Sarmaci Europy i Kaukazu

[Furiusz]

Temat w zamierzeniu ma być tematem przekrojowym, obejmujący w miarę możliwości szerokie spektrum tematów związanych z koczowniczym ludem Sarmatów, z którego z czasem wydzielane będą kolejne wątki - przynajmniej taki mam zamiar.

zapraszam do dyskusji.

[Furiusz]

W.S. Flerow, Klin-jarskaja ekspedicija w 1983-1985 gg (pamiatniki VIII -VII ww. do n.e. i II - VIII ww. n.e. w Kisolowodskije), "Kratkije soobszczenije instituta arheologii Akademi Nauk SSSR" t.196 (1989), s.24-31

Sarmackich grobów jest tu 30, datowane są materiałem zabytkowym na II-III wiek AD. Najpopularniejsza formą pochówku są groby katakumbowe z dość krótkim dromosem na którego końcu umieszczano pojedyncza lub podwójną komorę grobową a w niej od 1 do pięciu pochówków, komory były przykrywane płytami kamiennymi. Charakterystyczne jest to, że szkielety nie były ograbione a mimo to były naruszone - brakowało kości stóp lub dłoni, ramiona były odłączone od korpusu albo czaszka była przesunięta nieco w prawo a żuchwa w lewo od korpusu. To element sarmackiego rytuału pogrzebowego którego my nie do końca rozumiemy.

Poza tym sarmackie pochówki z tego cmentarzyska przybierały jeszcze formę owalno-okrągłych, dużych (ponad 2 m średnicy) jam wziemnych. Jak również przybierały postać jam z niszą wzdłuż dłuższej ściany i prostych jam wziemnych . Trzy te typy były jednak zdecydowanie mniej popularne niż groby katakumbowe.

Na tym samym cmentarzysku odkryto też 30 grobów datowanych na V-VIII wiek, nieco różniących się konstrukcja od opisywanych sarmackich pochówków. Były to groby katakumbowe ale ze zdecydowanie dłuższym dromosem (dochodzącym do 5 i nieco ponad 5 metrów długości) i komorą owalną. Komora była zakrywana płytami kamiennymi a w dromosie spotyka się pochówki wtórne lub ofiary zwierzęce.

Co ciekawe szkielety dalej są tu rytualnie naruszane (jak w kulturze Saltowo-Majaki po angielsku Saltovo-Mayaki culture) przy braku śladów ograbiania zwłok. Np w pochówku katakumbowym 3 gdzie mamy dorosłego mężczyznę lezącego wzdłuż tylnej ściany komory, miał on czaszkę przesunięta w prawo i odwróconą do góry nogami żuchwę (zębami w kierunku stóp), przemieszane były kości klatki piersiowej (no ale to może być efekt zapadnięcia się klatki), brakuje kości palców prawej dłoni (ale lewej są) i co ciekawe ma on skrzyżowane nogi - w piszczelach, co w tym czasie chyba można wiązać spokojnie z Alanami.

Podobnie wygląda to w grobie katakumbowym 20 gdzie przy ścianie komory złożono kobietę w pozycji skurczonej ale z, jak się wydaje, odjętym ramieniem, które w takiej samej pozycji jak lewe ramię zostało znalezione pół metra od szkieletu, brakuje też kości stóp. Grób ma niezły terminus post quem gdyż na czaszce kobiety znaleziono monetę cesarza Herakliusza wybijaną w 613-614 AD.