Zawisza Czarny

Hugenoci to masz rację,a o Lisowczykach mam napisane: "książe siedmiogrodu ,Gabor Bethlen oblegał Wiedeń. Habsburgowie otrzymali pomoc od Zygmunta III Wazy, który wysłał oddział lisowczyków na terytorium siedmiogrodu, zmuszając Bethlena do odstąpienia od oblężenia"- Notatki z lekcji Małgorzataj Ciejka-Nowożytność

Tak mam w książce, na której bazuje moja nauczycielka. Dzięki za pomoc

Oto wypracowanie jakie mam napisać na lekcje histori, czy któryś z wybitnych znawców tego orkesu mógłby mi pomóc i wskazać zapewne liczne błędy mojej wypowiedzi. Z góry dziękuje. Rola religii w konfliktach XVI i XVII wieku W XVI wieku cała Europa była już kontynentem chrześcijańskim, zjednoczonym przynajmniej we wspólnej religii. Ten religijny spokój zaczęły burzyć wystąpienia religijnych reformatorów, którzy na nowo podzielili europę. Nowy podział był powodem do licznych konfliktów jakie wstrząsnęły europą XVI i XVII wieku. Kościół w ówczesnych czasach był ogromnie wpływową i bogatą instytucją wszechobecną w ówczesnym życiu. Wciąż bogacący się kościół uciskał swych wiernych nowymi podatkami jak np. świętopietrze, czy sprzedaż odpustów oraz wszechobecna dziesięcina. Kościół posiadający już liczne przywileje jak chociażby własne sądownictwo wciąż walczył o wpływy polityczne, wśród dostojników kościelnych szerzył się nepotyzm i symonia. Ludność nie była zadowolona z takiego stanu rzeczy, co doprowadziło do wojny chłopskiej w Niemczech. Wojna ta objęła Szwabię i Turyngie w latach 1524-1525, chłopi domagali się zmniejszenia dziesięciny i renty feudalnej, swobodnego wyboru proboszczów przez ludność. Niestety tych żądań nie spełniono, a wręcz została zwiększona renta feudalna, a na wsie spadły represje. Problemy te zauważył Marcin Luter, który rozpoczął ruch religijny wygłaszając w 1517 roku 95 tez. Ideologia Lutra w tych czasach była rewolucyjna i burzyła ówczesny porządek europy i sposób postrzegania świata. Luter w swoim wyznaniu wprowadził język narodowy do liturgii, gdyż w tych czasach występowała one jedynie w łacinie, pragnął także likwidacji zakonów, które w tych czasach odgrywały ogromna rolę, a przede wszystkim miały one duże wpływy dzięki swym wielkim majątkom. Pomysłem, który wzbudził najwięcej niechęci do tej ideologii była idea podporządkowania kościoła władzy świeckiej, a więc odrzucenie władzy papieskiej. Za swe nauki Luter został ekskomunikowany, niemieckiego mnicha potępił także cesarz, jednak Luter znalazł poparcie dla swego wyznania. Luteranizm zdobył poparcie w Szwecji. Państwo to toczyło wojnę z Danią a król szwedzki Gustaw Waza potrzebował pieniędzy, więc przeszedł na Luteranizm co pozwoliło mu zagarnąć majątki kościelne. Luteranizm wprowadzono później także w Dani i Norwegii. Luteranizm zyskał poparcie w Skandynawii, Prusach Książęcych, a przede wszystkim w licznych krajach niemieckich co spowodowało wewnętrzny konflikt w cesarstwie. Reformację poparli książęta, którzy byli niechętni zbyt mocnej władzy cesarskiej Karola V. Książęta ci zawiązali w 1531 r związek Szmalkadzki, z powodu zagrożenia Tureckiego cesarz zgodził się na pokój religijny w Norymberdze 1532r. Sytuacja zmieniła się po uzyskaniu poparcia papiestwa dla cesarza, rozpoczęła się wojna. Wojny w Niemczech zakończyły się pokojem augsburskim w roku 1555. Ponieważ żadnej ze stron nie