Akcja na "Palmiry"- 20/21.08.1943 r.

[Albinos]

Akcja wspominana już w temacie dt. Zdzisława Zajdlera "Żbika". Przeprowadzona przez OD "A" w nocy z 20/21 sierpnia '43, miała na celu likwidację niemieckiej wartowni w Palmirach. Zgodnie z planem udział w niej wziąć miało 23 ludzi (2+21, trzy grupy uderzeniowe po 5 ludzi, 2 ubezpieczenia po 3 ludzi i dwóch do pilnowania samochodów- ciężarowego Forda i osobowego Opla). Do dyspozycji mieli 6 Thompsonów, 23 pistolety, 25 granatów, 10 filipinek, 3 pary nożyc saperskich, 5 latarek i busolę. Jeszcze zanim doszli na skraju lasu w Pamirach (wyznaczone na 22:30), doszło do wypadku, w wyniku którego śmierć poniosło dwóch żołnierzy OD "A" ("Barski" NN i Andrzej Gluziński "Tomasz") a jeden został ranny (Andrzej Jaster "Bekas"). Po tym wypadku akcja została odwołana przez obserwatora z ramienia Komendy Okręgu, którym był Edward Paszkowski "Wiktor" (Komendant Podokręgu Śródmieście, został wcześniej upoważniony przez "Andrzeja", wówczas jeszcze d-cę OD "A", czy raczej Grupy "Andrzeja", aby w razie czego podjąć ostateczną decyzję co do przebiegu akcji, choć całością dowodził "Stasinek"; w akcji brał udział jeszcze Jerzy Trószyński "Onufry", Komendant Podokręgu Żoliborz i Zdzisław Czajkowski "Olek", komendant Podokręgu Wola). Po akcji przeprowadzono śledztwo, mające ustalić, co tak naprawdę się stało. Według ustaleń Stanisława Sosabowskiego "Stasinka" kolejność żołnierzy na szosie (chwilę przed wypadkiem), którą się przemieszczali, była następująca:

1. "Fred" Ż [stanisław Leśkiewicz]

2. "Kazik" Ż [Kazimierz Jakubowski]

3. "Staszek" Ż [stanisław Sosabowski]

4. "Onufry" [Jerzy Trószyński]

5. "Marek" [bohdan Ostrowski]

6. "Olek" [Zdzisław Czajkowski]

7. "Andrzej" Ż [Andrzej Englert?]

8. "Tor" Ż

9. "Wojtek" Ż

10. "Bekas" Ż [Andrzej Jaster]

11. "Socha" Ż [Jan Bagiński]

12. "Antek" Ż [Antoni Wojciechowski]

13. "Janusz" Ż [Janusz Płachtowski]

14. X Wola

15. X Wola

16. X Wola

17. "Tomasz" Ż [Andrzej Gluziński]

18. "Barski"

19. X

20. X

21. X

22. X

23. "Żbik" [Zdzisław Zajdler]

I teraz tak: literka "Ż" przy nazwiskach to oznaczenie przynależności do grupy żoliborskiej. Jako "X" oznaczeni zostali nieznani "Stasinkowi" żołnierze z Woli. Wśród nich był na pewno Jan Matysiak "Siennicki".

Co do kwestii, nad którymi warto się zastanowić. Przede wszystkim kolejność na krótko przed wypadkiem. Zeznania, którymi dysponujemy, nie do końca pokrywają się z tym, co zaprezentował "Stasinek". Zwłaszcza raport "Żbika" trochę nam burzy ten obraz. Według syna gen. Sosabowskiego, bratanek "Andrzeja" miał być na końcu, zaś sam "Żbik" twierdził, że kursował cały czas wzdłuż szeregu a w momencie strzału był na początku. Do tego porównanie zestawienia z początku i z końca, wyraźnie pomieszane. Ile osób z Woli było i kto to mógł być. I jeszcze sprawa szersza, czyli udział "Wiktora" w akcji, jego decyzje, jak postrzegał to "Stasinek", "Radosław" (sic!, ale to w ogóle nadaje się na osobny temat- stosunek i zależności KeDywu OW AK względem KeDywu KG AK i KO) czy też "Andrzej". Tak więc jest tego trochę. Stopniowo będę wrzucał kolejne porcje informacji, chyba że wcześniej znajdzie się ktoś chętny podjąć dyskusję

[Albinos]

Zanim przejdziemy do samego omawiania akcji spis dokumentów, które warto poznać:

1. Plan akcji zdobycia i zlikwidowania wartowni Palmiry [Archiwum Józefa Rybickiego; AAN, zespół Antyk, sygn. 228/26-4]

2. Meldunek Stanisława Sosabowskiego "Staszka", d-cy akcji [AJR; AAN, zespół Antyk, sygn. 228/26-3, k. 17. 18; ZSBN WBBH, sygn. III/22/8]

3. Raport Zdzisława Zajdlera "Żbika" [AJR; AAN, zespół Antyk, sygn. 228/26-3, k. 58]

4. Meldunek Stanisława Budkiewicza "Budrysa" [AJR; AAN, zespół Antyk, sygn. 228/26-3, k. 59]

5. Meldunek Edwarda Paszkowskiego "Wiktora" [AJR]

6. Meldunek Antoniego Wojciechowskiego "Antka II" [AJR]

7. Meldunek Jana Matysiaka "Siennieckiego" [AJR]

8. Zeznania Andrzeja Jastera "Bekasa" i Stanisława Czechowskiego "Puchego" [AJR]

9. Meldunek NN [AJR]

10. Meldunek Andrzeja Rybickiego "Andrzeja"- d-cy OD "A" [AJR; AAN, zespół Antyk, sygn. 228/26-3, k. 19]

Wszystkie te dokumenty zostały opublikowane w: Oddział Dyspozycyjny "A" Warszawskiego KeDywu. Dokumenty z lat 1943-1944, red. H. Rybicka, Warszawa 2007, s. 82-96. Z kolei Archiwum Józefa Rybickiego dostępne jest w Gabinecie Rękopisów BUWu.