Obyczaje pogrzebowe kultury halsztackiej i lateńskiej na Słowacji

[Furiusz]

W grobach halsztackich ze stanowiska w Vradišti, jeśli występują jakieś kości zwierzęce to są to kości owcy/kozy - w 12 przypadkach na 14, jedynie w dwóch grobach mamy wyłącznie kości bydła lub kury. Czasem do kości owcy/kozy jest dodana też kość kury albo świni lub bydła (3 przypadki) /za: C. Ambros, Zvieraci inventar halštatských Hrobov va Vradišti, "Slovenska Archeologia" t.8, z.2 1960/.

Z kolei w kulturze lateńskiej sytuacja jest diametralnie różna - na cmentarzysku w Bajči-Vlkanove o ile są kości zwierzęce w grobach to jest to niemal wyłącznie świnia - w 20 przypadkach na 22, wyjątki to groby z kośćmi bydła i kury, do kości świni czasem są dodatki z kości bydlęcych i/lub kury. Brak kości owcy/kozy /za: C. Ambros, Zvieraci inventar latenskych Hrobov w Bajči-Vlkanove, "Slovenska Archeologia" t.8, z.2 1960/.

Mimo drobnych problemów z tłumaczeniem nie zmieni to obrazu rzeczy (na całe szczęście nazwy gatunków są w łacinie), który jest o tyle ciekawy, ze kultura lateńska wywodzi się z halsztackiej. Oba cmentarzyska nie dzieli bowiem jakaś diametralna różnica czasu. Pytanie czy to kwestia innego modelu gospodarczego (póki co nie znam odpowiednich opracowań materiałów z osad), czy też to kwestia jakiegoś tabu, czy też waloryzacji mięsa - wieprzowina mogła być uważana za najsmaczniejsza i najbardziej arystokratyczną. W każdym razie sytuacja bardzo uderzająca.

Pod tym względem nie ma różnicy między grobami męskimi a kobiecymi.

Przepraszam za ewentualne literówki w słowackich nazwach

[Furiusz]

Jakby ktoś był dalej zainteresowany to polecam C. Ambros, Der Tierbeigaben aus dem hallstattzeitlichen, latenzeitlichen und fruhmittelalterlichen grabern in der Slowakei, "Acta Interdisciplinaria Archaeologica" t.2 (1984) to dane archeozoologiczne dla dwóch cmentarzysk lateńskich i kilku wczesnośredniowiecznych. Dla okresu dominacji celtyckiej potwierdza się zdecydowanie duża ilość i dominacja kości świni jako darów grobowych.

[Furiusz]

O obyczajach pogrzebowych ludności halsztackiej dość ciekawych mówi E. Vlacek, J. Kukla, Halstatske kultovi masky z lidskych lebek z Hraskovy jeskyne (Kilenc-fa) v Jihoslovenskem krasu, "Pamatky Archeologicke" t.50, z.2 (1959), s.507-557, to dość ciekawe stanowisko bo poza tym, że odkryto tu nawarstwienia, średnio datowane na moje oko to w tych które datowano na okres halsztacki odkryto coś co zinterpretowano jako maski obrzędowe - wykonane z czaszek jeleni - tu pozostawiano jedynie poroże i spora część kości czołowej plus fragment potylicy, oraz maski wykonane z czaszek ludzkich, w ten sposób, że odcinano samą twarzoczaszkę - szczękę, kość nosową, jarzmową i fragment kości czołowej. Podobne maski znane są z materiałów etnograficznych co ułatwiało badaczom interpretacje znalezisk. Odkryto je razem z pochówkami ludzkimi głównie męskimi (lub płeć nieokreślona plus trochę dzieci).

Fascynujących jest tu kilka rzeczy - nie tylko same maski (mnie od razu, nachalnie kojarzy się to z Cernunnosem) ale i to czemu w jaskini? Czemu sami mężczyźni i dzieci - czyżby jakieś pochówki rodu szamanów/kapłanów? Czemu jeleń?

Niestety mam wątpliwości co do prawidłowości datowania, zwłaszcza gdy autorzy część pochówków datują na okres rzymski. Zastanawiałbym się czy maski owe nie moga być nieco wcześniejsze.