Zawisza Rudy 1

Odnośnie gdybania. Litwa mając za plecami Krzyżaków i nieprzyjacielską (pewnie) Polskę na pewno nie byłaby w stanie pobić Moskwy. Po Grunwaldzie, gdy Krzyżacy byli osłabieni a Polacy byli "przyjaciółmi" tego nie zrobili. Prawdopodobnie ok. 1500-1550 r. Litwa byłaby rozerwana pomiędzy Moskwę i Polskę. Ok 1600-1630 roku popadła by Polska w zależność od Rosji. Sto lat by historia przyspieszyła. To właśnie dzięki temu ,że Polska współpracowała z Litwą można było zatrzymać Iwana Groźnego i osłabić Moskwę na początku XVII wieku. Zatrzymać Moskwę w latach 1632-34 i 1654-67. Gdy graniczyliśmy z państwami nam przyjaznymi, panował pokój .Państwo się rozwijało gospodarczo i demograficznie ,od (przynajmniej)Kazimierza Jagiellończyka w zasadzie do Batorego i dłużej. Dopiero przemarsze wojsk zaczęły niszczyć gospodarkę i wprowadzać chaos (zaczynając od początków XVII wieku i naszych Lisowczyków poprzez Moskali,Kozaków,Szwedów,Siedmiogrodzian, naszego bohaterskiego wojska i innych.) Co prawda Tatarzy działali cały czas, lecz nie powodowali w XV i XVI wieku załamania gospodarczego. Reasumując. Unia z Litwą odwlekła rozbiory o 100-120 lat. Wątpię , czy nasza szlachta nie będąc w Unii z Litwą inaczej by się zachowywała.

Jagiełło wprowadza odwód i zatrzymuje wroga. Wielki Mistrz atakuje odwodem. Litwini "nie czując na sobie" Niemców wracają. Wygrywamy- za duża przewaga liczebna wojsk polsko-litewskich.

Myślę, że przy wysokich umiejętnościach szermierzy i jakości materiału lepsza jest szpada. Trafisz dobrze raz i po przeciwniku. Szabla jest "wolniesza". Bogusław Radziwiłł pod Beresteczkiem używał podobno szpady w boju z Kozakami i Tatarami. A dobrym szermierzem był (jak i bogatym)i znał możliwości obu broni.

RON była państwem którym rządził król uzależniony od parlamentu. Zatem od funkcjonowania parlamentu zależała potęga państwa. Jeśli posłowie i senatorowie reprezentowali odpowiedni poziom wykształcenia i moralności, było w miarę dobrze (czasy Zygmunta Augusta, Stefana Batorego)Potem, niestety coraz gorzej.W czasach stanisławowskich dzięki zwróceniu uwagi na oświatę RON doczekała się już większej ilości światłych senatorów i posłów. Niestety za późno...Cytując Jana Zamoyskiego "Takie Rzeczypospolite będą, jakie młodzieży chowanie" pamiętajmy o tym i dziś. Za największy błąd w RON uważam brak zorganizowanej i ukierunkowanej oświaty obejmującej naród szlachecki.

Pewnie typowy przedstawiciel kultury (chłop czy mieszczanin) to niewiele. Wyobrażano sobie niezmierne bogactwa Wschodu, ale to była wiedza wysoce bałamutna. Wśród średniej szlachty chyba też nie było dużo lepiej. Domyślam się,że wyobrażenia o Wschodzie kształtowali kupcy handlujacy z Turkami czy Tatarami i wojskowi z nimi walczacy. Prawdziwych znawców Wschodu ze świecą szukać. Mało kto znał turecki.(np w 1621r. pod Chocimiem trudno było się porozumieć z Turkami, zresztą dlatego Jakub Sobieski nakazał synom uczyć się tego języka jako rzeczy w przyszłosci przydatnej, lecz był to wyjątek). Kulturę Wschodu przyjmowano w sposób bardzo powierzchowny (elementy ubioru,broń,ozdoby). Dla mężczyzn swoją oryginalnością, przepychem, bezwzględnością był dość atrakcyjny. Nie bez znaczenia była pozycja mężczyzny wobec kobiety . Który z nas by nie chciał mieć własnego haremu? Sobieski zresztą podobno miał w swoim Jaworowie. Dla kobiet zauważmy, Wschód nie był taką atrakcją. Nie wojowały, więc łupów nie zdobywały.Broń i konie mniej je interesowały. Bardziej atrakcyjny był Zachód , szczególnie Francja. Damy tam prowadziły salony, obyczaje wobec kobiet były delikatniejsze. Słowem, mogły wyjść z cienia męża. Nawiązywać romanse (w XVIII wieku wśród arystokracji.Oczywiście to ostatnie preferowały "szczególnie wyzwolone" damy. Większość bała się raczej Pana Męża). Dlatego modnisie ubierały się na wzór zachodni, nigdy wschodni. Eksponowały urodę:głębokie dekolty,nagie łopatki, które gorszyły moralizatorów. Wreszcie za przystojniejszych uważały białoglowy mężczyzn ubranych na wzór zachodni. Zatem mozna przyjąć, że orientalizm był preferowany przez mężczyzn. Natomiast białogłowy bardziej orientowały się na Zachód. Tak zostało zresztą kobietom do dziś.Jeśli wychodzą za mąż za obcokrajowcow to prawie nigdy za Chińczyków, Japończyków, Hindusów czy nawet Rosjan. Mężczyźni nie mają z tym raczej problemu. Istnieją zwiazki Polaków z Azjatkami, Rosjankami, Ukrainkami itd. Coś w tym chyba jest i dziś.

