Ciekawostki wyborcze II RP

[arnold]

Jak już pisałem w wyborach parlamentarnych w roku 1928 listy niemieckie największy wzrost poparcia w porównaniu do roku 1922 uzyskały w województwie śląskim. W roku 1922 Blok Mniejszości Narodowych uzyskał w województwie śląskim 100 517 (28,4%) głosów, natomiast w roku 1928 było to już 175 113 głosów (31,1%). Sytuacja bardzo różnie wyglądała jednak w różnych powiatach. Były takie powiaty gdzie poparcie dla list niemieckich zmalało a były i takie gdzie wzrosło ponad dwukrotnie. Warto również wspomnieć o frekwencji. W roku 1922 była ona dość niska natomiast w roku 1928 jedna z najwyższych w Polsce. Z pewnością miało to duży wpływ na wyniki wyborów. Wybory w roku 1922 odbywały się w tuż po plebiscycie, III powstaniu śląskim i podziale Górnego Śląska. Osoby popierające Niemcy z pewnością musiały być rozczarowane i stąd ich absencja w wyborach. Z pewnością jednak sukcesu Niemców nie można wyjaśnić jedynie wyższą frekwencją. Złożyło się na to więcej czynników ale nie chcę o tym w tym miejscu pisać. Żeby obraz wyborczy był do końca jasno trzeba jeszcze napisać, że w roku 1922 Żydzi popierali w wyborach listę BMN czyli w praktyce niemiecką. Natomiast w roku 1928 Żydzi wystawili własną listę wyborczą pod nazwą Zjednoczenie Żydowskie w Małopolsce.

Szczegółowe wyniki BMN w poszczególnych powiatach w roku 1922 wyglądały następująco:

Królewska Huta miasto frekwencja 70,7% 16 668 (63,6%) głosów na BMN

Świętochłowicki frekwencja 81,0% 16 136 (29,2%)

Lubliniecki frekwencja 53,2% 1567 (18,3%)

Tarnogórski frekwencja 63,4% 4571 (27,5%)

Katowice miasto frekwencja 63,5% 9829 (64,8%)

Katowicki frekwencja 69,8% 24 698 (31,2%)

Rudzki frekwencja 71,3% 2837 (14,3%)

Cieszyński frekwencja 65,7% 2998 (13,8%)

Bielski frekwencja 82,6% 7818 (31,0%)

Pszczyński frekwencja 63,2% 5718 (13,9%)

Rybnicki frekwencja 58,8% 7677 (17,0%)

Z kolei w roku 1928 frekwencja i poparcie dla list niemieckich wyglądały następująco:

Królewska Huta miasto frekwencja 95,1%19 892 (51,5%)

Świętochłowicki 92,5%34 248 (35,5%)

Lubliniecki 92,2% 6476 (38,6%)

Tarnogórski 93,6% 10 216 (37,1%)

Katowice miasto 92,8% 24 424 (41,5%)

Katowicki 94,6% 30 453 (29,9%)

Cieszyński 88,0% 2691 (8,1%)

Bielsko miasto 78,0% 4659 (44,1%)

Bielski 86,6% 2886 (11,0%)

Pszczyński 92,3% 16 628 (25,0%)

Rybnicki 92,7% 22 540 (26,1%)

Dodatkowo Zjednoczenie Narodowe Żydowskie w Małopolsce zdobyło w województwie śląskim 3326 (0,6%) głosów z czego najwięcej w Bielsku 1352 (12,8%)

[arnold]

Jedyne w pełni demokratyczne a jednocześnie obejmujące cały obszar II RP wybory parlamentarne odbyły się w Polsce w roku 1922. Opracowałem mapę pokazująca wyniki tych wyborów. Ugrupowania startujące w wyborach podzieliłem na trzy grupy. Do pierwszej zaliczyłem polskie ugrupowania centroprawicowe, do drugiej polskie ugrupowania lewicowe a do trzeciej ugrupowania mniejszości narodowych bez względu na to czy były to ugrupowania prawicowe czy lewicowe. Do ugrupowań centroprawicowych zaliczyłem takie ugrupowania jak: PSL „Piast”, Związek Rad Ludowych, Narodową Partię Robotniczą (chadecja), Chrześcijański Związek Jedności Narodowej (Blok wyborczy z przewagą endecji), Polskie Centrum i Centrum Mieszczańskie. Do ugrupowań lewicowych zaliczyłem PPS, PSL „Wyzwolenie”, Związek Proletariatu Miast i Wsi (komuniści), Unię Narodowo-Państwową, PSL „Lewicę” i Chłopskie Stronnictwo Radykalne. Kolorem niebieskim zaznaczyłem powiaty w których zwyciężyły ugrupowania centroprawicowe przy czym jeżeli większość głosów centroprawicowych przypadła na ChZJN zaznaczyłem taki powiat kolorem granatowym, natomiast jeżeli większość głosów przypadła na PSL „Piast” kolorem jasno niebieskim. Kolorem czerwonym zaznaczyłem powiaty w których zwyciężyły ugrupowania centrolewicowe przy czym jeżeli większość głosów lewicowych przypadła na lewicowe ugrupowania chłopskie powiat taki zaznaczyłem na pomarańczowe. Powiaty zaznaczone na czerwono to powiaty w których większość głosów lewicowych przypadła na PPS i komunistów. Powiaty w których zwyciężyły ugrupowania mniejszości narodowych zaznaczyłem na zielono. Jeżeli ugrupowania te zdobyły bezwzględną większość głosów (ponad 50%) powiat zaznaczałem kolorem ciemno-zielonym. Jeżeli natomiast była to większość względna (np. we Lwowie) zaznaczałem taki powiat kolorem jasno-zielonym. Problem wystąpił w przypadku Galicji Wschodniej dlatego, że wybory w roku 1922 zostały zbojkotowane przez większość ugrupowań ukraińskich. Dlatego w przypadku tego regionu oparłem się na wynikach wyborów z roku 1928 i myślę, że dość wiernie oddają one sympatie wyborców z tamtego regionu przynajmniej jeśli chodzi o podział na partie polskie i ugrupowania mniejszości narodowych. Mapa zawiera jeden błąd. W powiecie ostrzeszowskim jako jedynym w Wielkopolsce PSL „Piast” uzyskał więcej głosów niż ChZJN dlatego powiat ten powinien być zaznaczony kolorem jasnoniebieskim a nie granatowym. Najwyższy odsetek głosów na ugrupowania centroprawicowe padł w powiatach Kościan - 97,3%, Lubawa - 97,0%, Ostrów Wielkopolski - 95,1%, Jarocin - 95,0% i w mieście Poznaniu - 94,3%. Z kolei najwyższy odsetek głosów na ugrupowania lewicowe padł w powiatach Krasnystaw - 79,5%, Łuniniec - 79,3%, Janów Lubelski - 75,4%, Wołozyn - 75,2% i Krosno - 74,2%. Ugrupowania mniejszości narodowych najwieksze poparcie uzyskały na Wołyniu w powiatach: Krzemieniec - 89,7%, Horochów - 89,5%, Dubno - 88,5%, Kowel - 87,4%, Równe - 85,9%

