Artyleria batalionowa roku 1812

[bavarsky]

Kiedy Austria w 1753 r., zaadaptowała 3-funtową armatę systemu Lichtensteina, nikt nie przypuszczał, że w 1812 roku to właśnie działa M1753; 3-funtowe stanowić będą trzon artylerii w regimentach pieszych, głównych korpusów Wielkiej Armii.

Historia służby dla Francji 1753'trójki jest długa i zaszczytna.

Gribeauval, dopiero po śmierci swojego głównego antagonisty w roku 1776 tj. syna Valliere, Józefa-Florenta, który to miał w zwyczaju torpedowanie wszelkich starań Gribeauvala o wprowadzenie reform w artylerii podług pruskich czy austriackich wymogów, a następnie podług swojego systemu tj. zwanego później systemem Gribeauvala, wymógł już jako Główny Inspektor Artylerii zmiany, w przestarzałym systemie, roku 1732.

Szczegółowa analiza funkcjonowania systemu Gribeauvala, czy zwłaszcza roku XI jest konieczna, lecz nie w tym temacie, a raczej w osobnym poświęconym temu zagadnieniu artykule.

Wracając do historii armaty M1753.

W 1792 roku, Francuskie Zgromadzenie Narodowe poczyniło kroki celem wprowadzenia do uzbrojenia tworzonych wojsk, austriackich armat, 3, 6 i 12 funtowych modelu M1753. Niniejsze działo było osadzone na lawecie M1753, oraz przodku M1770. Kolejno wprowadzono szereg pruskich 10 funtowych haubic M1792, osadzonych na lawecie i przodku pruskim M1768.

Do powyższej całości dochodziły naturalnie armaty M1765 Gribeauval, 4 i 12 funtowe, oraz haubice 6 funtowe tegoż samego modelu.

Dekretem z 9 czerwca 1809 r. [1], tj. po modyfikacji z 1807, systemu roku XI, na główne uzbrojenie artyleryjskie batalionów francuskiej piechoty, wyznaczono działa, Austriackie M1753; 3-funotwe, oraz M1765 Gribeauvala; 4-funtowe.

[Typ Działa] / [Laweta] / [Przodek działa]

1) M1753 3-funt. / M1753 / M1770

2) M1765 4-funt. / M1792/ M1792 4-funtowy.

W 1811 roku, 4-funtówki M1765 przeznaczono wyłącznie dla piechoty Gwardii, natomiast całą resztę M1753 przyporządkowano w następujący sposób:

I Korpus [1.-5. dywizje]

64 [armat batalionowych M1753]

II Korpus [6., 8., 9. dywizje]

34

III Korpus [10. i 11. dywizje]

34

IV Korpus [13. i 14 dywizje]

34

IX Korpus [12. dywizja francusko-holenderska]

8

XI Korpus [30. i 31. dywizje]

28

Razem: 202

W korpusach V, VI, VII, VIII, X, czy Austriackim, gros armat batalionowych stanowiły Pruskie 3-funtówki , Saksońskie 4-funtówki, w VIII Westfalskim korpusie, znajdowały się najprawdopodobniej armaty batalionowe Hessen-Cassel M1803, oraz Bawarskie 6-funtówki .

Niebawem, zdjęcia i inne dane metryczne zapodam.

Zapraszam do dyskusji.

Pozdr.

B.

--------------------

[1] Pelet, Memoires la Guerre en Allemagne, de avec les Operations Particulieres des Corps D?itaile, de Pologne, de Saxe, de Naples et de Walcueren, Paris 1825, Tom III, s. 429-430, zaznacza jednak że dekret wprowadzono w życie dopiero z dniem 23 sierpnia 1809 r.

[Kadrinazi]

To ja zacznę pytaniem - przypominam że jestem słabo już zorientowany w temacie, więc proszę nie bić za naiwność pytania. Piszesz Marcinie o tych działach jako 'batalionowych', ale na jakim tak naprawdę szczeblu były one przyporządowane? Były pod komendą dowódcy regimentu czy brygady w danej dywizji? W toku bitwy dowodził nimi dowódca artylerii korpusu czy też oficer komenderujący daną jednostką?

