Nietypowe pochówki w kulturze przeworskiej

[Furiusz]

Na cmentarzysku w Nadkolu/ J. Andrzejowski, Nadkole 2. A cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Kraków 1998/ odkryto dość ciekawą sytuację w grobie 53 (s. 29), popielnicowym, odkryto szczątki dziecka w wieku infans I oraz pojedynczą kość innego człowieka, w grobie 54 (s. 29) znów popielnicowym, odkryto kości mężczyzny w wieku wczesny maturus, kości owcy/kozy i pojedynczą kość innego osobnika. W grobie 61 (s.31), popielnicowym, odkryto kości dziecka w wieku infans I oraz ząb osoby dorosłej. Ciekawe z czym jest to związane. W teorii można dodać jeszcze grób 124 (s. 46) ale tu mam wątpliwości - jest to zgrupowanie pochówków i w tym konkretnym grobie popielnicowym odkryto kości kobiety w wieku iuvenis/adultus i pojedynczą kość dziecka (żebro), jest więc szansa, że jest to matka z dzieckiem. Nie wiem na ile to popularna sytuacja na cmentarzyskach przeworskich ale jest to ciekawe - nie idzie bowiem o stan zachowania bo jeśli udało się odkryć kości dziecięce z natury rzeczy dużo mniej trwałe to tym bardziej powinny się zachować kości osobników dorosłych - stąd zresztą grób 124 może być przypadkiem gdzie kości dziecka zachowały się dużo gorzej i dlatego jest tylko żebro.

Ciekawe byłoby skonfrontowanie tego z innymi cmentarzyskami i z danymi zawartymi w pracy T. Makiewicz, O sposobach traktowania szczątków kostnych w ciałopalnym obrządku pogrzebowym ludności kultury przeworskiej , "Folia Praehistorica Posnaniensia" t. 15 2009 i innych ludzi zajmujących się ta problematyką.

Ktoś coś wie?

[Furiusz]

Tamten problem leży sobie chwilowo odłogiem. Z. Nowakowski, Cmentarzysko kultury przeworskiej w Żdżarowie, pow. sochaczewski, "Wiadomości Archeologiczne" t.56 (2002-2003), s. 283 - 321. Sano stanowisko odkryto przypadkowo w 1982 roku, badano je do 87, na miejscu była piaśnica co spowodowało zniszczenie części grobów, część uszkodziła orka. Ciekawy jest grób 39 - nienaruszony. Był to grób jamowy, co w sumie nie jest jakieś nietypowe. Dziwne jest to, że w centrum jamy leżał sporych rozmiarów kamień, a wokół tego kamienia rozsypane były spalone kości dziecka (infans I - wczesny iuvenis) i dary grobowe - szklany paciorek, żelazny wisiorek i dwa naczynia ceramiczne.

Podobnie grób 71, znów dziecka w wieku infans I - II, tyle, ze tym razem kamień nie był lekko przesunięty ku jednej ze ścian.

Zastanawia mnie ten kamień - czy ktoś się postarał i specjalnie tak zaaranżował ten pochówek czy wprost przeciwnie, ktoś się nie postarał i kopiąc jamę grobową natrafił na kamień - zamiast go wyjąć, obkopał go i kości wysypał wokół niego. Zastanawia mnie czy jest więcej takich przypadków? Zdarzają się groby oznaczone jakimś kamieniem na powierzchni. W kulturze jastorfskiej konstrukcje kamienne wokół popielnicy i nad nią (czasem i pod) zależnie od regionu potrafią być nawet częste np. E. Reinbacher, Urnenfriedhof der alteren Eisenzeit in HerzogtumLauenburg, "Praehistorische Zeitschrift" t.40 91962) z.1-2, s. 60 - 185.

jak coś ciekawego znajdę dam znać

[Furiusz]

Wracając do problemu Nadkola st.2 pojawił się czas już jakiś temu taki tekst: J. Zagórska-Telega, Some remarks on the funerary rite of the Przeworsk Culture in the Younger and Late Roman Periods, "Barbaricum" t.8, 2009, s.263-280. Autorka pisze o pewnej zmianie w rytuale otóż od fazy C notujemy spadek bogactwa pochówków, to znaczy nie ma już tak pełnych zestawów przedmiotów jak w fazie B, mniej starannie wybiera się też szczątki - co wyraża się zmniejszoną ilością kości w grobach. Wedle badaczki następuje tu pogłębienie zasady pars pro toto - wybrane części wyposażenia, jak i tylko część kości ma symbolizować całego zmarłego i jego status społeczny. Jednocześnie badaczka uważa, że część obiektów interpretowanych jako pochówki warstwowe i obiekty rowkowe to nic innego jak ustryny - miejsca w których dokonywano kremacji zwłok. takie nie do końca przebrane i wyczyszczone ustrinium omyłkowo mogą być uznawane właśnie za pochówki warstwowe.

Jeśli tak, i przyjąć tezy autorki to również może się zdarzyć, że z takiego niewybranego do końca miejsca kremacji, między kości osobnika którego właśnie poddaliśmy kremacji, dostaną się też kości, pojedyncze, osobników wcześniej tam kremowanych. To by dobrze tłumaczyło tą sytuację.

Problem jest tylko taki, że np grób 53 datować wypada na fazę B2c-B2/C1, grób 54 na B2 być może na B2b, grób 61 - faza B, grób 124 - faza B2a-B2b czyli wcześniej niż mają miejsce odnotowywane zmiany wedle Zagórskiej-Telegi. Oczywiście teza o przypadkowej domieszce jest mimo wszystko prawdopodobna.