wielki nie stosował strategii klasycznej do końca wojny siedmioletniej, więc co? Już spieszę z odpowiedzią. Fryderyk owszem stosował reguły strategii klasycznej, tylko "sprzeciwił" się jej głównej zasadzie, a mianowicie unikania krwawych bitew. No to teraz nasuwa się kolejne pytanie. Dlaczego "nie można" było toczyć krwawych bitew? Ano dlatego, że wyszkolenie żołnierza umiejącego walczyć w szyku liniowym trzeba było długo szkolić, a to szkolenie dużo kosztowało. Żołnierzy więc trzeba było oszczędzać jak tylko się dało. Trzeba było osiągać cele strategiczne bez własnych strat (patrz Rewolucja Francuska). I tutaj dochodzimy do sedna zrozumienia strategii klasycznej. Jeśli przeciwnika nie wykrwawić to zagłodzić (innej możliwości nie znam na wygranie wojny ). I dlatego wielkiego znaczenia nabierają linie komunikacyjne i operacyjne, oraz twierdze bazy z zaopatrzeniem. Linia komunikacyjna jest to linia, która łączy armię z jej podstawą zaopatrzenia. I jeśli takową linię się zajmie to przeciwnik zostanie zagłodzony . No chyba, że przyjmiebitwę z odwrócoym frontem. I właśnie do tego sprowadzał się strategia kalsyczna, do walki o linie komunikacyjne, a w związku z tym o rejony geograficzne. Przecież dużo łatwiej utrzymac bazę znajdującą się na wzgórzu albo chronioną przez rzekę. Armie XVIII wieczne cały czas więc maszerowały i maszerowały, a kiedy była bitwa to święto było . A skoro doszliśmy do marszu trzeba zauważtyć ajk takowy się odbywał. Ale najpierw trzeba powiedzieć, że szeregowy szedł do wojska z przymusu (tak wiem straszne uproszczenie, proszę nie linczować ). I dlatego pochód wojska odbywał się w jedenej wielkiej nieprzerwanej kolumnie, którtą ze wszystkich stron otaczała lekka kawaleria, aby przypadkiem jakiemuś żołnierzowi do domu się nie zachciało. I kolejna rzecz jeśli była taka ogromna kolumna to o wyniku bitwy decydowało jak szybko ta kolumna rozwinię się lub nie rozwinie do boju, ewentualnie można było przeciwnika zaskoczyć (ale to sporadyczne przypadki). Skoro mowa o Fryderyku to on dał się tylko raz zaskoczyć.

Mam prośbę, jeśli ktoś był na tyle zawzięty aby przeczytac mój referat to proszę Go o wystawienie mu oceny w skali od 1-10. W razie czego proszę błędy wytykać.

http://www.historycy.org/index.php?showtopic=16606&st=45

//Estera. Co jest tematem dyskusji? Proszę uściślić.

[Kadrinazi]

Adamie, ja odniosę się tylko do epoki ktorą się zajmuję

Pod koniec XVII wieku we Francji wymyslono pewną wspaniałą rzecz, a mianowicie bagnet.

Tu trzebaby nieco uściślić - pierwszy opis użycia bagnetow przez żołnierzy francuskich datuje się na 1642 r. (Armia Flandrii) - było to ostrze na drewnianym trzonku, wkładane w lufę muszkietu. Więc jednak połowa wieku

Jeżeli już wspominasz o 'końcu XVII wieku' to jest to raczej pierwszy atak piechoty z uzyciem bagnetow - bitwa pod Marsaglią - 4/10/1693. Niektore źrodła wspominają nawet o bitwie wcześniejszej - Neerwinden z 29/07/1693, gdzie ataku na bagnety miała dokonać gwardia piesza.

Pozdrawiam

[ Dodano: 2008-08-06, 15:17 ]

O ile piechotę proską Fryderyk odziedziczył po ojcu (a własciwie Leopoldzie Sabaudzkim) to kawalerię stworzył od podstaw i w kilkanaście lat stworzył z niej najlepszą kawalerię do bitwy w Europie. Za jego przyczyną pojawiły się również huzarzy w czasie regularnych bitew. Można powiedzieć, że to on stworzył lekką kawalerię jako element regularnej bitwy.

Nie do końca mogę się z Tobą tu zgodzić Adamie. Fryderyk II odziedziczył bowiem po ojcu całkiem pokaźną kawalerię:

- 12 pułkow kirajserow

- 6 regimentow dragonow

- 2 regimenty huzarow.

Rozwinął formacje kawaleryjskie, zwłaszcza jazdę lekką (wzorem Austriakow) ale jak pokazała I wojna śląska kawaleria ta nie była skuteczną formacją. Dopiero zimny prysznic pod Mollwitz (Małujowice) i Chotusitz (Chotusice) podziałał na krola - stąd słynne regulaminy dla jazdy wydane w 1742 i 1743 i całkowita przebudowa formacji (od musztry do umundurowania). Więc nie tyle budowa od podstaw co solidna reforma...

Co do użycia lekkiej jazdy jako 'elementu regularnej bitwy' - używały jej armie w XVI czy XVII wieku, więc nie bardzo rozumiem Twoje sformułowanie?

Polecam bardzo interesujący artykuł Łukasza Radulskiego 'Rozwoj pruskiej kawalerii w czasie wojen śląskich 1740-1745' [w:] Studia i Materiały do historii wojskowości, tom XLIII, Białystok 2007 - autor bardzo starannie omowił reformę jazdy.

BTW- można prosić o bibliografię do Twojego tekstu?

