Hełmy rzymskie na przestrzeni dziejów

[Furiusz]

Zaznaczam od razu, że specjalistą nie jestem a na temat trafiłem przy okazji szukając czego innego w pradziejach Wojwodiny.

Może taka ciekawostka na początek - P. Velenrajter, Rimski szlem sa natpisom iz Siwca, "Grada" t.8-9 (1978-79) - otóż podczas orki odkryto w miejscowości Sivac w Wojwodinie, w 1958 roku hełm rzymski, datowany na bazie analogicznych znalezisk na III wiek AD. Hełm ten nosi inskrypcję która głosi

)IIIIIVL

MILUC

co autor proponuje odczytać jako Cohors IIII IVLiane | Manipulus I LVCii.

Ciekawi mnie jak zinterpretować ten zapis to znaczy czy hełm ten był prywatny i właściciel go w ten sposób oznaczył czy może raczej hełm był przypisany do konkretnej jednostki a nie człowieka? Sporo by to mówiło o standaryzacji uzbrojenia rzymskiego.

Z ciekawych informacji wiemy, że w okresie wojen dackich dokonano wzmocnienia krzyżowego dzwonu hełmu rzymskiego, które to wzmocnienie tez szybko znikło po wojnach dackich. Podobno chodziło o broń dwuręczną stosowaną przez Daków, z powodu dużej siły ciosu której miano wzmocnić hełm (ponoć na wzór gladiatorów) by dać jakąkolwiek szanse żołnierzom na przeżycie ewentualnego ciosu. Falx zapewne w jakiś sposób przypominał tracką rhompaia - może ktoś robił testy czy to rzeczywiście coś dawało?

Ciekawostką są też hełmy rzymskie z zasłonami twarzowymi. Kwestie trochę poruszał K. Narloch, Rzymskie hełmy z zasłonami, 2012 może tam będzie jakaś dalsza literatura na ten konkretny temat. Jest też praca H. i J. Travies, Roman helmets, 2014 powinna gdzieś być w internetach choć nie jestem w stanie dokładnie ocenić wartości pracy.

Ciekawy może być też tekst, H.C.H. van Enckevort, H.J.W. Willems, Roman Cavalry helmets in ritual hoards from Kops Plateau at Nijmegen the Netherlands, "Journal of Roma Military equipment" t.5 (1994). Depozyty kultowe ale mamy kilka hełmów z jednego stanowiska z różnych okresów historycznych więc coś można o ewolucji powiedzieć. Musze go sprawdzić jeszcze raz jak były tam datowane hełmy i jak wyglądały pod względem typologicznym.

Jeszcze ciekawostką mogą być grzebienie przy hełmach rzymskich. Elementy umożliwiające mocowanie kity/grzebienia/co tam chcemy odkryto w dużych ilościach w Kalkriese czyli na polu bitwy w Lesie Teutoburskim. Wniosek stąd taki, że używano tego w boju. Zapewne do łatwego rozpoznawania konkretnych jednostek. Więcej w A.Rost, S. Wilbers-Rost, Weapons at the Battlefield of Kalkriese, "GLADIUS. Estudios sobre armas antiguas, arte militar y vida cultural en oriente y occident" t.30 (2010)