Okres wędrówek ludów na terenie Polski a Czech i Słowacji

[Furiusz]

Chciałbym tu zainicjować dyskusję na temat okresu wędrówek ludów na terenie Czech i Słowacji, na ile okres ten różnił się u nas i u nich? Co decydowało o ewentualnych różnicach i jak ewentualnie odbijały się one później w dziejach politycznych i społecznych tamtych terenów. Zapraszam do dyskusji.

[Furiusz]

T. Kolnik, Pohrebisko z doby stahovania narodov v Abrahame, "Slovenska Archeologia" t.21 z.2 (1973)

Jest to cmentarzysko z okresu rzymskiego podczas badania którego, w zasadzie na tym samym terenie natrafiono na dwa skupiska grobów, z których jedno liczące 11 pochówków datowane jest z całą pewnością na 2 połowę IV i początek V wieku (a więc z grubsza u nas faza D), podczas gdy drugie skupisko ze względu na brak darów grobowych nie może być datowane.

Bardzo ważne jest to, że materiał archeologiczny jest raczej związane z ludnością tych terenów z okresu rzymskiego (choć nie jest on liczny) jak i to, że groby te są na tym samym cmentarzysku które użytkowane było w okresie rzymskim a więc trwała pamięć (a więc i ludzie) którzy znali przeznaczenie sepulkralne tego miejsca (groby młodsze nie przecinają też tych starszych). Groby są szkieletowe i patrząc po dość wysokich wynikach szacowania wieku i małej ilości pochówków dziecięcych poziom życia tej społeczności mógł być wcale wysoki. Niestety brak danych co do wzrostu.

Jedyna ciekawostka był grób mężczyzny w wieku 40-50 lat pochowanego bez darów grobowych który miał powiązane za plecami ręce z nogami. Sensowne datowanie tego grobu jest jednak niemożliwe. Do tego ewentualnie drugi pan w podobnym wieku pochowany twarzą do ziemi.

Aha w układzie zwłok brak też pewnych cech typowych dla Sarmatów jak np skrzyżowane nogi.

[Furiusz]

Dwa groby datowane na koniec V - poczatek VI wieku AD odkryto w miejscowości Stehelceves koło Pragi. Inwentarzu nie nazwałbym zbyt bogatym, choć zdarzają się przedmioty srebrne i brązowe. Nieatpliwie sądząc po dośc nielicznym materiale są to pochówki ludności związanej ze społecznościami z doby wpływów rzymskich. B. Svoboda, Dva hroby z doby stehovani narodu ve Stehelcevsi u Slaneho, "Pamatky archeologicke" t. 66 z. 1 (1975), s.133-151

[Furiusz]

R. Koreny, Cechy v 6. stoleti. K problemu konce germanskeho osiedleni Cech, "Archeologie ve strednich Cechach" t.9 z.2 (2005), s.459-522 to bardzo interesujący tekst podsumowujący dane na temat osadnictwa germańskiego w Czechach w okresie wędrówek ludów. Autor krytykuje nieco prace swoich poprzedników ale najważniejsze - wymienia dwa główne rejony osadnictwa germańskiego w Czechach w okresie wędrówek ludów i kilka mniejszych, izolowanych wysp osadnictwa germańskiego - niedawno odkrytych. Z tego najważniejsze jest czeskie połabie. No i tu zaczyna się zabawa - materiały z osad wskazują, że osadnictwa trwało na nich na pewno do przełomu V i VI wieku AD np osada w Jenstejne, mamy też sporo cmentarzysk z przełomu V i VI wieku oraz z 1 połowy VI wieku np Lochenice stanowisko 9, Tousen, Zaluzi, Radonice - przy czym chodzi zarówno o pochówki szkieletowe jak i ciałopalne. Na ten sam okres mamy 14 pochówków osób ze zdeformowaną intencjonalnie czaszką - co należy łączyć z Germanami. Natomiast znaleziska skarbów wskazują, że te były masowo deponowane w 2 połowie VI wieku (najmłodsze są tu monety Justyna II), co zawsze wskazuje na jakieś niepokoje i zmiany osadnicze. Tak też autor datuje realny zmierzch osadnictwa germańskiego w Czechach.

E. Droberjar, D. Stolz, Nove nalezy germanskych a slovanskych spon z 5. a 7. stoleti ve strednych Cechach, "Archeologie ve strednich Cechach" t.9 z.2 (2005), s.523-530 dwie germańskie zapinki, znalezione luźno jedna to odkrycie z Ratenic zapinki typu Weimar/Arcy-Saint-Restitue, jest to zabytek datowany generalnie na 2 połowę V wieku i jest to zabytek typowy dla terenów galijskich a druga to zabytek z Liten-Dolni Vlence. Zapinka typu Pritzier-Perdohl, typowa dla terenów meklemburgi-Vorpommoren i Dolnej Saksonii a datowana na 1 połowę VI wieku AD.

[Furiusz]

J. Werner, Studien zu Grabfunden des V. jahrhunderts aus der Slowakei und der Karpatenukraine, "Slovenska Archeologia" t.7 z.2 (1959), s.422-438 taka ciekawostka, w sumie nic wielkiego, że zwłaszcza na początku piątego wieku odczuwano na tym terenie silne wpływy (przynajmniej w kulturze materialnej) ostrogockie. problemem jednak, z którego autor pewnie nie zdawał sobie sprawy, jest to, co to są wpływy ostrogockie i myli on trochę styl ponadregionalny (Sösdala-Untersiebenbrunn) z Ostrogotami. Tyle, że żeby to stwierdzić musiałbym przejrzeć wszystkie cytowane cmentarzyska, a opieram się li jedynie na zdjęciach z tekstu.

K. Tihelka, The nobelman's grave of Blucina, Brno-county dated by the Period of Great Migration, "Slovenska Archeologia" t.14 z.2 (1986), s.411-416 to zdjęcia i opis naprawdę bogatego i ładnego (ale to mój gust nie każdemu złote komórki z almandynami odpowiadają) wyposażenia grobu męskiego - okucia pochew miecza, trzewik pochwy, jelec, sprzączki etc wszystko w podobnej technice i podobnie bogate. datowany na fazę D. Warte odnotowania głownie ze względu na zdjęcia i dobry angielski (dziś to nie robi wrażenia ale jak się czyta równoczasowe teksty po angielsku wydawane przez Czechów czy Polaków to mam wrażenie, że Słowacy najlepiej operowali tym językiem, zaraz po Węgrach, w całym bloku wschodnim).

[Furiusz]

Ceramiczne naczynie z Malenovic, datowane na 1 połowę VI wieku AD, germańskie w swojej formie /V. Dohmal, Ein volkerwanderungszeitlicher fund in Mahren (CSSR) [w:] Studien zur sachsenforschung, pod red. H.J. Hassler, Hildesheim 1977, s.49-51/.