Aristonikos i jego rewolta

[Furiusz]

Ze względów oczywistych zainteresowanie przebiegiem tego konfliktu wyrażała nauka radziecka i tu mocno oddziaływać mogła ówczesna ideologia. Co wiemy o tej wojnie, jaki był jej przebieg?

Zapraszam do dyskusji

[Furiusz]

Na początek podam, że istnieje praca F. Daubera, Bellum Asiaticum. Der Krieg der Römer gegen Aristonikos von Pergamon und die Einrichtung der Provinz Asia, Monachium 2002, którą autor udostępnia na swoim profilu na portalu academia.edu. Całość liczy ponad 300 stron tekstu po niemiecku, więc na razie odłożę ten problem na bok niestety.

Miał on być synem Eumenesa II i jako taki domagał się tronu wbrew temu co w swym testamencie zapisał sam Eumenes II. Jedynie Wellejusz Paterkulus poddaje to w wątpliwość¹. Justynus² opisuje dość krótko jego władanie. Miał być synem Eumenesa i córki harfiarza, początkowo wiodło mu się w bitwach szczęśliwie, jednak sojusznicy Rzymu, ze strachu przed imperium nie poparli go. Senat powierzył prowincje Liciniusowi Crassusowi który przegrał w bitwie. Pokonał Aristonikosa konsul M. Perperna dobił Marek Aquilius. Florus³ podaje szerszą relację. Aristonikos zająć miał siła część miast które mu się opierały - Myndos, Samos, Kolofon i pobić pretora Crassusa. Tu Perperna zakuwa w kajdany Aristonikosa ale nie jest to koniec walk, te zakończył Aquilius zdobywając opierające się miasta, w niezbyt honorowy sposób (co podkreśla Florus) mianowicie zatruwając ujęcia wody. Do listy naszych źródeł na pewno doliczyć można jeszcze Strabona⁴.

Za wiele nam to nie daje.

Ciekawą koncepcję co do początków wojny podaje D. Potter⁵ który na podstawie materiału epigraficznego, wskazuje, że Aristonikos przybył do Azji z zachodu, konkretnie z Tracji gdzie uzyskał wsparcie przynajmniej ciche, lokalnych władców. To pozwoliło mu nająć Traków dzięki którym początkowo odnosił pewne sukcesy.

Ciekawy jest tez tekst J. P. Adamsa⁶ w którym dokonał on niemożliwego mianowicie połączenia uwag Kienasta⁷ z tezami Kleinera⁸. Doszedł on do wniosku, że całe zamieszanie z emisjami monet typu cisthoporoi jest wynikiem chaosu okresu początku rewolucji. Otóż Kienast uznał, że niemożliwym jest by pretendent do tronu podkreślał na monetach swoją odrębność od tradycji dynastycznych (chodzi o umieszczenie na monetach imienia Aristonikos zamiast Eumenes jak było w tradycji attalidzkiej) i dlatego pewien typ monety przypisał innemu władcy. Kleiner uznał, że są to monety typowo attalidzkie (ze względu na motyw cistophoroi) ale datowane na ok 150 aC. Adams połaczył to w ten sposób, że owszem jest to starszy stempel ale wynika to z tego, ze po prostu w okresie rewolucji mincerze nie mając wypracowanego odpowiedniego stempla czy to sami czy to zmuszeni przez stronników Aristonikosa, sięgnęli po stary zużyty stempel i lekko go jedynie zmodyfikowali dodając imię Aristonikos zamiast Eumenes (III), co szybko naprawiono. Aristonikosowi zależało na czasie bo potrzebował szybko sfinansować swoje działania. Argumentacja jaką przedstawił Adams mnie przekonuje, zgrywa się z moim wyobrażeniem o trudnych początkach przewrotów.

Zapraszam oczywiście do dyskusji.

¹ Wellejusz Paterkulus, Historia rzymska ks 2,4.1

² Justynus, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa, ks 36.4

³ Florus, Zarysu dziejów rzymskich 1.35

⁴ Strabon, Geografia 14.1.38

⁵ D. Potter, Where did Aristonicus Revolt Begin? [w:] Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik t.74 1988, p. 293-295

⁶ J. P. Adams, Aristonikos and the Cistophoroi [w:] Historia: Zeitschrift fur Alte geschichte t.29 z.3 1980 p. 302-314

⁷ D. Kienast, Eine Silbermunze aus der Zeit des Aristonikoskriegs [w:] Historia: Zeitschrift fur Alte geschichte t.26. z.2 1977, p. 250-252

⁸ F.S. Kleiner, S.P. Noe, The Early Cistophoric Coinage [w:] Numismatic Studies /Nowojorskie towarzystow numizmatyczne/ t.14 1977