Występowanie złotych wisiorków w grobach męskich kultury przeworskiej?

[Furiusz]

Podtytuł taki dla zabawy. R. Madyda-Legutki, J. Rudzińska-Nowak, J. Zagórska-Telega, Złote wisiorki z cmentarzyska ludności kultury przeworskiej w Prusieku, stan. 25, gm. Sanok, "Terra Barbarica" t.2 2010, s.390 - piszą, że wisiorki takie - koliste typu Ia wg Kokowskiego, występują w grobach o męskim modelu wyposażenia i cytują tu grób 232 z Kamieńczyka i grób 26b z Oblina (przy czym w drugim przypadku nie umieściły autorki w spisie literatury pozycji pani Czarneckiej - na całe szczęście jest powszechnie znana).

W przypadku grobu 232 w Kamieńczyku mamy pochówek popielnicowy (nota bene oba wisiorki z Prusieka wystąpiły w grobach popielnicowych) gdzie odkryto poza owym złotym wisiorkiem także - szpile, imacz tarczy typu J.6 w dwóch częściach, brązową zapinkę, brzytwę, kilka bryłek brązu i kilka naczyń. Pochowano tu osobnika w wieku 45-55 lat, zapewne kobietę. Warto nadmienić, że pochówek ten był uszkodzony co jest o tyle ważne, że jedyny stricte męski zabytek z inwentarza to właśnie imacz tarczy. jako, ze pochówek jest uszkodzony, mógł się on tam dostać przypadkowo /T. Dąbrowska, Kamieńczyk. Ein Graberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Kraków 1997, s.52/

Natomiast w przypadku grobu 26b z Oblina również mamy do czynienia z pochówkiem uszkodzonym przez orkę. Tyle, że w tym przypadku musiałoby dojść do przemieszczenia wisiorka z innego grobu, co jest mało prawdopodobne zważywszy, że odkryto go w popielnicy razem z kośćmi ludzkimi. Obok popielnicy zaś leżały dwa groty broni drzewcowej, umbo, imacz tarczy, brzytwa - wszystko z żelaza i trzy naczynia ceramiczne /K. Czarnecka, Oblin. Ein Graberfeld der Przeworsk-kultur in Sudmasowien, Warszawa 2007, s.17/ - pochowano zaś tu osobnika o nieokreślonej płci w wieku od iuvenis po adultus.

Wszystkie cztery wisiorki datowane są na fazę B2, choć autorki artykułu wola widzieć rozwinięty tudzież wręcz schyłkowy odcinek fazy B2. Pytanie czy rzeczywiście mamy jednorazowy przypadek gdy mężczyznę pochowano z takim wisiorkiem, czy też pod względem tego typu ozdób wykonanych z najdroższych metali, nie obowiązywało jakieś tabu względem płci ani roli społecznej, czy też nie mamy jeszcze wystarczających danych i być może nowsze badania wskażą na jeszcze jakieś zagadki z tym związane.

Dodać należy, że wyraźna koncentracja tego typu wisiorków w kulturze przeworskiej występuje w jej wschodniej strefie (generalnie na Mazowszu) i jest uważana za element oddziaływań wielbarskich - gdzie tego typu ozdoby, w tym czasie (barok wielbarski) są popularniejsze.