[adam1234]

Jeśli chodzi o bagnet no to oczywiście mea culpa

Natomiast tworzenie kawalerii od podstaw - miałem tu na myśli wspomniane przez Ciebie regulaminy, czyli solina, a nawet bardzo solidna reforma . Natomiast jeśli chodzi o lekką kawalerię jako element regularnej bitwy - to prawda co piszesz o XVI i XVII wieku, ale przecież w XVIII wieku jej rola zanikła, a ja miałem na myśłi stricte klasyczną sztukę wojenną.

A bibligrafia, proszę:

M. Kukiel, "Zarysz historii wojskowości w Polsce"

J. Piątek, "Taktyczny wymiat walki zbrojnej"

R. Kisiel, "Praga 1757"

M. Howard, "Wojna w dziejach Europy"

W. Mikuła, "Polska sztuka wojenna w powstaniu kościuszkowskim 1794. Taktyka"

W. Mikuła, "Polska sztuka wojenna w powstaniu kościuszkowskim 1794. Strategia"

[Kadrinazi]

A czemu używasz określenia 'klasyczna sztuka wojenna'? Spotkałem sie z określeniem 'fryderycjańska', ale jak żywo 'klasyczna' kojarzy mi się li i jedynie z Grecją czy Rzymem...

BTW - kilka interesujących tekstow ktore mogę Ci się przydać możesz znaleźć tutaj:

http://www.gis.manewry.vdl.pl/viewforum.php?f=31

[adam1234]

No i bardzo dobrze Ci się kojarzy - właśnie wtedy nawiązania do wojskowości starożytnej były największe, vide chociażby słynne już Leuktry A poza tym to określenie dużo bardziej poetyckie

A za stronę dziękuję, będę musiał nadrobić brak i zacząć tam się wypowidać

A w bibliografii brakło dwóch dzieł Salmonowicza - "Prusy" i "Fryderyk Wielki"

[Kadrinazi]

Eeeee tam - gdzie tam największa nawiązania - toż to już reforma szkoły holenderskiej na przełomie XVI i XVII wieku była 'klasyczna' bo wzorowana na Rzymianach. Typowy przykład to słynne dzieło Justusa Lispiusa 'De militia Romana' z 1595 roku

W moim pytaniu chodziło jednak o to, czy jest to spotykana nazwa dla sztuki wojennej z połowy XVIII wieku czy to raczej Twoja licentia poetica?

[adam1234]

Typowy przykład to słynne dzieło Justusa Lispiusa 'De militia Romana' z 1595 roku

Czy ja wiem czy "eeeee tam", weźmy sobie ustawienie armii Aleksandra pod Gaugamelą i porównajmy je z moim schematem

Ja się gdzieś z tym okresleniem spotkałem, tylko że ja to pisałem dawno temu, więc teraz się dogrzebać nie mogę. Na wszelki wypadek uznajmy, że to mój wymysł, a jak znajdę to przekażę

[Kadrinazi]

Schemat z jazdą na skrzydłach i silną piechotą w centrum a'la Gaugamela jeszcze lepiej widać w szwedzkim ustawieniu pod Lutzen w 1632 roku - tym bardziej że jazdę szwedzką i niemiecką wspiera tam lekka piechota, zupełnie jak u Aleksandra Tutaj więc akurat bym się spierał, gdzie klasyczne wzorce lepiej wprowadzono w życie - tyle tylko, że pruska piechota ustawiona w linię może być bardziej wystylizowana na Pezhetairoi Aleksandra :mrgreen: Poza tym szyk pod Gaugamelą charakteryzował się wysunięciem jazdy na skrzydłach - już bardziej klasycznym ustawieniem jest Granik czy Issos.

Sugerowałbym sprawdzić tekst i nieco go wygładzić - odniesienia do wymiany postow z innego forum + literowki nieco utrudniają czytanie.

[adam1234]

No ale Lutzen to tylko jedna bitwa, a w XVIII wieku takich był więcej A Gaugamela to może rzeczywiście nienajlepszy przykład. W każdym bądź razie - jak znajdę to podam, po prostu bardzo dawno to pisałem. Z resztą to żadne studium nie jest, raczej takie krótkie przemyślenia

A za sugestię dziękuję, tylko że na razie jestem za leniwy :roll:

[Kadrinazi]

No ale Lutzen to tylko jedna bitwa, a w XVIII wieku takich był więcej

W XVII wieku też, to nie tylko Lutzen.

[adam1234]

Ja temu wcale nie przeczeczę - na razie to określenie uznajmy za mój wymysł, a jak już znajde konkretne źródło to podam

[ Dodano: 2008-08-06, 20:17 ]

Tego sformułowania użył S. Salmonowicz - jednakże z zastrzeżeniem, że on użył pojęcia "strategia klasyczna", to ja utworzyłem "klasyczna sztuka wojenna" i oprócz motywów starożytnych ta nazwa wywodzi się od gabinetowego/naukowego prowadzenia wojny.

[Kadrinazi]

Adamie, strategia klasyczna a klasyczna sztuka wojenna to dwie zupełnie inne rzeczy - sztuka wojenna jest o wiele szerszym pojęciem i słowo 'klasyczna' nie bardzo tu pasuje.

[adam1234]

Biorąc pod uwagę Twe wcześniejsze wypowiedzi muszę stwierdzić, że dokonałem nadinterpretacji. Zostanie to zmienione,i znowu to Twoje czujne oko

[Kadrinazi]

Wynika to zapewne z faktu posiadania okularow - co dwie pary oczu to nie jedna

[adam1234]

To dobrze, że masz te okulary, a na swe usprawiedliwienie dodam, że tą nazwę dopiero teraz wymysliłem, jak publikowałem te moje krótke rozważania tutaj - musiałem nadać im jakiś tytuł i taka wena mnie naszła