Jak przez mgłę kojarze sytuację spod Austerlitz, gdy jeden z brygadierów (nie pomnę dywizji, acz był to niemal na 100 % korpus Soulta) 'zaanektował' baterię kilku (chyba 4 dział) które były jedynymi dostępnymi w tym momencie dla całej dywizji, nakazał je nabić jakąś diabelską mieszanką siekańców i strzelać do piechoty rosyjskiej. Co prawda działa po takiej kuracji nie nadawały się do użytku, ale rosyjscy piechurzy zostali odparci. Oczywiście jeżeli wszystko poplątałem to przepraszam...

[bavarsky]

Odnośnie, pierwszego, a nurtującego ciebie pytania o szczebel przyporządkowania dział batalionowych w polu, a następnie stosownego nimi komenderowania, tj. przez kogo?

Otóż, w armii francuskiej artyleria batalionowa została zawieszona po Wojnie Siedmioletniej, tj. przestała istnieć. [1] Po wybuchu rewolucji francuskiej, i w następstwie toczonych wojen z krajami ościennymi, Francja zmuszona została do powołania ogromnych mas świeżego rekruta.

Carnot który nadzorował procesy twórcze, nowych armii, rozumiał że do prowadzenia efektywnego natarcia ze strony młodej piechoty, potrzeba jest użyć bliskiego artyleryjskiego wsparcia ogniowego tj. lekkich armat 3, 4 funtowych, których donośność skuteczna była z rzędu 700-800 metrów.

Prowadzenie ognia z użyciem takich armat nie stwarzało kłopotu z mobilnością batalionu na polu bitwy, a jednocześnie mogło skutkować polepszeniem morale wśród atakującej piechoty, oraz przyczynić się do szybszego i bardziej skutecznego złamania oporu wroga.

Całość tj. artyleria batalionowa została zawieszona ponownie w 1798 r. Powrotne wejście owej broni na piedestał wojny miało miejsce właśnie w roku 1809.

Dlatego przedstawiony przez ciebie fragment z pola bitwy pod Austerlitz, Michale, tyczył regularnej kompanii, pułku artylerii pieszej. (Postaram się szerzej ten fakt opisać).

Napoleon uważał że zarówno zaprawieni w bojach weterani jak i nowo powołani rekruci winni posiadać pod swoją komendyrą bliskie wsparcie artylerii.

Armaty 3-funtowe M1753, były bronią zdobytą głównie podczas kampanii 1805 r., tj. gros tych dział pochodził z wiedeńskiego arsenału.

Kto więc nimi dowodził?

W polu dowodzenie artylerią batalionową było w gestii szefa baonu. Artyleria postępowała wraz z nacierającym baonem, wraz ze zbliżeniem się na odległość do 100 kroków, ładowano kartacze.

Całość została dokładnie opisana we Francuskim Reglement de L'Infanterie du 1776.

Na koniec wypada wspomnieć, że Prusacy w 1807, Austriacy w 1808, zarzucili artylerię batalionową, natomiast Rosjanie regimentową w tym samym roku co Austriacy. (odnośnie Rosjan, tj. artylerii pułkowej szerzej niebawem opiszę)

Pozdr.

B.

----------------------

[1] Tzw. canon a la suedois, były używane w armii Francuskiej od roku 1740, następnie 20 stycznia 1757 zastosowano nowy ordonans, bardzo zbliżonego do pruskiego określonego 11 sierpnia 1741 roku.

[Kadrinazi]

To mi rozjaśniło w głowie, wielkie dzięki Marcinie. Czyli na dobrą sprawę możnaby upatrywać historycznego źródła takiego wykorzystania artylerii w XVII-wiecznej Szwecji, gdzie Gustaw II Adolfa wprowadził słynne działka regimentowe, przejęte potem przez liczne armie europejskie, włącznie z armią francuską.

[harry]

Kiedy Austria w 1753 r., zaadaptowała 3-funtową armatę systemu Lichtensteina,

Przyznam się, że nie bardzo rozumiem w jaki sposób Austria mogła zaadoptować swoją własną armatę. Reforma artylerii austriackiej odbywała się pod komendą właśnie Lichtensteina, który postanowił zmniejszyć ilość używanych wagomiarów dział, a przede wszystkim ilość używanych lawet. Jako armatę regimentową (batalionową) wybrano tzw. lekką armatę 3 funtową. Gribeauval brał czynny udział w tych reformach, gdyż był w owym czasie oficerem w służbie austriackiej. Odszedł z niej w roku 1762 po poddaniu Świdnicy, gdzie był dowódcą artylerii.

