[HB] Kijów 1920

[bavarsky]

Nie mam w zwyczaju pastwienia się nad autorami książek, a zwłaszcza gdy są to osobistości świata nauki. Jednak nad pewnymi kwestiami trudno mi przejść obojętnie.

Tak właśnie jest w przypadku pozycji Lecha Wyszczelskiego, Kijów 1920, Warszawa 2008.

By wyjaśnić swoje motywy posłużę się konkretnymi fragmentami z niniejszej pracy.

[1] "O ile przygotowania strony polskiej do ofensywy przebiegały na ogół planowo, to niespodziankę szykował przeciwnik. Podjął on bowiem jeszcze przed rozpoczęciem natarcia przez Polaków decyzję o stopniowym wycofywaniu na wschód swych oddziałów pierwszorzutowych. Sugerować to mogło, że Jegorow chce uchylić się od walki, by ochronić swe siły żywe, nie troszcząc się zbytnio o utratę terenu. Dowódca 12. Armii Mieżeninow podjął decyzję o wycofaniu z pierwszej linii frontu najlepszych formacji i zastąpieniu ich słabymi siłami przesłaniania.[...]...58 Dywizję Strzelców wycofano i koncentrowano w rejonie Żytomierza.[...]Osłonę frontu przejęła natomiast słaba liczebnie 17 Dywizja Jazdy...[...] Oznaczać to mogło, że przeciwnik zdołał rozszyfrować kierunek polskiego głównego uderzenia [sic!]" [w:] Wyszczelski L., Op. cit., s. 79.

Zaskoczenie XII armii polskim uderzeniem było całkowite. Gdyby zaś Jegorow, a zwłaszcza dowódca XII armii, zdawali sobie sprawę z czynionych przygotowań przez Piłsudskiego, nie doszło by do rozkładu linii komunikacji na tak wielką skalę. Gdy łączność "padła" załamała się koordynacja działań, wszelkie wyprowadzane kontruderzenia były rozbijane, a potencjalne "twory" które mogły zagrozić naszym liniom, tłumiono u źródła.

Poniższy cytat z opracowania gen. Kutrzeby najlepiej to ilustruje:

"Ofensywa polska zaskoczyła XII armię całkowicie. Porozbijane wojska odpływały bezładnie, stawiając tylko lokalny opór nie jako część zorganizowanej obrony terenu, lecz jako doraźne zarządzenia, płynące z decyzji niższych dowództw. Dowództwo XII armii o zakresie klęski poniesionej w dniach 25-27 kwietnia dostarczonych wiadomości w dniu 28 kwietnia jeszcze nie posiadało, sądząc np., że Bedyczów i Koziatyn są jeszcze w rękach sowieckich.[sic!]" [w:] Kutrzeba T., Wyprawa Kijowska 1920 roku, Warszawa 1937, s. 101.

Zresztą generał Julian Stachiewicz w opracowaniu: "Działania zaczepne 3. armii na Ukrainie", Warszawa 1925, ujął praktycznie identyczną ocenę.

Kutrzeba w powyżej przytoczonym fragmencie, nie wspomina jednak o kilku istotnych szczegółach, ważnych z punktu oceny książki Lecha Wyszczelskiego.

Nie odpowiada on na pytanie dlaczego w pierwszych godzinach trwania operacji ukraińskiej nacierające oddziały wojska polskiego, w tym konkretnym przypadku Grupy gen. Śmigłego, nie napotkały na swojej drodze oddziałów 58 DS? tj. dlaczego bolszewicy wycofali tę jednostkę z pasu swojej obrony?

Otóż wycofanie niektórych formacji taktycznych wynikało nie jak sugeruje Wyszczelski -z uchylenia się od walki- a z bardziej prozaicznej przyczyny.

Wspomniana, 58 DS, którą to dowodził Paweł Efimowicz Kniagnickij, wycofana została do Żytomierza w dniach 15-16 kwietnia 1920 r. z pozycji które zajmowała od początku tego miesiąca tj. rejonu Zawihla nie z powodu jak sugeruje Wyszczelski; uprzedzenia uderzenia WP, a z bardziej prozaicznej kwestii... uzupełnień i reorganizacji.

Oddziały polskie dokonywały od początku kwietnia szeregu penetracji linii bolszewickich, zadając ciągłe straty wojskom pierwszej linii, w tym 172 BS /58 DS która dnia 9 kwietnia zajmując lewe skrzydło, została wyparta ze swoich pozycji i ze stratami [utrata m.in. 2 dział] cofnęła się do folwarku Osicze i Prutowki. Tego samego dnia sztab dywizji wysłał depeszę do XII armii, podając w niej: "katastroficzne [katastrofalne] położenie dywizji spowodowane polskim atakiem na lewym skrzydle i zupełne wyczerpanie rezerw zużytych do odparcia wcześniejszych ataków na prawym skrzydle dywizji."

Pas linii obrony, wycofywanej 58 DS, poczęła zajmować I brygada UCzAH. Co ciekawe przy dywizji znajdował się 9 oddział lotniczy dowodzony czasowo przez Olerowa. 17 kwietnia przejęto nadany przez 58 DS do sztabu XII armii (oraz 47 DS i 17 DK) meldunek z rozpoznania lotniczego przeprowadzonego na dzień wcześniej na trasie: Żytomierz-Glisk-Kikowo-Rohaczew. W rejonie Kikowa zauważono około 10 łódek na rzece, w rejonie Rohaczewa około 15 podwód w marszu na Urły, a ...na pozostałych odcinkach nic zasadniczo ważnego nie zauważono.

Było to niezwykle ważne stwierdzenie jak podaje Grzegorz Nowik- ponieważ już od tygodnia trwała koncentracja oddziałów polskich do ofensywy na Kijów, nie rozpoznana dotąd jak widać przez nieprzyjacielski zwiad powietrzny.

Kolejnym nietrafionym sformułowaniem Lecha Wyszczelskiego, jest to że według niego bolszewicy szykowali poprzez wycofywanie powyższych swoich wojsk "niespodziankę" m.in. oddziałom grupy Śmigłego -zakładając niesłusznie że strona polska nie pozna się na tych manewrach...

Otóż, nie dostrzegł on, że np. o wycofaniu 58 DS wiedziano w naszym sztabie począwszy od dnia 17 kwietnia! Toż dlatego aby ją dopaść część jednostek 1 Dywizji Piechoty Legionów zmotoryzowano [grupa Dąb-Biernackiego].

Ot tyle na dzisiaj.

Pozdr.

B.

Edytowane 22 Grudzień 2010 przez bavarsky

[bavarsky]

Wybaczyć proszę tylko chaotyczny styl. Choroba trochę mnie poskładała.