Rosja XVIII/XIX wieku

[bavarsky]

Natan Ejdelman powołując się na słowa Katarzyny II, w biografii Pawła I wspomina: „Cesarstwo rosyjskie – zanotuje Katarzyna w ważnym tajnym dokumencie – jest tak ogromne, iż oprócz władcy absolutnego każda inna forma rządów jest dlań szkodliwa, gdyż każda z nich powolniejszą jest w wykonaniu.” [1]

Powyższe słowa idealnie wpasowują się w poniżej zaprezentowany przeze mnie przykład:

11 grudnia 1796 roku w irkuckich cerkwiach zaczęto bić w dzwony a w sukurs tej istnej kakofonii wystrzelono z nabitych armat. Całemu temu zamieszaniu był winien posłaniec, który odległość 6 tys. wiorst od stolicy nad Newą do miasta nad Angarą pokonał w ciągu 34 dni.

Oznajmił on wszem i wobec, Katarzyna II nie żyje, niech żyje Paweł I, cesarz!

Przez ponad miesiąc to miasto położone na dalekiej Syberii, żyło podług władzy zmarłej Katarzyny II… Kamczatka dowie się o nowinie dopiero na początku roku 1797.

Przestrzeń i czas. W Rosji XVIII/XIX wiecznej słowa te są podstawą czegokolwiek tj. władzy, ekonomii, informacji itp.

Przecież od czasów najdawniejszych aż do pierwszych parowozów maksymalną szybkość poruszania się człowieka określała szybkość dobrego konia lub trójki, powozu: wynosiła ona około 20km/h na krótkich dystansach i jeszcze mniej na długich, kiedy wirosty trzeba przemierzać przez wiele godzin.

Do 1796 roku Rosja była krajem ogromnym i powolnym. Dopiero od czasów Pawła I, feldjegry, mianowani urzędnicy, jeneralicja i inni dostojnicy pędzili „na złamanie karku”, by tylko wykonać rozkaz „Tyrana”.

Wcześniej obowiązywała zasada: im ważniejsza osoba, tym wolniej się poruszała. Dla przykładu nowo mianowany wojewoda Jakucka, jechał do tegoż miasta z Moskwy, równo trzy lata! Nie spiesząc się, przeczekując roztopy i silne mrozy.

Rok przed śmiercią Katarzyny II, te ogromne przestrzenie cesarstwa zamieszkiwało 18,7 milionów „dusz” męskich, a ogólną liczbę poddanych szacowano podwójnie na ok. 37,4 do 40 milionów Rosjan, z których jedna trzecia przypadała na nieczarnoziemną Rosję środkową, wielu na gubernie zachodnie i południowo-zachodnie, lecz im dalej na południe, a zwłaszcza na wschód, tym bezludnie, tym przestronniej.

Na całą Syberię, mawia rosyjski historyk Kłoczkow, jeżeli zsumować „dusze” dwóch gigantycznych guberni tj. tobolskiej i irkuckiej, podwoić, dodać koczujące „kibitki” rdzennej, miejscowej ludności, z trudem doliczyć można było miliona. [2]

Pozdr.

B.

------------------------------------

[1] Ejdelman N., Paweł I czyli śmierć tyrana, Warszawa 1990, s. 12.

[2] Kołczkow M. W., Oczerki prawitielstwiennoj diejatielnosti wriemion Pawła I, S Petersburg, 1916, s. 416.