Punijczycy na Sardynii

[Furiusz]

S. Moscati, Antas : a new Punic Site in Sardinia, "Bulletinof the American Schools of oriental research" t.196 (1969), s.23-36 - tekst opisuje badania w Antas (dolina Antas) chodzi o świątynie połozona ok 10 km na północ od dzisiejszego Iglesias. Szybko w trakcie badań okazało się, że pod rzymską świątynia znajduje się starsza - punicka, o czym świadczyły monety i inskrypcje. Rzymska świątynia, o czym świadczyły dwie inskrypcje łacińskie, dedykowana była Sardus Pater, punicka zaś bóstwu Sid lub Sid Addir, o czym również zaświadczają inskrypcje. Pierwotna świątynia powstała tu w VI-V wieku aC ale jeszcze w III wieku aC składano tu inskrypcje dedykacyjne w języku punickim. Najczęściej czynili to suffetes w imieniu ludzi Cagliari lub z Sulcis. odkryto tu też sporo monet, w tym punickie i sardo-punickie oraz rzeźby choć te głównie hellenistyczno-rzymskie.

[Furiusz]

G. Piga, M. Giurgius, P. Bartoloni, A. malgosa, S. Enza, A Funerary Rite. Study of the Phoenician - Punic Necropolis of Mount Sirai (sardinia, Italy), "International Journal os Osteoarchaeology" t.20 (2010), s.144-157

Samo stanowisko Mount Sirai to osada fenicka z dość wczesnego okresu, około 540 aC gdy Kartagina zainteresowała się podbiciem wyspy, jak się uważa, mieszkańcy tej i pobliskich osad wzięli udział w antykartagińskim sojuszu i pokonali pierwszą ekspedycję kart Hadasz, niedługo po niej pojawiła się jednak druga ekspedycja która dokonała podboju czego śladem jest warstwa zniszczeń na stanowisku Mount Sirai. osada znacząco zubożała i była mało znacząca aż do ok 360 aC gdy Kartagina postanowiła wzmocnić kilka stanowisk na Sardynii w tym własnie to i ufortyfikowała je co wiązało się tez ze zwiększeniem liczby ludności. W 238 ac wyspa dostaje się pod panowanie Rzymu z czym należy wiązać zburzenie fortyfikacji, miasteczko zaś przestaje istnieć w 110 aC w związku z jego dość obronnym położeniem i udziałem w zamieszkach antyrzymskich - Rzym osadę zniszczył a ludność deportował.

Badania archeologiczne w tym miejscu trwają już bardzo długo a w ich trakcie przy osadzie odkryto też cmentarzysko. Tu autorzy koncentrują się na 18 grobach z VI-V wieku aC a więc okresu w którym dokonała się zasadnicza zmiana sił na wyspie.

Pochówki te są niezwykłe z jednego powodu - kości ułożone są w porządku anatomicznym (nawet male kości dłoni), co świadczy o tym, że musiały zostać złożone do grobów w momencie w którym jeszcze spajały je jakieś tkanki miękkie. Mimo to kości noszą ślady działania ognia - choć o niewielkim natężeniu ok 300 stopni Celsjusza, w jednym przypadku do maksymalnie 700 stopni. Brak na miejscu (w grobie) śladów ognia - zatem owego spalenia dokonać musiano w ustrynie - odrębnym miejscu przeznaczonym do palenia zwłok a stamtąd szczątki przeniesiono do grobu. Autorzy zakładają, że spalenie było częściowe tak, że zachowały się jakieś tkanki miękkie dzięki czemu tak idealnie zachowany był porządek anatomiczny.

Przyznam się, że pierwszy raz słyszę o takim, celowym, zabiegu.