Ten film to jedna wielka mydlana tragedia. Najgorzej mnie denerwuje nie trzymanie się zupełnie realiów historycznych. Sobieski jeden z najbardziej wykształconych monarchów ukazany jako żołnierz-cham. Sama scena narady wojennej,gdzie jakiś mnich decyduje kto ma dowodzic to kpina. Od poczatku było wiadomo, że dowodzić bedzie monarcha ,który będzie w obozie(czytaj Sobieski).Zresztą autorytet wojskowy Sobieskiego był niepodważalny. Leopold ukazny jako kompletny idiota (nie przesadzajmy na polityce trochę sie znał i wiedział co potrafi Sobieski).Inna :Sułtan wysyła Kara Mustafę na Wiedeń (błąd miał zdobyć Wielki Waradyn, na Wiedeń poszedł niejako samowolnie). Jakbym bardziej się skupił, to pewnie znalazłbym więcej błędów. Fikcja filmowa tez powinna mieć ograniczenia. Zrobić w tych pieniądzach takie dziadostwo to zbrodnia.

Sarmatyzm należy uznać za ideologię stworzoną na potrzeby szlachty w RON. Działał on jako spoiwo narodu szlacheckiego. Łączył panów braci. Dowartościowywał ich. Był tym, czym dla starożytnych Greków przynależność do Hellady, dla Rzymian obywatelstwo,kult brytyjskiego stylu życia dla Anglików w XIX w.,nazizm dla Niemców. Jednym słowem pozwalał wywyższać się ponad inne narody. Rodził przekonanie,że reformy w ustroju idealnym są niepotrzebne. W konsekwencji w znacznej mierze przyczynił się do upadku RON

W latach 0k.1579-1621 RON była mocarstwem nr 5 w Europie po Francji,Turcji,Hiszpani,Cesarstwie. Moskwa,Szwecja czy Anglia były państwami zdecydowanie słabszymi. 1. Zamoyski rozbija państwo Michała Walecznego opierając władztwo o Dunaj 1600 r. 2. Polacy osadzają Dymitra na tronie w Moskwie,okupuja potem Moskwę. Ostatecznie potwierdzają swoją wyższość nad Moskwą w Deulinie. 3. Lisowczycy ratują Cesarstwo od kłopotów w 1620 r. 4. RON bieże na siebie ciężar wojny z Turcją, ostatecznie w 1621 broniąc się skutecznie. Skuteczna walka na wielu frontach z potężnymi państwami to przywilej mocarstwa. Niestety Gustaw Adolf znalazł receptę na armię RON i od jego czasów już nas Szwedzi bijali. Mocarstwem na większą skalę RON była do 1648 r. potem już tylko regionalnym do końca XVII w.

Film historyczny obok przedstawiania faktów, postaci itd. powinien oddawać klimat epoki. Są takie filmy,które mogą stanowić uzupełnienie wiedzy z zakresu obyczajów, zachowań ludzkich czy sposobu myślenia. Ważne by film był ciekawy,poruszał. Wymienię następujące filmy: 1 Róża i miecz (ciało i krew)- epopeja najemnicza z okresu wojen włoskich. Europa na przełomie średniowiecza i renesansu.Świat okrutny.Wyraziste postacie, zwłaszcza Martin (kapitalnie się uczy,przyswaja wiedzę wojenną), młody Arnolfini (renesans)kapitan ( super twardziel ze średniowiecza)i inni. 2. Germinal- film o górnikach w XIX wieku. Niezwykle barwne przedstawienie życia, strajk, anarchiści. 3. Królowa Margot -świat zbrodni i polityki we Francji XVI wieku. Obejrzenie tych pozycji więcej nam powie, niż zwykła lekcja historii. Takie filmy się po prostu zapamiętuje.

Szansa na zwyciestwo była. Choć było ono mało prawdopodobne gdyż -Mongołowie mieli przewagę liczebną i byli bardziej mobilni -większą dyscyplinę w armii -wieksze doświadczenie w dowodzeniu -narzucili swoją taktykę ale... ...można było się pokusić o zwycięstwo, gdyż w podobnych warunkach rycerstwo europejskie potrafiło pokonać przeciwnika walczacego dość podobnie np. bitwa pod Antiochią I krucjata Henryk musiał znać taktykę Mongołów, bo mu donieśli o niej rycerze z Małopolski. Powinien znać też przebieg bitwy pod Kałką (o Antiochi mógł nie słyszeć), gdzie Mongołowie nie byli w stanie zdobyć obozu wojsk ruskich (co zrobili dopiero używając podstępu). wnioski: 1. W otwartym boju zwycięstwo jest raczej niemożliwe 2. Należy bitwę prowadzić w oparciu o miasto i obronny tabor. 3. Zadać straty przeciwnikowi za pomocą łuczników i kuszników. Stosować zdecydowane, lecz na krótkiej odległosci wypady jazdy ( pod osłoną łuczników najlepiej) 4 Nie ufać w układy z Mongołami Wymęczeni i ze stratami Mongołowie mogli by "odpuścić" i się wycofać.

