Wypracowanie z historii 2008 - komentarz

[Jarpen Zigrin]

I Trudne sąsiedztwo. Scharakteryzuj wpływ zagrożenia tureckiego na politykę Polski i Węgier w XVI i XVII wieku.

II Polska i Węgry wobec przełomowych wydarzeń w Europie w XX wieku. Scharakteryzuj przemiany polityczne w Polsce i na Węgrzech w latach 1918-1956.

Temat I

Maturzyści:

− rozpoczynali pracę bardzo obszernym wstępem, sięgającym polityki ostatnich Piastów

i rozpadu państwa Seldżuków oraz narodzin potęgi osmańskiej; wstęp zdominował pracę

− zawężali zakres przestrzenny tematu do analizy wpływu zagrożenia tureckiego

na politykę Polski z pominięciem problematyki Węgier

− czasami poprzestawali na opisaniu wojen Polski z Turcją w XVII wieku

lub przedstawiali wojny Rzeczypospolitej z wszystkimi sąsiadami w XVII wieku

− ogólnikowo opisywali zagrożenie tureckie dla Węgier w XVI wieku, a nie dostrzegali

problemu relacji węgiersko-tureckich w XVII wieku

− nie zawsze rozumieli znaczenie bitwy pod Mohaczem dla przyszłości Węgier

− często nie wiedzieli, że doszło do podziału terytorium Węgier na trzy części

− pomijali fakt, że realizatorami polityki węgierskiej po 1541 roku byli książęta

siedmiogrodzcy, wśród których można wymienić – Stefana Batorego (znanego z lekcji

historii już na poziomie gimnazjum) i Jerzego Rakoczego

− nie wiedzieli, że po wiktorii wiedeńskiej i pokoju w Karłowicach Turcja musiała zgodzić

się na przejście całych Węgier i księstwa siedmiogrodzkiego pod panowanie

Habsburgów austriackich

− często mylili Turków z Tatarami

− nie dostrzegali wpływu wojen z Turcją na relacje Polski z innymi państwami

− popełniali błędy wynikające z braku podstawowej wiedzy dotyczącej zarówno historii

Polski, jak i historii powszechnej, np. niektórzy nie potrafili poprawnie wskazać królów

elekcyjnych, za panowania których miały miejsce wojny z Turcją, źle datowali nawet

takie wydarzenia jak zdobycie Konstantynopola przez Turków i odsiecz wiedeńską

− mieli problemy z umiejscowieniem opisywanych zjawisk w przestrzeni; nagminnym

błędem było mylenie nazw geograficznych, np. Półwysep Apeniński zamiast Bałkański,

Budapeszt zamiast Belgrad, Dniepr zamiast Dunaj

− posługiwali się sloganami, które opisywały skutki wojen, np. sianie zniszczenia; obraz

pogromu; jakby przeszła szarańcza; pozostawili po sobie zgliszcza, trupy, płacz sierot,

wyludnione miasta i wsie; zastraszający obraz pobojowiska, gdzie legł pokotem kwiat

rycerstwa polskiego

− sporadycznie tylko odwoływali się do bogatej na ten temat historiografii, zdający nie

powoływali się na opinie historyków – znawców problematyki tureckiej w Europie

nowożytnej i historii Polski oraz Węgier w XVI-XVII w.

Temat II

Maturzyści:

- mieli problemy z umiejscowieniem tematu w czasie, często rozpoczynali rozważania

od końca II wojny światowej

- niekiedy skupiali uwagę jedynie na stalinizmie i wydarzeniach 1956 roku, pomijając

okres międzywojenny i II wojnę światową

- przedstawiając faktografię, niejednokrotnie ograniczali się do opisania w pracy tylko

problematyki z historii ojczystej i charakteryzowali przemiany polityczne tylko w Polsce

- pomijali przemiany polityczne na Węgrzech i unikali odniesień do przełomowych

wydarzeń w Europie

- nierzadko, przedstawiając problematykę węgierską, ograniczali się do stwierdzenia,

że Węgry pojawiły się na mapie Europy jako niepodległe państwo po I wojnie

światowej, ale pomijali straty terytorialne i ludnościowe, które wpływały na nastroje

i sympatie polityczne społeczeństwa węgierskiego w okresie dwudziestolecia

międzywojennego dość powszechnie nie dostrzegali różnicy w losach Polaków i Węgrów w czasie II wojny światowej, pisali, np., że oba kraje były okupowane przez wojska niemieckie

- mylili wydarzenia 1956 r. z wydarzeniami 1968 r. (pisali: Na Węgrzech wybuchła

w 1956 r. Praska Wiosna; W 1956 roku na Węgrzech doszło do powstania pod

dowództwem Aleksandra Dubczeka; W 1956 roku na Węgry wkroczyły wojska układu

warszawskiego, w tym wojska polskie.)

- niekiedy pisali wypracowania obszerne, ale pozbawione treści historycznej; nie podając

żadnych konkretnych informacji, poza ogólnikami typu: Najważniejszymi wydarzeniami

XX wieku były I i II wojna światowa; posługiwali się sloganami

- sporadycznie odwoływali się do różnych źródeł wiedzy historycznej: literatury,

publicystyki, filmu.

Komentarz:

Zadanie rozszerzonej odpowiedzi okazało się trudne. Zadanie to zbudowane jest

na podstawie III obszaru standardów wymagań egzaminacyjnych z historii dla poziomu

rozszerzonego i sprawdza umiejętność całościowego wyjaśniania problemów historycznych.

