Łączność w PW

[Don Pedrosso]

Takowego tematu jeszcze nie znalazłem. Otóż jak wyglądała łączność w powstaniu warszawskim? Czy zawsze byli to łącznicy/łączniczki, czy używano również radiostacji? Jakie znacie sytuacje w których poświęcano się po to by przenieść rozkaz?

[Albinos]

Łohoj, temat szeroki, że hoho. Można by o tym pisać i pisać. Polecam ciekawą pracę mgr inż majora Kazimierza Malinowskiego "Mirskiego" pt. "Łączność w Powstaniu Warszawskim".

Najogólniej rzecz biorąc można by powiedzieć, że łączność była utrzymywana zarówno przez łączników/łączniczki, przez radiostacje (via Londyn, a konkretnie przez centralę radiotelegraficzną w mieście Stanmore k/Londynu) jak i przez miejską sieć telefoniczną. Na każdym poziomie dysponowano innym sprzętem, do innych zadań. Na początek mały wstęp.

W KG AK chodziło o nawiązanie łączności z Naczelnym Dowództwem PSZ w Anglii, bazą przerzutową we Włoszech (Mesagne k/Brindisi) oraz dowódcami Obszarów i Okręgów (poza warszawskimi, właśnie za pomocą stacji radiotelegraficznej w Stanmore k/Londynu) a także na potrzeby Oddziału VI KG AK (Biuro Informacji i Propagandy) i Polskiego Radia. Do wykonania tych zadań dysponowano na szczeblu KG:

1. Dowódca Wojsk Łączności AK ppłk Jerzy Uszycki "Ort" z radiową kompanią radiotelegraficzną "Orbis", kadrowym batalionem telegraficznym "Maliny" i personelem warsztatów produkujących sprzęt łączności i magazynów oraz rezerwą kadry łączności.

2. Janina Karasiówna "Bronka", kierownik Wydziału I ("V-K") Oddziału V KG AK (poczta, służba i obsługa wewnętrzna sztabu KG), w czasie powstania bezpośrednio podlegająca szefowi sztabu KG, placówkami łączności zewnętrznej z Okręgami (Wschodnie w Wawrze a Zachodnie we Włochach), siecią "biała"- obsługa posterunków dowodzenia KG (I rzut a także miejsca postoju II i III).

3. BIP KG: patrole gońców i obsługa wewnętrznej sieci radiowej (aparaty tornistrowe UKP-y) a także obsługa radiostacji fonicznej.

W Komendzie Obszaru Warszawskiego chodziło o utrzymanie łączności z podległymi Podokręgami. Chodziło głównie o Warszawę-Zachód, ewentualnie Warszawę-Wschód.

Tutaj do dyspozycji szef łączności Obszaru ppłk Kazimierz Hojarski "Wandek" miał obsługę radiostacji krótkofalowej, zespół telefonistek i szyfrantek oraz zespół gońców.

Zadania Komendy Okręgu Warszawskiego dotyczyły zapewnienia Komendantowi Okręgu łączności w dół, przez Komendy Obwodów i Rejonów do dowódców kompanii i plutonów, a także dowódcom wszystkich szczebli łączności w górę i z sąsiadami. Komenda Okręgu (szef łączności mjr Kazimierz Larys "Lech", "Adwokat") miała do dyspozycji 3 kompanie łączności i 8 plutonów, stanowiących obsługę ośrodków łączności Rejonów Obwodu Podmiejskiego ("Obroża"), do obsługi sieci niebieskiej dowodzenia Okręgu, samodzielnymi plutonami łączności Obwodów (obsada sieci bojowej- "czerwonej"- Okręgu), kadrową kompanią radio Okręgu.

Ponadto dostał z pracującej sieci kompanii radiotelegraficznej "Kram" (KG) kadrową obsługę a także kompanię łączności Pułku AK "Baszta".

Wspomniane oddziały dysponowały:

- odbiorniki radiowe różnych typów w ilości 67;

- radiostacje korespondencyjne ze zrzutów jak i z produkcji krajowej w ilości 45;

- v-stege foniczne w ilości 3 a tornistrowe (UKF) w ilości 36;

- łącznice telefoniczne zarówno polowe jak i pocztowe w ilości 22;

- aparaty telefoniczne polowe MB i CB w ilości 82;

- przystawki umożliwiające wykorzystanie aparatów CB do obsługi miejskiej sieci telefoniczne w ilości 55;

- kabel telefoniczny polowy i nietypowy o długości około 115 km;

- zwijaki do kabla w ilości około 30;

- rakietnice z kompletem rakiet w ilości 15 sztuk;

- prądnice w ilości 25 sztuk;

- wibratory w ilości 4 sztuk;

- kwarce w ilości 215 sztuk.

Stronnictwo Ludowe dysponowało na godzinę "W" kilkoma radiostacjami krótkofalowymi korespondencyjnymi ze zrzutów i produkcji krajowej. Działały one na sieci ST-53, kierowanej przez Stanisława Korbońskiego. Do końca lipca '44 wykorzystywało ją Kierownictwo Walki Podziemnej.

Oddziały AL i PAL także dysponowały pewną ilością radioodbiorników i sprzętu telefonicznego a także zwiadem oddziału partyzanckiego kapitana Karola Więckowskiego "Karola", który znajdował się wówczas w Warszawie z radiostacją krótkofalową sieciową produkcji radzieckiej.

Info. za: Malinowski K., Łączność w Powstaniu Warszawskim [w:] Powstanie Warszawskie widziane po latach, pod red. Mórawski K., Pracki L., Warszawa 1990.

To tak na początek. Osobną historię stanowi łączność w trakcie trwania walk. Warto by zajrzeć także do dokumentów... ale to już później.