Polska pod okupacją oczami cudzoziemców

[Albinos]

Chyba jeszcze takiego tematu nie było. Jak na to, co działo się w Polsce w latach 1939-45, patrzyły osoby z zewnątrz (ale takie, które przebywały wtedy na ziemiach polskich przez jakiś czas)? Jestem ciekaw ile takich relacji dzisiaj znamy? Julien Bryan (choć to jeszcze okres września 1939), Franz Blattler vel Mawick, Joe Heydecker, Tibor Csorba, Bernard de Roquefeuil, Wilm Hosenfeld, Gerd-Helmut Komossa, Alceo Valcini, Curzio Malaparte (ok, Kaputt to nie jest pamiętnik ani dziennik, ale jednak jakaś forma opisu Polski pod okupacją tam występuje)... Kiedykolwiek ktoś się tym u nas w kraju zajmował? Bo prawdę mówiąc nie kojarzę żadnych prac na ten temat, a wątek ciekawy. Ktoś coś?

[secesjonista]

Będzie trudno, sam kiedyś próbowałem coś podobnego znaleźć i moja lista owych osób była krótsza od Albinosa. Na ogół były to teksty

z krótkotrwałego pobytu w okupowanej Polsce, bądź też teksty inspirowane przez Niemców - antysemickie i antypolskie w swym charakterze.

Raczej to nieprzydatne dla Albinosa, znając kierunek jego zainteresowań, no ale do odnotowania.

Zatem o tych drobiazgach - tu akurat ze Szwecji.

Zdecydowanie proniemiecki wydźwięk miało opracowanie z 1942 r. Gunnara Müllerna, który był berlińskim korespondentem "Aftonbladet" i

dwukrotnie (na początku 1940 r. i w połowie 1941 r.) odbył podróże do GG (spotkał się m.in. z Frankiem). Tytuł brzmiał "Det har inte stått

i tidningen. En svensk utlandsjournalists minnen från två krigsåar" ("Tego nie było w gazecie. Wspomnienia szwedzkiego korespondenta zagranicznego

z dwóch wojennych lat"), Stockholm 1942.

Podobny charakter miał wywiad (prawdopodobnie inspirowany przez Niemców) z inżynierem Jörgenem N. Guldbrandsenem, zamieszczony 18 stycznia 1943 r.

na lamach "Dagsposten" (Puck "Svensk ingenjör i Ostland: Halvsvältande befolkning får ängligen äta sig mätt. Beundransvärt återuppbyggnadsarbete i

de besetta områdenna"). Była to relacja z jego podróży służbowej (był specjalistą od silników) do Lidy, Baranowicz i Nowogródka.

Znowu wspomnienia szwedzkiej dziennikarki Letty Rudnickiej-Jaroszyńskiej tyczą się okupacji Armii Czerwonej: "Mit möte med Röda armén", Malmö 1943

("Moje spotkanie z Armią Czerwona").

Kolejny korespondent berliński - Bertil Svahnström ("Stockholms-Tidningen", "Svenska Dagbladet") w swych retrospektywnych wspomnieniach pisze głównie

o Rzeszy, ale są i opisy okupowanej Warszawy. Swe obserwacje zawarł w publikacji pt. "Hakkorsets tidenarv" ("Epoka swastyki").

Jak widać mało tego, a przecież Szwedzi często bywali w GG, spotyka się również tropy wizyt szwedzkich korespondentów w okupowanej Polsce.

Ślady takie odnaleźć można w polskiej prasie w Londynie, choćby: "Szwedzki dziennikarz, który był w Polsce" - "Dziennik Polski" 1 listopad 1941;

"Co widział obserwator szwedzki w Polsce? Smutne życie w zburzonej Warszawie" - "Dziennik Polski" 16 styczeń 1943 itp.

/wyłuskane z: P. Jaworski "Marzyciele i oportuniści..."/

[Albinos]

Ze szwedzkich klimatów warto jeszcze wspomnieć rzecz jasna Elne Gistedt i jej Od operetki do tragedii, choć tutaj mówimy o osobie, która przebywała w Polsce dłuższy czas, więc i trzeba sobie zadać pytanie, na ile jej spojrzenie było spojrzeniem cudzoziemki...

