Witam,
pytanie o kluczowy moment na froncie wschodnim jest wg mnie trochę niewłaściwe ponieważ nie jest powiedziane, że taki kluczowy moment miał miejsce.
Wydarzenia następowały po prostu po sobie i trudno powiedziec czy ktores z nich bylo przelomowe. Od momentu klęski pod Moskwa Niemcy stopniowo zaczęli ponosic porażki (Stalingrad, Kursk).
Pierwszym momentem w którym niemiecki Blitzkrieg został zatrzymany były walki pod Jelnią. Od tego momentu zaczęły się kłopoty. Nastąpił jeszcze sukces w operacji zdobycia Kijowa, ale było to prawdopodobnie zaplanowane poświęcenie wojsk radzieckich (podobnie jak wojsk na granicy z '41 roku - w tzw. wybrzuszeniu białostockim).
Wojska Pawłowa (jak i sam Pawłow) zostały poświęcone jako kozioł ofiarny w strategii jaką Żukow i Timoszenko opracowali wiosną '41 roku na wypadek agresji niemieckiej. Strategia ta to tzw. głęboko urzutowana obrona. Polegała ona na zgromadzeniu głównych sił Armii Czerwonej kilkaset kilometrów od granicy z Niemcami z '41 roku. Natomiast wojska na granicy były wojskami przeznaczonymi do rozbicia i miały tylko opóźniac postępy niemieckie. Dlatego nie były wyposażone w nowoczesne uzbrojenie i pomoc do nich nie została wysłana mimo informacji wywiadowczych o zbliżającym się ataku.
Wiosną '41 roku w Moskwie odbyły się 2 tajne gry wojenne z udziałem najwyższych dowódców które miały wypracowac strategię na zbliżającą się wojnę z Niemcami. W grach tych reprezentowane były 2 strategie: pierwsza przez Pawłowa i druga przez Żukowa/Timoszenkę. W wyniku gier Pawłow poniósł porażkę i Stalin przyjął strategię proponowaną przez Żukowa (o czym nie poinformował Pawłowa, który miał spełnic wraz ze swoimi wojskami rolę kozła ofiarnego-został następnie aresztowany i rozstrzelany).
Prawdziwymi wojskami mającymi zatrzymac Niemców były wojska zgromadzone w 2 liniach obrony - taktycznej i strategicznej (kilkaset kilometrów od granicy). Pierwsze walki z tymi wojskami zostały stoczone pod Wiaźmą i Briańskiem.
Dowództwo niemieckie nie potrafiło zrozumiec, że koncepcja Blitzkriegu nie może byc zastosowana na tak olbrzymim obszarze jakim był Związek Radziecki. Kiedy Blitzkrieg zaczął się zatrzymywac na skutek rozciągniętych lini zaopatrzeniowych i pogarszającej się pogody (pierwsze problemy pod wspomnianą Jelnią) Rosjanie dopiero zaczęli przygotowywac do walki swoje główne siły zgromadzone na dwóch liniach obrony na przedpolach Moskwy.
Niemcy mieli jeszcze szansę uniknąc wpadnięcia w tę pułapkę gdyby nie zaatakowali Moskwy a zamiast tego ruszyli na południowym froncie. Hitler jednak dał się przekonac (głównie Guderianowi), że zdobycie Moskwy jest wazniejszym celem. W efekcie tuz przed nastaniem wielkich mrozów Niemcy ruszyli na zgromadzone i czekające na nich duże siły radzieckie. Odniesli początkowe sukcesy pod Briańskiem i Wiaźmą (radziecka taktyczna linia obrony), ale pod samą Moskwą czekała druga linia obrony (strategiczna), której wojska uderzyły na osłabione już walkami siły niemieckie nieprzygotowane na dodatek do surowych warunków.
Gorąco polecam książkę "Blitzkrieg Nad Dnieprem" autorstwa Bryana Fugate i Lwa Dworieckiego, w której autorzy poddają wnikliwej analizie inwazję Niemiec na Związek Radzicki na podstawie nowych niezwykle interesujących materiałów z otwartych niedawno archiwów rosyjskich.
Stalin nie był wcale zaskoczony napaścią niemiecką ani jego wojska na granicy nie zostały zaskoczone. Wszystko zostało zaplanowane i było częścią radzieckiej strategii wygrania tej wojny.
Zainteresowanym mogę przesłac książkę mailem. Kontakt na adres: davidoski@o2.pl
Pozdrawiam