Dagobert to imię pochodzenia germańskiego. Wywodzi się z połączenia słów degr ("dzień") oraz beracht ("jasny, błyszczący"). Oznacza więc: "jasny jak dzień". Więc istnieje możliwość,że Mieszko był wodzem germańskim. Przodkowie Mieszka bynajmniej nie są pewni,gdyż Gall mówi o nich zdawkowo,być może specjalnie "wydłużył" czas panowania Piastów. Swoją drogą o Polanach nie mówią współczesne źródła. Więc istnienie tego "plemienia" też jest niepewne. Reasumując, Mieszko i jego kompani mogli przybyć jako drużyna (choćby przez Ruś), podporządkowali sobie ludność i utworzyli państwo.Mogli także być wezwani przez miejscowych do obrony i "już zostali". Co jest pewne Mieszko wiedział jak się rządzi i utrzymywał stosunki ze Skandynawią ( wydał tam swoją córkę).Oczywiście to tylko hipotezy.

Na ocenę Wazów na pewno wpływa ujemny bilans wojen, straty terytorialne i kryzys gospodarczy. W znacznym stopniu winę za to ponoszą Wazowie. Przede wszystkim zaniedbano oświatę. W kraju gdzie o najważniejszych sprawach decydowano na sejmach, wypadało zadbać o stan umysłowy braci szlacheckiej. Brak nowego spojrzenia na zmieniającą się rzeczywistość musiał doprowadzić do marazmu reformatorskiego. W konsekwencji: dyplomacja bez polotu, wojsko coraz bardziej odstające technicznie od czołowych armii europejskich, o tempie rozwoju gospodarczego szkoda mówić, skarb pusty. Pewne ruchy reformatorskie owszem były inspirowane przez dwór, lecz z reguły były one źle wprowadzane (ok 1607,1667). W zasadzie dziwię się zachowaniu Władysława IV (próba wojny z Turcją)czy Jana Kazimierza (elekcja vivente rege). RON nie była monarchią absolutną, a oni o tym zapominali. Władysławowi IV natomiast udała się reforma armii.

RON odgrywała pewną rolę w wojnie. W pewien sposób szachując Turcję czy Szwecję. W obu przypadkach wspierając Habsburgów. w 1635 r wyrażnie wykorzystano zaangażowanie Szwedów w wojnie 30-letniej. Można jednak odnieść wrażenie, iż nie zyskano wiele na tym konflikcie ( nie licząc chwilowych małych koncesji dla Wazów na Śląsku). Biorąc pod uwagę mocarstwową pozycję RON w tym rejonie można było się pokusić o większą aktywność dyplomatyczną. Można było zyskać jakieś nabytki terytorialne np. Prusy Książęce.

Zaspokoję trochę Twoją ciekawość Wołodia. Muszę stwierdzić,że kwestionowano ojcostwo Jagiełły. Nawet zebrała się komisja pod przewodnictwem Witolda, co badała sprawę niewinności królowej oskarżanej o zdradę. Sprawa dosyć głośna, ale nie znam szczegółów.

Myślę, że na unii skorzystały i Korona i Litwa. Ze wskazaniem na Litwę. Na plus 1.Uzyskała pomoc w walce z Zakonem, który jej bardziej zagrażał. 2. Przyjęła chrzest w obrządku katolickim (bez unii prawdopodobnie byłoby to prawosławie, co w konsekwencji ułatwiłoby wchłonięcie Litwy przez Moskwę) 3.Zabezpieczała granicę zachodnią przed Polską ( a były zakusy na Wołyń). 4.Wsparcie w wojnie z Moskwą i Tatarami. Potem i Szwedami. 5.Polskie osadnictwo na terenie Litwy, kultura, rozwój społeczny itd. Minus 1. Utrata terenów na rzecz Korony w 1569 r. 2. Mimo wszystko pewna zależność w polityce międzynarodowej (dotyczy obu stron) Korona 1. Zabezpieczenie granicy wschodniej. 2. Ekspansja bez wojny na wschodzie w roku 1569. 3. Wsparcie ze strony Litwy w walkach z Turkami, Szwedami i Kozakami Minus 1.Rozproszenie elementu polskiego na wschodzie. 2.Rezygnacja z aktywniejszej polityki na zachodzie. Ostatecznie wzrosła siła połączonych państw, dzięki czemu przetrwały one do roku 1795. Śmiem twierdzić, że bez unii Litwa by została wchłonięta przez Moskwę ( może już za Iwana Groźnego), a osamotniona Polska, niedługo potem.