udało się wygrać, traktat dawał władcy każdego państwa prawo do decydowania o obwiązującej na jego terytorium religii :”cuis regio eius religio”. Prawo to odnosiło się tylko do katolicyzmu i luteranizmu, pomimo rosnących wpływów bardziej radykalnego odłamu protestantyzmu - kalwinizmu. Wkrótce potem walki przeniosły się bardziej na zachód. We Francji hugenoci-odłam kalwinizmu stanowili silną liczebnie mniejszość, mającą poparcie szczególnie wśród szlachty i kupców. W politykę znów wmieszała się religia, gdyż przedstawiciele opozycji wobec absolutnej władzy królewskiej byli hugenotami. Sytuacja ta doprowadziła do wybuchu wojny w 1562 r. Po śmierci Henryka II, w roku 1599, władza monarchy osłabła i władca zmuszony został do manewrowania między stronnictwami katolickimi i hugenockimi, podczas gdy te uwikłały się w pasmo długich wojen religijnych. Najbardziej spektakularnym epizodem tych walk była masakra w noc św. Bartłomieja w roku 1572, kiedy katolicy - na umówiony sygnał - wyszli z domów i zabijali wszystkich protestantów, jakich spotkali na swej drodze. Po wygaśnięciu linii Walezjuszy do władzy doszła sprzyjająca Hugenotom dynastia Burbonów. Henryk IV Burbon przeszedł jednak na katolicyzm twierdząc, że Paryż wart jest mszy, tym samym uzyskał poparcie społeczeństwa, które w większości pozostawało katolickie. W 1598 ogłoszono edykt Nantejski, który dał Hugenotom swobodę wyznania we całej Francji prócz Paryża. Mówiąc o konfliktach religijnych tego okresu nie możemy zapomnieć o Imperium Osmańskim, gdzie religią panującą był islam. Zadaniem wyznawców religii proroka było rozprzestrzenianie tej religii co czynili przez swe liczne podboje i rzezie chrześcijan jakiej dokonali np. na Cyprze. Przeciw szybko rozprzestrzeniającej się Turcji powstała koalicja państw chrześcijańskich zwana Świętą Ligą. Chrześcijanie odnieśli zwycięstwo w bitwie pod Lepanto w 1571r. Święta Liga jeszcze dwukrotnie angażowała się w konflikty europejskie o czym powiem w dalszej części pracy. Religia była także pretekstem do rozpoczęcia walk w Niderlandach. Terytorium to znajdowało się pod panowanie katolickich hiszpanów co powodowało niechęć miejscowej ludności do tego wyznania. Szerokie poparcie zyskał nie tylko luteranizm ale również kalwinizm i anabaptyzm. Nie katolików prześladowano co wywołało powstanie antyhiszpańskie w 1572 roku, walki objęły całe terytorium Niderlandów, które poparła katolicka Francja i Anglia nie po to by wspomóc protestantów lecz by osłabić Hiszpanię. Walki trwały do 1609, a ostatecznie Holandia uzyskała nie podległość przy okazji zakończenia wojny trzydziesto letniej . Religia była też jedną z przyczyn wybuchu wojny trzydziestoletniej, najbardziej wyniszczającego spośród europejskich konfliktów religijnych. Cesarz niemiecki chciał zjednoczyć rozbite religijnie i politycznie cesarstwo, aby tego dokonać musiał umocnić swą władzę co nie podobało się władcą poszczególnych księstw i ziem, gdyż cieszyli się oni dużą nie zależnością. Habsburgowie do których należała godność cesarska chcieli zjednoczenia państwa pod jedną religią i jednym wyznaniem-katolicyzmem. W Rzeszy nie tylko ziemie niemieckie były opanowane przez protestantyzm, wyznanie to zyskało uznanie także na Węgrzech i Czechach gdzie mimo gwarancji swobód religijnych wyznawcy ci byli prześladowani. W konflikcie