Walka tarczą u Rzymian?!

[Furiusz]

Temat miał być w dziale o książkach ale będzie jednak tu.

Książkę M.N. Faszcza¹ dostałem w prezencie. Dopiero zabieram się za czytanie, więc jestem na początku. Czyta się przyjemnie, póki co w zasadzie nic mnie nie zaniepokoiło jakoś szczególnie. Może poza jednym. Na stronie 46 jest:

Rzymianie często stosowali umbones do celów ofensywnych, zadając nimi ciosy przeciwnikowi. Do tego oczywiście przypis.

Do tej pory ten sposób wojowania kojarzyłem raczej z Germanami² niż z Rzymianami postanowiłem więc sprawę sprawdzić co neico.

Teraz tak w przypisie jest Swetoniusz³ i tu rzeczywiście jest opis pewnego jegomościa który w trakcie bitwy morskiej pod współczesną Marsylia po tym jak odcięto mu rękę wskoczył na okręt przeciwnika i odpychał guzem swojej tarczy przeciwników. Tylko, że jest to podkreślenie niezwykłości czynu i odwagi owego pana. Absolutnie moim zdaniem nie należy tego tłumaczyć tym, ze był to u Rzymian popularny sposób wojowania.

Dalej pan M.N. Faszcza powołuje się na Tacyta⁴ ale tu znowu moim zdaniem się nie zgrywa, ba nie ma nawet słowa o walce przy pomocy ciosów zadawanych tarczą (w przeciwieństwie do opisu u Swetoniusza) jest za to passus o który zapewne chodziło autorowi: (...) przeciwnie żołnierz rzymski, z przylegająca do piersi tarczą i przywartą do rękojeści miecza ręką bódł szerokie członki barbarzyńców (...) i znów nawet jeśli uznać, że S. Hammer źle ten ustęp przetłumaczył (nie mam akurat przy sobie wersji łacińskiej a nie chce mi się szukać w internecie) i ewentualnie tarcze Rzymian przylegały do piersi barbarzyńców, to jest to tylko dowód na niesamowity ścisk panujący na polu walki i determinacje Rzymian. Co zresztą podkreśla Tacyt w opisie tego starcia nie jeden raz. Moim zdaniem błędny przykład. Faszcza powołuje się jeszcze na dzieje Tacyta⁵ ale tu z kolei tez sytuacja dość nietypowa, dzieje się to wszystko bowiem podczas buntu Cywilisa: Gdzie wrzawa szturmujących albo przystawiane drabiny wroga do rąk mu dały [żołnierzowi rzymskiemu], tam go wypukłością tarczy spychał i dzirytem za nim rzucał (...). Znów nie ma mowy o zadawaniu ciosów tarczą a o spychaniu wroga z wałów podczas szturmu. Zupełnie inna sytuacja moim zdaniem w dodatku bynajmniej nie potwierdzająca zadawania ciosów tarczą a więc używaniu jej w celach ofensywnych.

Faszcza powołuje się jeszcze na Valeriusa Maximusa czego chwilowo nie mogę zweryfikować i na Liwiusza⁶ tu nie ma słowa o walce przy pomocy tarczy, to opis oblężenia Kapitolu przez Celtów. Jest natomiast coś w ten deseń nieco wcześniej⁷ ale znów to sytuacja dość atypowa w mojej opinii, choć chyba najbliższe temu co chce widzieć autor.

Jeszcze jedno wypada powiedzieć. Tacyt⁸ gdy mówi explicite o ofensywnym użyciu tarczy mówi to o Germanach.

Zapraszam oczywiście do dyskusji. Ktoś coś wie więcej na temat tego, czy rzeczywiście Rzymianie uzywali w ten sposób swoich tarcz często?

¹ M.N. Faszcza, Rzymskie zmagania o Hiszpanię Dalszą 49-45 p.n.e., Zabrze 2013

² K. Czarnecka, B. Kontny, Traces of Combat or Traces of Ritual Destruction? The Damage of Weapons in the Przeworsk Culture [w:] Waffen in Aktion. Akten des 16. ROMEC, pod red. H.J. Schalles, A.W. Bursche, Xanten 2007 oraz B. Kontny, Dwa nietypowe elementy uzbrojenia ze zbiorów Muzeum Miejskiego Wrocławia [w:] Officina Archaeologica Optima. Studia ofiarowane Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2001, p. 117-125 tam zresztą dalsza literatura

³ Swetoniusz, Boski Juliusz, 68

⁴ Tacyt, Roczniki, ks II.21

⁵ Tacyt, Dzieje, ks.IV.29

⁶ Tytus Liwiusz, Ab Urbe, ks V.46

⁷ Tytus Liwiusz, ibidem, ks. IV.19

⁸ Tacyt, Żywot Agrykoli, 36