W zadaniu tym badany jest również obszar II, a pośrednio i obszar I standardów, ponieważ

dokonanie analizy, przedstawienie wniosków, własnych sądów i ocen wymagają

m.in. znajomości aparatu pojęciowego (terminologii) oraz faktów czy znajomości

chronologii zjawisk. Nie można zapominać, że sprawne posługiwanie się językiem polskim

jest warunkiem napisania wartościowej pracy.

Od pierwszego zreformowanego egzaminu maturalnego w 2005 roku stopień

trudności zadania rozszerzonej odpowiedzi jest podobny. Zadanie to jest jednym

z najtrudniejszych w całym arkuszu, ponieważ nadal maturzyści mają duże problemy

z tworzeniem przejrzystej oraz logicznej wypowiedzi, która powinna uwzględniać

sformułowane przez zdających własne wnioski i oceny. Zdający nie dostrzegali

konieczności doboru informacji ze względu na zakres chronologiczny oraz znaczenie

dla opracowywanego tematu, a przede wszystkim ze względu na zgodność z tematem. Nie

wykazali się umiejętnościami problematyzowania, uogólniania i syntetyzowania.

Największą trudność mieli z formułowaniem wniosków, przedstawianiem własnej oceny,

zaprezentowaniem ocen historyków. Trzeba jednak w tym miejscu zaznaczyć, że częściej

niż w latach ubiegłych odwoływali się do ocen historiograficznych, co może wskazywać na

to, że uczniowie szkół ponadgimnazjalnych wychodzą w lekturze poza szkolne podręczniki.

Warto jednak pamiętać, że przypisanie znanemu historykowi stwierdzenia w rodzaju

„,Obydwa państwa – Polska i Węgry – były w szesnastym wieku zagrożone ze strony Turcji”

trudno uznać za ocenę historiografii. Nie o takie oceny przecież chodzi. Egzaminatorzy

zauważyli, że dość często maturzyści w wypracowaniach wymieniali znanych historyków

lub/i autorów podręczników, chcąc spełnić kryterium odwołania się do ocen

historiograficznych.

Głównym błędem piszących było, w wypadku tematu I, zawężenie zakresu

przestrzennego tematu do analizy wpływu zagrożenia tureckiego na politykę Polski

z pominięciem problematyki Węgier, a w temacie drugim, charakterystyka przemian

politycznych w odniesieniu tylko do historii Polski. Świadczy to o bardzo wąskim

postrzeganiu historii ojczystej w oderwaniu od historii innych narodów. Niestety, najczęściej

obok braku elementarnej wiedzy, zdającym towarzyszył brak umiejętności.

W wypracowaniach brakowało też odwoływania się do uwarunkowań międzynarodowych, uwzględniania aspektów społecznych, gospodarczych i kulturalnych. Podobnie jak w latach

ubiegłych, problem stanowiło ujęcie pracy w spójną i logiczną wypowiedź.

Chociaż zdarzały się arkusze, w których maturzyści w ogóle nie podejmowali próby

napisania wypracowania, zauważono pewne pozytywne tendencje w stosunku

do poprzednich lat: o wiele rzadziej maturzyści pozostawiali puste strony. Niestety,

nie zawsze łączyło się to ze znaczącym podniesieniem jakości wypowiedzi. Egzaminatorzy

zauważyli, że w tegorocznej sesji egzaminacyjnej maturzyści niekiedy pisali wypracowania

bardzo obszerne, ale pozbawione treści historycznej; nie podając żadnych konkretnych

informacji – poza ogólnikami – budowali kilkustronicowe wypowiedzi bez jakiegokolwiek

odniesienia do tematu. Załącznik 1. to fragment takiej pracy, w której maturzysta nie zna

faktów i stara się zapełnić miejsce powielając wielokrotnie tę samą informację. Mówiąc

językiem kolokwialnym, praca jest przykładem pustosłowia. Zwracamy również uwagę,

że maturzysta – autor tej pracy używa do opisu zjawisk historycznych pojęć służących do

charakterystyki zjawisk zachodzących we współczesnej Europie. Kompetencje historyczne,

jak i językowe tego zdającego są bardzo niskie. Nie jest to, niestety, przypadek

odosobniony. Podobnie jak w latach ubiegłych, zwroty z języka potocznego, nieporadność

językowa, brak precyzji, chaotyczność, znacznie obniżyły wartość odpowiedzi w zadaniach

otwartych, a zwłaszcza w wypracowaniach. Przygotowując się do matury, należy zatem nie

tylko powtarzać wiadomości i zwracać uwagę na treści przedmiotowe, ale także ćwiczyć

umiejętność komponowania tekstu i sprawność językową.

Egzaminatorzy zwrócili również uwagę na kilka innych zjawisk. Błędem zdających

było korzystanie z tekstów źródłowych zamieszczonych w drugiej części arkusza

i umieszczenie ich we wstępie lub zakończeniu wypracowania. Natomiast

nieporozumieniem można nazwać analizowanie podczas pisania wypracowania wybranych

przez zdającego źródeł informacji historycznej, które stanowiły wyposażenie zadań

testowych w części pierwszej arkusza, czyli w teście sprawdzającym wiadomości

i umiejętności historyczne. Maturzysta, który tak zrealizował temat II, autor załączonej

pracy (Załącznik 2.), zapewne nie znał struktury i formy egzaminu maturalnego z historii

szczegółowo opisanej w Informatorze maturalnym. Być może nie opanował umiejętności

czytania ze zrozumieniem. Można też przyjąć, że żartował. Świadczyłoby to, niestety,

o żenującym poczuciu humoru tego zdającego, który zdecydował się na taki żart podczas

egzaminu maturalnego.

Źródło: cke.edu.pl