wewnętrznym rzeszy państwa ościenne zauważyły szansę na zwiększenie swoich wpływów. Protestanci zawiązali Unie Ewangelicką na czele, której stanął elektor Palatyński Fryderyk. Poparcia protestantom udzieliły Szwecja, Dania i Holandia lecz także katolicka Francja. Dla przeciwwagi tego sojuszu powstała Liga Katolicka, w której znaleźli się Habsburgowie o oraz Hiszpania. Wojna rozpoczęła się od tzw. Denfenstracji praskiej 23 V 1618 roku. Na zgromadzeniu innowierców, do którego doszło bez zgody cesarza, doszło do wyrzucenia przez okno praskiego zamku namiestników cesarza. Czesi zdetronizowali także nowego cesarza Ferdynanda II. Powstanie antyhabsburdzkie objęło także Węgry, Książe Siedmiogrodu oblegał Wiedeń, dopiero oddział Lisowczyków przysłany przez Zygmunta III Waza na prośbę Habsburgów zmusił do przerwania oblężenia. Początkowo protestanci odnosili zwycięstwa lecz ponieśli oni sromotną klęskę w bitwie pod Biała Górą 8 XI 1620 roku. Bitwa ta zakończyła tzw. Okres czeski, wobec Czechów wszczęto represje, majątek powstańców skonfiskowano, w wojnie tej wyniszczona została także szlachta czeska. W 1629 roku Liga Katolicka pokonała także Danię i zajęła Palatynat. Zwycięsko z wojny pomimo śmierci swego króla Gustawa Adolfa wyszła Szwecja. W końcu katolicka Francja przystąpiła do wojny przeciwko katolickim Habsburgom i obie strony starły się w zaciętej walce, w której problem wyznania stracił swoje znaczenie. Na mocy pokoju westfalskiego-1648r. Francja umocniła swoje zdobycze. Państwa niemieckie uniezależniły się od cesarza, co zostawiało otwartą drogę dla francuskiej ekspansji. Porozumienie w sprawach religijnych zostało oparte na postanowieniach pokoju augsburskiego, lecz objęto także kalwinistów. Skutkami wojny było wyludnienie, ruina wielu niemieckich krajów, upadek handlu, rzemiosła, rolnictwa i liczne epidemie. Wzrosła pozycja Francji, Szwecji a co ważne dla Państwa Polskiego Brandenburgii. W stuletnim konflikcie, przekonania religijne były ważnym motywem, lecz rzadko motywem jedynym. Kwestie polityczne i religijne często się ze sobą mieszały, tak jak w przypadku działań książąt niemieckich, zarówno protestanckich, jak i katolickich, których głównym pragnieniem było ograniczenie autorytetu cesarzy z dynastii Habsburgów. Czasami względy polityczne brały górę nad przekonaniami religijnymi i katolicka Francja, na przykład, sprzymierzała się z protestanckimi, a nawet muzułmańskimi wrogami również katolickich Habsburgów. Podsumowując możemy stwierdzić, że religie często była tylko pretekstem do rozpoczynania konfliktów.

Czesi pomimo swego zaangażowania-wybito większość czeskiej szlachty, skazana była na porażkę. Zgadzam sie, że wojna ta zdecydowała o wykreowaniu nowych potęgi nowego porządku. Oczywiście wojna tak, jak zresztą każda inna przyczyniła sie do wielkich strat, wyludnienia, a także upadku handlu,rzemiosła i rolnictwa noi oczywiście do tego co po wojnach jet powszechne cyzli epidemi :]

Ja zaznaczam Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Weźmy pod uwage chociaż taki Kircholm 1040 piechoty, 2400 jazdy, 4-7 dział po stronie polskiej przeciw 8500 piechoty, 2500 jazdy, 11 dział, a popatrzmy na straty-około 100 zabitych, 200 rannych po stronie polskiej, natomiast po Szwedzkiej 6000-7500. Należy wspomnieć także o slynnych w całej europie Lisowczykach.