Osobna kategoria to wspomnienia jeńców, którzy uciekli z obozów i ukrywali się na terenach Polski. Wymieniałem już we wprowadzeniu Bernarda de Roquefeuil, ale jest przecież jeszcze o wiele lepiej znany Ron Jeffery i Wisła jak krew czerwona. Ale to ciekawe, jakie byłyby efekty kwerendy skierowanej właśnie na relacje takich osób. Istniała przecież osobna komórka ZWZ/AK zajmująca się takimi ludźmi.

Temat niewątpliwie ciekawy, trzeba będzie kiedyś się nad nim uważniej pochylić.

No i tak pół żartem, pół serio, Giuseppe w Warszawie:

http://www.youtube.com/watch?v=nrqKwQwZdMY

PS

Raczej to nieprzydatne dla Albinosa, znając kierunek jego zainteresowań, no ale do odnotowania.

Eee tam, Albinos na forum jedynie niewielką część swoich zainteresowań ujawnia. Dobór tematów, w których się produkuje, to jedynie kwestia znajomości tematu i czasu na pisanie.

[secesjonista]

A czy owi Bułgarzy, o których wspomniałeś w "Stolicy" nie pozostawili jakichś wspomnień?

[Albinos]

Jeśli zostawili, to na pewno nie takie, do których byłoby łatwo dotrzeć. Niestety nie natrafiłem dotąd na żadne ślady zapisków któregokolwiek z nich.

Na razie próbuję odnaleźć jakiekolwiek informacje nt. działalności Pala Domszky'ego, który jako przewodniczący Związku Węgierskiego w GG we współpracy z Jozsefem Antallem (tan z kolei działał m.in. wspólnie z Henrykiem Sławikiem) organizował dokumenty dla Polaków uciekających za granicę, a podczas powstania ponoć organizował broń dla Polaków.

Czego by nie mówić to obcokrajowcy na ziemiach polskich podczas wojny to temat kompletnie nieprzebadany.

[secesjonista]

O początkach okupacji, a zwłaszcza o tzw. Sonderaktion Krakau, pisał Vojeslav Molè w swych zapiskach z okresu kiedy był pracownikiem Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. "Iz knjige spominov", rzecz jednak nie wyszła w języku polskim.

[gregski]

Dawno temu czytałem książkę "Wisła jak krew czerwona" Rona Jeffery.

Nietuzinkowy facet, odważny, utalentowany językowo, ewidentnie darzący nasz kraj dużą sympatią spędził w Polsce część okupacji i był członkiem AK. Przygody niemal jak z powieści płaszcza i szpady.

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/33279/wisla-jak-krew-czerwona

Edited December 4, 2016 by gregski

[secesjonista]

W 1943 r. japoński dyrygent Hidemaro Konoe odbył tournée, dając koncerty w Krakowie, Warszawie i Lwowie. Cykl jego koncertów nosił tytuł "Japoński Wieczór" i brali w nim udział polscy muzycy. Konoe w swym notatniku zebrał podpisy polskich muzyków, we wspomnieniach stwierdził, że jeden z koncertów w Polsce zapamiętał jako wyjątkowo emocjonalny. Ciekawy który i dlaczego?

Obecnie japońska telewizja przymierza się do zrealizowania dokumentu o życiu muzycznym w naszym kraju w czasie okupacji. Być może znajdą się w nim szersze relacje Konoe, bądź podobnych mu cudzoziemców.

Dodajmy, że po występach w Polsce, dyrygent ten założył we Francji własną orkiestrę, zatrudniając w niej również muzyków żydowskiego pochodzenia, nie bez myśli, iż będzie to próba ratowania ich życia.

[secesjonista]

Dodajmy jeszcze wspomnienia Hiranmoy'a Ghoshali, Hindusa który zawitał do naszego kraju i wykładał na warszawskim uniwersytecie. Z kraju udało mu się wydostać w 1940 r., pokłosiem tych okupacyjnych doświadczeń były dwie książki ("Kulturkampf" i "Mahattara yuddher prathama adhyaya"), w Polsce ukazały się one jako jedna pozycja pt. "Wspomnienia z Walhalli".

[secesjonista]

Jakieś okruchy można znaleźć w opracowaniu Marka Andrzejewskiego "Schweizer in Polen. Spuren der Geschichte eines  Brückenschlages" (Basel 2002), jakieś cząstkowe wspomnienia Zofii Kalinowskiej (de domo Caluori).