Kolejno wprowadzono szereg pruskich 10 funtowych haubic M1792, osadzonych na lawecie i przodku pruskim M1768.

10 funtowe haubice, to już artyleria ciężka, ni jak nie pasuje do regimentówek. W armii pruskiej regimentowe były 7 funtowe haubice, używane w batalionach grenadierskich.

Co do dowodzenia/dyspozycji. Działa regimentowe, w sposób opisany przez Bavarsky'ego były używane w taktyce linearnej. Wypełniano nimi interwały pomiędzy batalionami. O ile się nie mylę, w epoce armii cesarskiej nastąpiło odejście od tego na rzecz formowania dużych baterii założonych z dział różnych pułków / batalionów, a związane to było ze zmianą taktyki (uderzenie zwartą kolumną) która wymagała odpowiedniego 'zmiękczenia' przeciwnika. Oczywiście, w małych potyczkach, starciach regimentówka była pod ręką szefa batalionu.

wraz ze zbliżeniem się na odległość do 100 kroków, ładowano kartacze. Całość została dokładnie opisana we Francuskim Reglement de L'Infanterie du 1776.

Nie znam francuskiego reglementu, ale 100 metrów, to odległość na rzetelny strzał muszkietu, działa są już niepotrzebne. Zasięg kartacza to zdaje się 300 - 400 kroków (200 - 250) metrów, a na tej odległości strzał muszkietowy był już mało skuteczny, i wydaje się oczywistym dystansem do użycia kartacza.

Na koniec wypada wspomnieć, że Prusacy w 1807, Austriacy w 1808, zarzucili artylerię batalionową,

Jesteś pewny ? Oglądałem parę razy szańce wykonane w 1813 roku dla batalionu piechoty, wyglądają tak jakby miał się tam zmieścić batalion i dwa, niewielkie 3 - 6 funtowe, działa (a barbette).

[bavarsky]

10 funtowe haubice, to już artyleria ciężka, ni jak nie pasuje do regimentówek. W armii pruskiej regimentowe były 7 funtowe haubice, używane w batalionach grenadierskich.

Odnośnie owych haubic, to zapodałem jedynie że Zgromadzenie Narodowe poza lekkimi 3 funtówkami, również wprowadziło inną broń, na kanwie zapotrzebowania wojennego. Nie miałem jednak na myśli pisząc o owych ciężkich działach (wspomniałem jeszcze o 12 funtowych), że są bronią lekkiej piechoty [sic!] ot źle sformułowałem wypowiedź. Dobrze że zwróciłeś uwagę, bo temat jest o lekkiej artylerii batalionowej.

Odnośnie, dat kiedy dane państwa zniosły swoją artylerię lekką w baonach, zapodałem je z opracowania:

Dawson A.,L., Dawson P.L., Summerfield S., Napoleonic Artillery, Crowood Press 2007, s., 273-274.

Być może Prusacy, podczas wojny wyzwoleńczej w 1813 r., powrócili do lekkich armat batalionowych? Nie wiem nie jestem ekspertem od tej armii.

Pozdr.

B.

Edytowane 3 Maj 2010 przez bavarsky

[Krzysztof63]

Prusacy po 1808 r. nie wrócili już do koncepcji artylerii regimentowej. Artyleria była zorganizowana w osobne kompanie, składające się z sześciu sześciofuntówek i dwóch haubic siedmiofuntowych. Trzyfuntowych armat w ogóle nie używano, gdyż w czasie kampanii 1809 - 1812 wykazały się nikłą przydatnością. Być może gdzieniegdzie w garnizonach zachował się takie działa, ale pamiętać trzeba, że Francuzi bardzo skrupulatnie ograbili swego sprzymierzeńca ze wszystkiego, co dało się ukraść.

[bavarsky]

Bardzo dziękuję Krzysztofie za wyjaśnienie.

Pozdr.

Marcin