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/4c988a4684f034c1.html

[arnold]

Bardzo interesujące są wyniki wyborów parlamentarnych z roku 1928 w województwie śląskim. Wybory te były swego rodzaju dogrywką plebiscytu (stąd między innymi bardzo wysoka frekwencja) i na ich podstawie można w przybliżeniu określić sympatie narodowościowe mieszkańców Śląska w tamtym okresie.

W poszczególnych powiatach wyniki te wyglądały następująco:

Królewska Huta miasto 40 755 uprawnionych do głosowania, 38 741 głosowało (95,1%), 146 głosów było nieważnych, głosów ważnych 38 595. Na listy polskie 18 323 głosy (47,5%), na listę niemiecką 19 892 głosy (51,5%), na listę żydowską 380 głosów (1,0%)

Świętochłowice 106 057 uprawnionych do głosowania, 97 079 głosowało (91,5%), 534 głosy były nieważne, głosów ważnych 96 545. Na listy polskie 62 292 głosy (64,5%), na listę niemiecką 34 248 głosów (35,5%), na listę żydowską 5 głosów

Lubliniec 18 391 uprawnionych do głosowania, 16 918 głosowało (92,0%), 166 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 16 752. Na listy polskie 10 274 głosy (61,3%), na listę niemiecką 6476 głosów (38,7%), na listę żydowską 2 głosy

Tarnowskie Góry 29 620 uprawnionych do głosowania, 27 713 głosowało (93,6%), 181 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 27 532. Na listy polskie 17 312 głosów (62,9%), na listę niemiecką 10 216 głosów (37,1%), na listę żydowską 4 głosy

Katowice miasto 63 816 uprawnionych do głosowania, 59 231 głosowało (92,8%), 355 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 58 876. Na listy polskie 33 689 głosów (57,2%), na listę niemiecką 24 424 głosy (41,5%), na listę żydowską 763 głosy (1,3%)

Katowice powiat 108 462 uprawnionych do głosowania, 102 195 głosowało (94,2%), 619 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 101 974. Na listy polskie 71 488 głosów (70,1%), na listę niemiecką 30 453 głosy (29,9%), na listę żydowską 33 głosy

Cieszyn 37 716 uprawnionych do głosowania, 33 195 głosowało (88,0%), 144 głosy były nieważne, głosów ważnych oddano 33 051. Na listy polskie 29 913 głosów (90,5%), na listę niemiecką 2691 głosów (8,1%), na listy żydowskie 447 głosów (1,4%)

Bielsko miasto 13 674 uprawnionych do głosowania, 10 672 głosowało (78,0%), 98 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 10 574. Na listy polskie 4360 głosów (41,2%), na listę niemiecką 4659 głosów (44,1%), na listy żydowskie 1555 głosów (14,7%)

Bielsko powiat 30 398 uprawnionych do głosowania, 26 331 głosowało (86,6%), 112 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 26 219. Na listy polskie 23 004 głosów (87,7%), na listę niemiecką 2886 głosów (11,0%), na listy żydowskie 329 głosów (1,3%)

Pszczyna 72 334 uprawnionych do głosowania, 66 955 głosowało (92,6%), 344 głosy były nieważne, głosów ważnych oddano 66 611. Na listy polskie 49 983 głosy (75,0%), na listę niemiecką 16 628 głosów (25,0%)

Rybnik 93 738 uprawnionych do głosowania, 86 878 głosowało (92,7%), 486 głosów było nieważnych, głosów ważnych oddano 86 392. Na listy polskie 63 829 głosów (73,9%), na listę niemiecką 22 540 głosów (26,1%), na listy żydowskie 23 głosy